Breeding ecology of the Southern Bald Ibis Geronticus calvus in the Free State, South Africa

• Autorzy: Kopij G

Warianty tytułu

PL

Ekologia rozrodu ibisa lysego w Oranii, RPA

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

A total of 499 breeding pairs of the Southern Bald Ibis Geronticus calvus at 73 sites were recorded in the Free State, South Africa. The breeding density was calculated as 15 pairs per 1000 km². The size of the breeding sites ranged from one to 57 pairs. Only 11 breeding sites (14%) contained ten or more breeding pairs, while 12 sites (15%) consisted of single breeding pairs only. Adult: immature birds ratio was determined as 1:0.1, while proportion of breeding versus non-breeding adults was 1:0.4. In the Free State province Southern Bald Ibises typically inhabit areas in close proximity to natural montane grassland along cultivated lands (maize mainly). All breeding colonies were situated on sandstone cliffs, most of them in close proximity to water bodies and villages. Other bird species, including birds of prey, were found to nest in close proximity to the ibis colonies. Egg-laying in the Southern Bald Ibis extended from the end of July to the end of October, with most clutches being completed during the second half of August and in September. The mean clutch size was calculated as 2.2 (n = 120), hatching success — 69% (n = 67), fledging success — 20% (n = 52) and reproductive success — 18% (n = 84). Most chick losses are attributed to natural predation, especially by Black Eagles.

PL

Ibis łysy jest jednym z 9 przedstawicieli ibisowatych w krainie afrotropikalnej. Jest on (jako nadgatunek) bardzo blisko spokrewniony z palearktycznym ibisem grzywiastym Geronticus eremita, dziś będącym na krawędzi wymarcia. W ostatnim stuleciu ibis łysy również wyraźnie zmniejszył zasięg występowania, prawdopodobnie w związku z pustynnieniem Afryki południowej. Obecnie występuje on tylko w Górach Smoczych RPA, Lesoto i Swazilandu, gdzie utrzymuje się wysoka wilgotność i stosunkowo niska temperatura. Rzeźbę tego obszaru stanowi piaskowiec z licznymi klifami, kanionami, wąwozami i grotami, w których ptak ten gniazduje, z wyraźną preferencją do grot i pochyłych klifów, w sąsiedztwie wody (tab. 3). Naturalną roślinność tego obszaru stanowi tzw. wysoki trawiasty step ("veld"), użytkowany jako pastwisko dla owiec i bydła, częściowo przekształcony na pola uprawne (głównie kukurydzy). Pastwiska te po zimowych pożarach wraz ze ścierniskami skoszonej kukurydzy stanowią główne żerowiska tego gatunku. Wschodnia Orania jest głównym obszarem występowania ibisa łysego. W latach 1970-1996 wykazano tu 73 stanowiska lęgowe z łączną liczbą 499 par (15 par na 1000 km², ryc. 1), co stanowi bez mała jedną trzecią wszystkich lęgowych par tego gatunku. Liczba par na poszczególnych stanowiskach waha sie w Oranii od 1 t do 57, ale tylko w 20 (27,4%) koloniach gniazdowało wiecej niż 9 par (ryc. 1), a na 12 (16,4%) stanowiskach zarejestrowano pojedyncze pary. Proporcja ptaków dorosłych do niedojrzałych płciowo wynosiła 1:0,1. W koloniach cześć par nie przystępowała do rozrodu, ich stosunek do par lęgowych wynosił 1:0,4. W pobliżu koloni, a niekiedy na tych samych półkach skalnych, gniazdowały inne gatunki ptaków, także drapieżne (tab. 1). Okres lęgowy u ibisa łysego rozpoczyna się w połowie południowej zimy (pora sucha), tj. pod koniec lipca, w czasie żniw kukurydzy. Większość piskląt wykluwa sie pod koniec suchej pory, tj. we wrześniu. Okres lęgowy kończy się w połowie południowego lata, tj. w grudniu (ryc. 3 i 4). Gniazda były umieszczane na półkach skalnych, często w bliskim (0,5-1,5 m) sąsiedztwie jedno od drugiego. Wysokość umieszczenia gniazd wahała się od 2 do 30 m nad ziemią (x = 14 m, ryc. 2). Głównym materiałem gniazdowym były suche gałęzie i trawa (tab. 3). Średnia wielkość zniesienia wynosiła 2,2 (tab. 5 i 8). Wczesne zniesienia były średnio większe (2,6) niż zniesienia późne (2,0). Sukces kłucia wynosił 69%; przeważające w populacji zniesienia, złożone z 2 jaj, miały wyższy sukces kłucia w porównaniu ze zniesieniami złożonymi z 1 lub 3 jaj. Sukces wylotu młodych i sukces rozrodczy były bardzo niskie — odpowiednio 20% i 18% (tab. 5 i 8). Większość gniazd o najwyższym sukcesie rozrodczym było umieszczonych w najniższych częściach klifu. Śmiertelność piskląt utrzymywała się na wysokim poziomie przez cały okres gniazdowy (tab. 6). Główną przyczyną strat w lęgach były drapieżniki, szczególnie zaś orzeł czarny Aquila -verreauxii (tab. 7), ale pewną rolę odgrywała też agresja dorosłych (nie rodzicielskich) ptaków względem piskląt, niedobór pokarmu w okresie przedłużającej się pory suchej oraz wypadanie piskląt z gniazd.

