Urban and rural populations of the Magpie Pica pica in the Koszalin Region, NW Poland

• Autorzy: Gorski W

Warianty tytułu

PL

Liczebnosc i zageszczenie miejskich i wiejskich populacji legowych sroki w Pobrzezu Koszalinskim

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

A study in the years 1978-1982 and 1992 took place in 11 towns covering 263km² and 6 areas of farmland covering 560km². Magpies were found to inhabit all of the towns in the 1970s and 1980s, at population densities ranging from 0.05-3.1 pairs/km² (mean 1.5). Mean breeding densities were 3.6 and 0.9 pairs/km² in urban and suburban areas respectively. In the years to 1992 the breeding population in towns increased 88%, with 1992 densities varying between 0.3 and 4.5 pairs/km² (mean 2.8). The increase was much more marked in urban areas (129.5% to a mean of 8.2 pairs/km²) than in the suburbs (up 35% to 1.2 pairs/km² on average). Rural populations were dominated by village-dwelling Magpies (respectively 60% and 76% of the breeding populations in 1979-82 and 1992). Nesting densities on farmland remained in the range 0.2-1.8 (mean 1.0) pairs/km² throughout the period, with increases being confined to villages (12.4 pairs/km² 1979-82, cf. 21.3 in 1992) and neighbouring farmland showing a 13% decrease. It is concluded that the ecological success (i.e. increased numbers) of Magpies is a consequence of progressing synanthropization and synurbization.

PL

Badania prowadzono na Pobrzeżu Koszalińskim w 11-tu miastach i 6-ciu powierzchniach próbnych w krajobrazie rolniczym (ryc. 1, tab. 1,2). W miastach wydzielono strefę miejską (obszar o przewadze terenów zabudowanych i komunikacyjnych) oraz podmiejską (pozostałe tereny w administracyjnych granicach miasta). W krajobrazie rolniczym wydzielono osiedla wiejskie i pozostałe tereny. Teren badań obejmował łącznie ok. 12% obszaru Pobrzeża Koszalińskiego. Gniazda sroki liczono w dwóch okresach — w latach 1978-82 i w roku 1992. Terminy „liczebność” i „zagęszczenie gniazd” — rozumiano w tej pracy jako określenia liczby terytoriów okupowanych przez oddzielne pary lęgowe. Na przełomie lat 70-tych i 80-tych sroka zasiedlała już wszystkie miasta na Pobrzeżu, jednak jej liczebność była tam silnie zróżnicowana (tab. 3). Podczas, gdy w niewielkich miastach portowych na Wybrzeżu (np. Darłowo, Ustka) proces osiedlania się sroki dopiero zaczynał się, w miastach oddalonych od wybrzeża, a zwłaszcza największych (Koszalin, Słupsk), gniazdowała już w znacznej liczbie (tab. 3). Prawie we wszystkich miastach przeważały liczebnie pary gniazdujące w strefie miejskiej, łącznie 57% całej populacji. Do roku 1992 lęgowa populacja sroki zwiększyła swoją liczebność prawie dwukrotnie w porównaniu z okresem 1978-82. Największy przyrost odnotowano w Darłowie i Ustce. Pogłębiła się przewaga frakcji par gniazdujących w strefie miejskiej (69% liczby par; różnica istotna w stosunku do pierwszego okresu badań przy p < 0.001, test U). Średnie roczne tempo wzrostu w miastach pomiędzy pierwszym a drugim okresem badań wynosiło 7% i w strefie miejskiej było prawie trzykrotnie wyższe niż w podmiejskiej (ryc. 2). W pierwszym okresie badań na wszystkich powierzchniach próbnych w krajobrazie rolniczym (poza „Cisowem”) większa część par gniazdowała w wioskach (łącznie 60%, tab. 4). Do roku 1992 całkowita liczebność populacji wzrosła o 38%, najbardziej na najmniej licznie zasiedlonych powierzchniach „Damnica” i „Potęgowo”, najmniej — na terenach nadmorskich „Mielno” i „Cisowo”. Wzrost liczebności zanotowano głównie na terenie wiosek i w nielicznie zasiedlonych terenach rolniczych. Natomiast na większości obszarów rolniczych położonych poza wioskami nastąpił spadek liczebności w stosunku do stanu z pierwszego okresu badań. Średnie tempo wzrostu dla całego zbadanego obszaru krajobrazu rolniczego wyniosło 3,2% rocznie, podczas gdy w samych wioskach było prawie dwukrotnie wyższe, natomiast na polach odnotowano spadek liczebności — średnio o 1,1% rocznie (ryc. 2). Zagęszczenie sroki w miastach było zróżnicowane (tab. 3), bardziej w pierwszym niż w drugim okresie badań, co zdaje się wskazywać na tendencję do wyrównywania różnic. W miastach różnice między skrajnymi wartościami zagęszczenia w pierwszym okresie badań były 62-krotne (Sławno — Darłowo), a w 1992 roku już tylko 15-krotne (Słupsk — Łeba). W strefie miejskiej różnice były odpowiednio 25- i 6-krotne. Zagęszczenie gniazd sroki w strefie miejskiej w obydwu okresach badań było wyższe (odpowiednio — 4- i 7-krotnie) niż w strefie podmiejskiej. Zagęszczenie gniazd sroki w krajobrazie rolniczym nie było tak silnie zróżnicowane jak w miastach (tab. 4). W latach 1979-82 skrajne wartości zagęszczenia dla powierzchni polnych różniły się 15-krotnie, a w roku 1992 już tylko 9-krotnie. W przypadku wiosek w obydwu okresach badań różnice były 11-krotne, a dla terenów poza wioskami — odpowiednio — 30-krotne i 4-krotne. Zagęszczenie w wioskach było znacznie wyższe niż poza wioskami — w pierwszym okresie badań 41-, a w drugim — aż 70-krotnie. Zagęszczenie w wioskach było 3-krotnie wyższe niż w strefie miejskiej. Zagęszczenie gniazd sroki na terenach podmiejskich przewyższało zagęszczenie na terenach rolniczych poza wioskami — w latach 1978-82 około 3-krotnie, a w roku 1992 — już 4-krotnie. Wyniki te, podobnie jak i dane z ryc. 2 wskazują na wyższą dynamikę wzrostu zagęszczenia sroki w miastach w porównaniu z terenami wiejskimi.

