Rtec z krajowych podgrzybkach brunatnych [Xerocomus badius]

• Autorzy: Wacko A. , Rompa M. , Sapor A. , Falandysz J.

Warianty tytułu

EN

Mercury in the country's bay bolete [Xerocomus badius] mushrooms

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Oznaczono zawartość rtęci ogółem w owocnikach podgrzybka brunatnego oraz podłożu glebowym z trzech przestrzennie odległych od siebie miejsc w kraju - okolic miejscowości Mojusz (woj. pomorskie), nadleśnictwa Turek (woj. wielkopolskie) i Lasów Starachowickich (woj. świętokrzyskie). Podgrzybek brunatny zawierał niedużo rtęci, tj. w kapeluszach przeciętnie notowano 0,33±0,16 (Mojusz), 0,05±0,03 (Turek) i 0,12±0,04 µg/g masy suchej (Lipie), a w trzonach 0,23±0,12 (Mojusz), 0,03±0,02 (Turek) i 0,08±0,02 (Lipie) µg/g ms. Także gleba leśna na badanych obszarach tylko w małym stopniu była zanieczyszczona rtęcią. Wierzchnia warstwa (0-10 cm) gleby w okolicy Mojuszu, Lipia i Turka zawierała rtęć w ilości, średnio: 0,11±0,09, 0,14±0,05 i 0,05±0,01 µg/g ms, a wartość mediany wyniosła, odpowiednio: 0,053, 0,15 i 0,05 µg/g ms. Gleba na terenie Lasów Starachowickich pozostawała mocniej zanieczyszczona rtęcią w porównaniu z pozostałymi dwoma miejscami (p < 0,05). Owocniki podgrzybka z terenu gminy Sierakowice cechowała niemal czterokrotnie większa wartość współczynnika bionagromadzania (BCF) rtęci niż te z obszaru nadleśnictwa Turek czy Lasów Starachowickich. Zaobserwowaną różnicę można przypuszczalnie tłumaczyć różną biodostępnością rtęci z podłoża dla podgrzybka brunatnego pomiędzy badanymi stanowiskami. Lepsza biodostępność rtęci istotnie wpływała na zawartość tego metalu w podgrzybkach brunatnych w okolicy miejscowości Mojusz (gmina Sierakowice).

EN

Total mercury content have been determined in fruiting bodies of Bay Bolete and its underlying soil substrate collected from three spatially distant sites of the country - outskirts of the Mojusz village (Sierakowice Commune, Pomorskie Voivodeship), at the forest inspectorate Turek (Wielkopolskie Voiv.) and near the Lipie village at the Starachowickie forests (Świętokrzyskie Voiv.). Bay Bolete showed small mercury content, i.e. in caps on the average were 0.33±0.16 (Mojusz), 0.05±0.03 (Turek) and 0.12±0.04 µg/g dry weight (Lipie), and in stipes were 0.23±0.12 (Mojusz), 0.03±0.02 (Turek) and 0.08±0.02 (Lipie) µg/g dw. In addition, forest soil at the sites surveyed remained only slightly contaminated with mercury. Surface soil layer (0-10 cm) at the Mojusz, Lipie and Turek sites on the average contained mercury at concentration of 0.11±0.09, 0.14±0.05 and 0.05±0.01 µg/g dw, and median values were 0.053, 0.15 and 0,05 µg/g ms, respectively. Soil at the Lasów Starachowickie forests remained somehow more contaminated with mercury when compared to two other sites surveyed (p < 0.05). The fruiting bodies of Bay Bolete from the area of the Sierakowice Commune characterized were by early four-fold greater value of bioconcentration factor (BCF) of mercury when compared to these from the forest inspectorate Turek or the Starachowickie forests. Variances observed probably explained could be due to different mercury bioavailability to Bay Bolete at the sites surveyed. Enhanced mercury bioavailability highly influenced this element content of Bay Bolete at the Mojusz (Sierakowice Commune) site.

Słowa kluczowe

PL

lasy; grzyby jadalne; zanieczyszczenia srodowiska; metale ciezkie; rtec; podgrzybek brunatny; Xerocomus badius; zawartosc rteci; oznaczanie

EN

forest; edible mushroom; environment contaminant; heavy metal; mercury; Xerocomus badius; mercury content; determination

• Wydawca: -
• Czasopismo: Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
• Rocznik: 2008
• Tom: 59
• Numer: 4
• Opis fizyczny: s.407-414,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Wacko A.

• Uniwersytet Gdanski, ul.Sobieskiego 19, 80-952 Gdansk

autor

Rompa M.

autor

Sapor A.

autor

Falandysz J.

