Distribution of elements in soils of moraine landscape in Masurian Lakeland

• Autorzy: Smolczynski S , Orzechowski M.

Warianty tytułu

PL

Rozmieszczenie pierwiastkow w glebach krajobrazu morenowego Pojezierza Mazurskiego

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The research was carried out in three catenas, in which the soils made a typical toposequence of the moraine landscape in Masurian Lakeland, i.e. eroded soils, deluvial soils, mucky soils as well as slightly and strongly silted peat-muck soils. The total content of Ca, Mg, K, P, Na, Fe, Mn, Zn and Cu was analyzed in these soils. The amounts of soil organic matter and measured elements showed catenal variation. Mucky soils had the highest content of Mg, K, Fe and Na whereas strongly and slightly silted peat-muck soils contained the highest amounts of P, Mn, Ca and Cu. The content of Ca was positively correlated with organic matter content. The amount of Mg, K, Cu and Mn was positively correlated with the amount of clay fraction. As the studied soils are located at the bottom of a slope, downwards water flow, where mineral compounds are accumulated in deposits or dissolved in water, mucky soils and silted peat-muck soils contain high amounts of the analyzed elements. Mucky soils and silted peat-muck soils play a role of biogeochemical barriers protecting wetlands against nutrients from surrounding moraine uplands. Surface horizons of deluvial soils were depleted of the analyzed elements (excluding P) whereas AO horizons of mucky soils and Mt horizons of peat-muck soils were abundant in the measured elements (excluding Ca). Various amounts of the analyzed elements in the pedons of the catena sequences should be taken into consideration when planning land use in the moraine landscape, which has unique natural values.

PL

Badania przeprowadzono w 3 katenach, w których gleby tworzyły typową dla krajobrazu morenowego Pojezierza Mazurskiego toposekwencję: gleb erodowanych, deluwialnych, namurszowych oraz gleb torfowo-murszowych silnie i słabo zamulonych. W glebach oznaczono całkowitą zawartość Ca, Mg, K, P, Na, Fe, Mn, Zn, Cu. Badane gleby wykazywały katenalną zmienność zawartości materii organicznej i oznaczonych pierwiastków. Gleby namurszowe wyróżniały się najwyższą zawartością Mg, K, Fe, Na, a silnie i słabo zamulone gleby torfowo-murszowe — P, Mn, Ca i Cu. Zawartość wapnia była dodatnio skorelowana z ilością materii organicznej, natomiast zawartość Mg, K, Cu, Mn z ilością frakcji ilastej. Stwierdzona największa zawartość większości oznaczonych pierwiastków w glebach namurszowych i zamulonych glebach torfowo-murszowych jest uwarunkowana ich usytuowaniem u podnóża stoków, na drodze spływów erozyjnych, gdzie następuje akumulacja składników mineralnych przemieszczanych wraz z masą glebową lub rozpuszczonych w wodzie. Gleby namurszowe i zamulone gleby torfowo-murszowe w krajobrazie morenowym pełnią funkcję barier biogeochemicznych chroniących siedliska mokradłowe przed przenikaniem pierwiastków biogennych z otaczających wysoczyzn. Poziomy powierzchniowe gleb deluwialnych wykazywały zubożenie w oznaczone pierwiastki (z wyjątkiem P), natomiast poziomy AO gleb namurszowych i Mt torfowo-murszowych wzbogacenie (z wyjątkiem Ca). Zróżnicowanie zawartości pierwiastków w pedonach badanych katen powinno być uwzględniane podczas użytkowania gleb w krajobrazie morenowym, który ma unikatowe walory przyrodnicze.

Słowa kluczowe

EN

element distribution; soil; morainic landscape; Mazurian Lakeland; macroelement; microelement; eroded soil; deluvial soil; muck soil; peat-muck soil

• Wydawca: -
• Czasopismo: Journal of Elementology
• Rocznik: 2010
• Tom: 15
• Numer: 1
• Opis fizyczny: p.177-188,ref.

Twórcy

autor

Smolczynski S

• University of Warmia and Mazury in Olsztyn, 10-719 Olsztyn, Poland

autor

Orzechowski M.