Słowa kluczowe

PL

sroka; ptaki; krukowate; obszary wiejskie; tereny miejskie; liczebnosc populacji; zageszczenie; Corvidae; populacje legowe; ornitologia; Pobrzeze Koszalinskie; Pica pica

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Ornithologica
• Rocznik: 1997
• Tom: 32
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.51-59, rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Gorski W

• Wyzsza Szkola Pedagogiczna, Arciszewskiego 22b, 76-200 Slupsk

Bibliografia

• Dittrich W. 1981. Siedlungsdichte und Habitatwahl der Elster (Pica pica) in Nordbayem. J. Orn. 122: 181-185.
• Dyrcz A., Grabiński W., Stawarczyk T., Witkowski J. 1991. [The birds of Silesia]. Wrocław.
• Fjeldsa J. 1983. Population and habitat of the Magpie Pica pica on Zeland, Denmark Proc. III Nordic Congr. Ornithol. pp. 181-188.
• Frank R. 1975. Der Brutbestand der Tauben und Elstern im Stadtgebiet von Emden 1973. Vogelk. Ber. Niedersachs. 7: 89-91.
• Górski W. 1982. [The breeding birds of Słupsk and its suburban areas]. Acta zool. Cracov. 26: 31-93.
• Górski W. 1988. [Birds breeding in the farmland of the Damnica Plateau (NW Poland)]. Acta orn. 24: 29-61.
• Górski W., Kotlarz B. 1997. Changes and breeding ecology in an urban population of the Magpie Pica pica in Słupsk, NW Poland. Acta orn. 32: 61-67.
• Haafke J. 1987. Zur Siedlungsdichte der Elster (Pica pica) in Abhängigkeit unterschiedlicher Habitate. Charadrius 23: 141-150.
• Harmata W. 1979. [The Magpie, Pica pica, in Cracow — its importance and role in the urban environment]. Chrońmy Przyr. Ojcz. 41: 24-31.
• Hordowski J. 1994. [Nest site location and density of Magpie (Pica pica) in farmland of SW part of the Sandomierska Valley]. Bad. om. Ziemi Przemyskiej 2: 103-109.
• Jabłoński B. 1976.[An economic importance of some Corvidae. (3) Magpie]. Łowiec Polski 15-16: 8.
• Jerzak L. 1989. [Synurbization of Magpie (Pica pica L.) in the Lubuski Region]. Ph. d. thesis, Institute of Ecology, Polish Acad. Sc., Dziekanów Leśny, 117 pp.
• Kavanagh P. 1987. The breeding density of the Magpie in Dublin city. Irish Birds 3: 387-394.
• Klafs G., Stubs J. V. 1977. Die Vogelwelt Mecklenburgs. Jena.
• Krägenow P., Schwarz R. 1970. Die Vogelwelt des Kreises Röbel. Natur und Natursuchtz in Mecklenburg. 8: 1-102.
• Luniak M. 1974. [The birds of park biotops in small towns of centraleastern Poland]. Acta orn. 14: 99-143.
• Luniak M. 1977. [Studies on birds of Polish towns]. Wiad. ekol. 23: 399-406.
• Luniak M. 1983. The avifauna of urban green areas in Poland and possibilities of managing it. Acta orn. 19: 3-61.
• Luniak M., Nowicki W., Kozłowski P. 1997. Magpie Pica pica in Warsaw — its population and distribution. Acta orn. 32: 77-86
• Mizera T. 1988. [An ecological study of the synanthropic avifauna of the Solacz District of Poznań in 1975-1984]. Acta zool. cracov. 31: 3-64.
• Molier A. P. 1973. [Population density, nest placing, and population changes of the Magpie Pica pica in Denmark]. Danske Fugle 25: 33-37.
• Tatner P. 1982. The density of breeding Magpies in an urban environment. Naturalist 107: 47-58.
• Witt K. 1985. Bestände von Elster (Pica pica) und Nebelkrähe (Corvus corone comix) auf Berliner Probeflachen 1984. Orn. Ber. f. Berlin (West) 10: 154-175.
• Witt K. 1989. Bestandsveränderungen von Türkentaube (Streptopelia decaocto), Elster (Pica pica) und Nebelkrahe (Corvus corone comix) 1984/1988 auf Berliner Probeflächen. Orn. Ber. F. Berlin (West) 14: 113-122.
• Vuorisalo T., Hugg T., Kaitaniemi P., Lappalainen J., Vesanto S. 1992. Habitat selection and nest sites of the Magpie Pica pica in the city of Turku, SW Finland. Ornis Fennica 69: 29-33.