Bibliografia

• 1. Alonso J., Salgado M.J., Garcia M.A., Melgar M.J.: Accumulation of mercury in edible macrofungi: influence of some factors. Arch. Environ. Contam. Toxicol. 2000, 38, 158-62.
• 2. Bakken L.R., Olsen R.A.: Accumulation of radiocaesium in fungi. Can. J. Microbiol. 1990, 36, 704- 710.
• 3. Cibulka J., Šišá K., Rulkrab K., Miholová D., Száková J., Fučiková A., Slámová A., Stehulová I., Barláková S.: Cadmium, lead, mercury and caesium in wild mushrooms and forest berries from different localities of the Czech Republic. Scientia Agriculturaé Bohemica 1996, 27, 113-129.
• 4. Falandysz J.: Mercury in mushrooms and soil of the Tarnobrzeska Plain, south–eastern Poland. J. Environ. Sci. Health. 2002, 37A, 343–352.
• 5. Falandysz J., Bielawski L.: Mercury and its bioconcentration factors in Brown Birch Scaber Stalk (Leccinum scabrum) from various sites in Poland. Food Chem. 2007, 105, 635-640.
• 6. Falandysz J., Bielawski L., Kannan K., Gucia M., Lipka K., Brzostowski A.: Mercury in wild mushrooms and underlying soil substrate from the great lakes land in Poland. J. Environ. Monit. 2002, 4, 473-476.
• 7. Falandysz J., Brzostowski A., Kawano M., Kannan K., Puzyn T., Lipka K.: Concentrations of Mercury in Wild growing higher fungi and underlying substrate near lake Wdzydze, Poland. Water Air and Soil Pollution 2003, 148, 127-137.
• 8. Falandysz J., Brzostowski A., Nosewicz M., Danisiewicz D., Frankowska A., Apanasewicz D., Bielawski L.: Rtęć w grzybach jadalnych z terenu Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego. Bromat. Chem. Toksykol. 2000, 33, 177-182.
• 9. Falandysz J., Chwir A.: The concentrations and bioconcentration factors of mercury in mushrooms from the Mierzeja Wiślana sand-bar, Northern Poland. Sci. Total Environ. 1997, 203, 221-228.
• 10. Falandysz J., Danisiewicz D., Gałecka K.: Rtęć w grzybach i glebie spod grzybów z terenu Gdańska i okolic. Bromat. Chem. Toksykol. 1995, 2, 155-159.
• 11. Falandysz J., Frankowska A., Mazur A.: Mercury and its bioconcentration factors in King Bolete (Boletus edulis) Bull. Fr. J. Environ. Sci. Health. 2007, 42A, 2089-2095.
• 12. Falandysz J., Gucia M., Brzostowski A., Kawano M., Bielawski L., Frankowska A., Wyrzykowska B.: Content and bioconcentration of mercury in mushrooms from northern Poland. Food Addit. Contam. 2003, 20, 247-253.
• 13. Falandysz, J., Gucia M., Mazur A.: Content and bioconcentration factors of mercury by Parasol Mushroom Macrolepiota procera. J. Environ. Sci. Health, 2007, 42B, 735-740.
• 14. Falandysz J., Gucia M., Skwarzec B., Frankowska A., Klawikowska K.: Total mercury in mushrooms and underlying soil substrate from the Borecka Forest, Northeastern Poland. Arch. Environ. Contam. Toxicol. 2002, 42, 145-154.
• 15. Falandysz J., Jędrusiak A., Lipka K., Kannan K., Kawano M., Gucia M., Brzostowski A., Dadej M.: Mercury in wild mushrooms and underlying soil substrate from Koszalin, North-central Poland. Chemosphere 2004, 54, 461-466.
• 16. Falandysz J., Kawano M., Swieczkowski A., Brzostowski A., Dadej M.: Total mercury in wild-grown higher mushrooms and underlying soil from Wdzydze Landscape Park, Northern Poland. Food Chem. 2003, 81, 21-26.
• 17. Falandysz J., Kryszewski K.: Rtęć w grzybach i substracie spod grzybów z okolic Polanowic w gminie Gubin, województwo zielonogórskie. Roczn. PZH. 1996, 47, 376-388.
• 18. Falandysz J., Kunito T., Kubota R., Bielawski L., Frankowska A., Falandysz, J. J, Tanabe S.: Some elements in King Bolete Boletus edulis from the lowland and mountain regions of Poland. J. Environ. Sci. Heath. Part. B. 2008 (praca przesłana do druku).
• 19. Falandysz J, Kunito T, Kubota R, Bielawski L, Mazur A, Falandysz, J. J, Tanabe S.: Selected elements in Brown Birch Scaber Stalk Leccinum scabrum. J Environ Sci Health 2007b; 42A, 2081-2088.
• 20. Falandysz J, Kunito T, Kubota R, Gucia M, Mazur A, Falandysz J. J, Tanabe S.: Selected elements of Parasol Mushroom Macrolepiota procera. J Environ Sci Health, 2008, 43B, 187-192.
• 21. Falandysz J., Lipka K., Gucia M., Kawano M., Strunnik K., Kannan K.: Accumulation factors of mercury in mushrooms from Zaborski Landscape Park. Poland. Environ. Intern. 2002, 28, 421-427.