Słowa kluczowe

PL

Republika Poludniowej Afryki; ptaki; ibis lysy; ekologia zwierzat; Afryka Poludniowa; Geronticus calvus; rozrod zwierzat; ornitologia

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Ornithologica
• Rocznik: 1998
• Tom: 33
• Numer: 3-4
• Opis fizyczny: s.99-111, rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Kopij G

• Department of Biology, National University of Lesotho, P.O.Roma 180, Lesotho

Bibliografia

• Allan D. 1985. The Bald Ibis — a false alarm? Fauna & Flоrа 42:16-21.
• Bowden C. 1995. Report 1. 1 on the breeding season of Bald Ibis in 1995 in the Souss-Massa National Park and at Tamri, and the appointment of gradiens (sic!) at the Massa colonies. Unpubl. report of RSPB.
• Brindley E., Dimmick C., Bowden G, Ribi M., Hoffmann D., Del Nevo A. 1995. The Bald Ibis: a Species on the Brink? RSPB Conserv. Rev. 9: 76-79.
• Collar N. J., Stuart S. N. 1985. Threatened Birds of Africa and Related Islands. The ICBP/IUCN Red Data Book. Cambridge, ICBP/IUCN.
• del Hoyo J., Elliot A., Sargatal J. (eds.). 1992. Hanbook of the Birds of the World. Vol. I. Barcelona, Lynx Edicions.
• Kopij G. 1995. Black Eagle Aquila verreauxii predation on Southern Bald Ibis Geronticus calvus nestlings in South Africa. J. Afr. Raptor Biol. 10: 37.
• Kopij G. 1998. Behavioural patterns in the Southern Bald Ibis Geronticus calvus. Vogelwarte 39 (4).
• Kopij G. in press. Feeding ecology of the Southern Bald Ibis Geronticus calvus in the Free State. Ostrich .
• Kopij G., Kok О. B., Nuttall R. J. in press. Breeding cycle in the Southern Bald Ibis Geronticus calvus. Ostrich.
• Kumerloeve H. 1969. Vom Waldrapp, Geronticus eremita (L., 1758), dem einstigen Brutvogel der Alpen. B. Ver. Schutze der Alpenpflanzen Tiere 34:1-7.
• Louw W. J. 1979. Orange Free State rainfall. Part 1. General characteristics. Weather Bureau, Dept, of Tourism, Technical Paper 6.
• Low A. B., Rebelo A. G. (eds.). 1996. Vegetation of South Africa, Lesotho and Swaziland. Pretoria, Dept, of Environm. & Tourism.
• Manry D. E. 1982. Habitat use by foraging Bald Ibis Geronticus calvus in western Natal. S. Afr. J. Wildl. Res. 12:85-93.
• Manry D. E. 1984. Factors influencing the use of winter-burnt grassland by foraging Bald Ibis Geronticus calvus. S. Afr. J. Zool. 19:12-15.
• Manry D. E. 1985. Reproductive performance of the Bald Ibis Geronticus calvus in relation to rainfall and grass-burning. Ibis 127: 159-173.
• Miller L. M., Burger J. 1978. Factors affecting nesting success of the Glossy Ibis. Auk 95:353-361.
• Olson S. L. 1985. Early Pliocene ibises (Aves, Plataleidae) from South- Western Cape Province, South Africa. Arm. S. Afr. Mus. 97:57-69.
• Ptaszyk J. 1994. Bindfanden aus Polyprophylen als Ursache des Todes junger Weissstroche. Prace Zakł. Biol. i Ekol. Ptaków UAM 3: 177-181.
• Siegfried W. R. 1967. The present and past distribution of the Bald Ibis in the province of the Cape of Good Hope. Ostrich 37:216-218.
• Siegfried W. R. 1971. The status of the Bald Ibis of southern Africa. Biol. Conserv. 3: 88-91.
• Steyn P. 1989. Birds of Prey of Southern Africa. Their Identification and Life Histories, Cape Town, David Philip.