• 22. Falandysz J., Lipka K., Kawano M., Brzostowski A., Dadej M., Jędrusiak A., Puzyn T.: Mercury content and its bioconcentration factors in wild mushrooms at Łukta and Morąg, Northeastern Poland. J. Agric. Food Chem. 2003, 51, 2832-2836.
• 23. Falandysz J, Lipka K, Mazur A.: Mercury and its bioconcentration factors in Fly Agaric (Amanita muscaria) from spatially distant sites in Poland. J Environ Sci Heath. 2007, 42A, 1625-1630.
• 24. Falandysz J., Marcinowicz A., Danisiewicz D., Gałecka K.: Rtęć w grzybach i substracie spod grzybów w rejonie Łubiany, gmina Kościerzyna. Bromat. Chem. Toksykol. 1997, 30, 63-68.
• 25. Falandysz J., Szymczyk K., Ichihashi H., Bielawski L., Gucia M., Frankowska A., Yamasaki S.: ICP/ MS and ICP/AES elemental analysis (38 elements) of edible wild mushrooms growing in Poland. Food Addit. Contam. 2001, 18, 503–513.
• 26. Fischer R. G., Rapsomanikis S., Andreae M. O., Baldini F.: Bioaccumulation of methylmercury and transformation of inorganic mercury by macrofungi. Environ. Sci. Technol. 1995, 29, 993-999.
• 27. Kalač P., Niznanska M., Bevilaqua D., Stašková I.: Concentrations of mercury, copper, cadmium and lead in fruiting bodies of edible mushrooms in the vicinity of a mercury smelter and a copper smelter. Sci Total Environ. 1996, 177, 251-258.
• 28. Kalač P., Šlapetová M.: Mercury contents in fruiting bodies of wild growing edible mushrooms. Potrav. Vědy, 1997, 15, 405-410.
• 29. Kalač P., Svoboda L., Havličková B.: Contents of cadmium and mercury in edible mushrooms, J. Appl. Biomed. 2004, 2, 15-20.
• 30. Kalač P., Wittingerová M., Stašková I., Šimák M., Bastl J.: Obsah rtuti, olova a kadmia v houbách. Čs. Hyg. 1989, 34, 568-576.
• 31. Lodenius M.: Mercury in macrofungi: natural or anthropogenic. Proc. Environ. Contam., 6th Int. Conf., Delphi, Greece, 1994, 244-246.
• 32. Marczyk M.: Grzyby w kulturze ludowej. Współpraca wydawnicza Wydziału Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego i Wydawnictwa Atla 2. Wrocław 2003.
• 33. Melgar M. J., Alonso I., Perez-Lopez M., Garcia M.A.: Influence of some factors in toxicity and accumulation of cadmium from edible wild macrofungi in NW Spain. J. Environ. Sci. Health. 1998, 33B, 439-455.
• 34. Pelkonen R., Alfthan G., Järvinen O.: Cadmium, lead, arsenic and nickel in wild mushrooms. The Finnish Environment, 17/2006. Finnish Environmental Institute, Helsinki, 2006.
• 35. Piepponen S, Pellinen MJ, Hattula T.: The selenium content of mushrooms. W P. Brätter P. Schrannel (red.). Trace element – analytical chemistry in medicine and biology Vol. 3, str. 159-166, Berlin, Walter de Gruyter & Co. 1984.
• 36. Pokorny B., Al Sayegh-Petkovsek S., Ribaric-Lasnik C., Vrtacnik J., Doganoc D.Z., Adamic M.: Fungi ingestion as an important factor influencing heavy metal intake in roe deer: evidence from faeces. Sci Total Environ. 2004, 324, 223-234.
• 37. Stijve T., Besson R.: Mercury, cadmium, lead and selenium concentration of mushroom species belonging to the genus Agaricus. Chemosphere 1976, 51:151-158.
• 38. Quinche J.: La pollution mercurielle de diverses especes de champignons. Revue Suisse Agric. 1976, 8, 143-148.
• 39. Seeger R.: Quecksilbergehalt der Pilze. Z. Lebensm. Unters. Forsch. 1976, 160, 303-312.
• 40. Svoboda L, Havličková, B., Kalač P.: Contents of cadmium, mercury and lead in edible mushrooms growing in a historical silver-mining area. Food Chem. 2006, 96, 580–585.
• 41. Svoboda L., Kalač P., Špička J., Janoušková D.: Leaching of cadmium, lead and mercury from fresh and differently preserved edible mushroom, Xerocomus badius, during soaking and boiling. Food Chem. 2002, 79, 41-45.
• 42. Svoboda L., Zimmermannová K., Kalač P.: Concentrations of mercury, cadmium, lead and copper in fruiting bodies of edible mushrooms in an emission area of a copper smelter and a mercury smelter. Sci. Total Environ. 2000, 246, 61-67.
• 43. Zimmermannová K., Svoboda L., Kalač P.: Mercury, cadmium, lead and cooper contents in fruiting bodies of selected edible mushrooms in contaminated Middle Spiš region, Slovakia. Ekologia-Bratislava, 2001, 20, 440-446.