Bibliografia

• Bieniek B. 1997. Właściwości i rozwój gleb deluwialnych Pojezierza Mazurskiego [Properties and development of deluvial soils in Masurian Lakeland]. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst. Agricultura, 64 Suppl. B. ss. 80 (in Polish).
• Chodak T., Kaszubkiewicz J., Tasz W. 2005. Skład granulometryczny i zawartość makroskładników w materiale glebowym zmywanym w wyniku erozji powierzchniowej [Grain size distribution and content of macronutrients in soil materiał washed by surface erosionj. Acta Agroph., 5(3): 577-587 (in Polish).
• Cymes I., Szymczyk S. 2005. Wpływ użytkowania i typu gleby na zawartość sodu, wapnia i magnezu w wodzie śródpolnych małych zbiorników [Influence of land use and type of soil on content of sodium, calcium and magnesium in small water ponds in field]. J. Elementol., 10 (2): 249-257 (in Polish).
• Hillbricht-Ilkowska A. 2005. Ochrona jezior i krajobrazu pojeziernego — problemy, procesy, perspektywy [Conservation of lakes and lake landscapes — problems, processes and prospects]. Kosmos, 54 (2-3): 285-302 (in Polish).
• Gotkiewicz J., Hutorowicz H., Lossow K., Mosiej J., Pawłat H., Szymczak T., Traczyk T. 1990. Czynniki kształtujące obieg wody i biogenów w krajobrazie młodoglacjalnym [Factors shaping circulation of water and biogenic substances in a young glacial landscape]. W: Obieg wody i bariery biogeochemiczne w krajobrazie rolniczym. UAM Poznań, ss. 188 (in Polish).
• Kruk M. 2000. Biogeochemical functioning of hydrologically modified peatlands and its effect in eutrophication of freshwaters. Pol. J. Ecol., 48: 103-161.
• Okruszko H. 1974. Zasady podziału gleb organicznych [Principles of organic soil division]. Wiad IMUZ, 12 (1): 19-38 (in Polish).
• Okruszko H., Churska C. 1988. Różnicowanie się zasobności gleb łąkowych i siana w składniki mineralne na tle zawartości glebowej substancji organicznej [Differentiation in abundance of meadow soils and hay in mineral components versus the soil content of organic matter]. Rocz. Nauk. Rol., ser. F, 80/2-4/: 335-351 (in Polish).
• Kabata-Pendias A., Piotrowska M., Witek T. 1993. Ocena stopnia zanieczyszczenia gleb i roślin metalami ciężkimi i siarką [Evaluation of soil and plant pollution with heavy metals and sulphur]. IUNG, Puławy, ss. 5-14 (in Polish).
• Piaścik H. 1977. Przeobrażenia gleb torfowo-murszowych Pojezierza Mazurskiego ze szczególnym uwzględnieniem zmian zawartości wapnia, żelaza i glinu [Transformation of peat-muck soils in Masurian Lakeland, particularly the content of calcium, iron and aluminum]. Zesz. Nauk. ART Olszt. Rol., 23: 3-60 (in Polish).
• Piaścik H. 1996a. Warunki geologiczne i geomorfologiczne Pojezierza Mazurskiego i Równiny Sępopolskiej [Geological and geomorphological conditions in Masurian Lakeland and Sępopolska Plain]. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol., 431: 31-45 (in Polish).
• Piaścik H. 1996b. Zmiany zawartości żelaza i wapnia w glebach torfowo-murszowych Pojezierza Mazurskiego [Changes in the content of iron and calcium in peat-muck soils of Masurian Lakeland]. Rocz. Glebozn., 47 (3/4): 83-88 (in Polish).
• Piaścik H., Bieniek B., Wójciak H. 1998. Dekalcytacja gleb torfowych w warunkach Pojezierza Mazurskiego powodowana długoletnim ich użytkowaniem [Decalcitation of peat soils in Masurian Lakeland caused by prolonged land use]. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol., 456: 279-284 (in Polish).
• Piaścik H., Bieniek B. 2001. Zmiany w zawartości form żelaza powodowane procesem murszenia w warunkach zróżnicowanego odwodnienia [Changes in content of iron forms caused by muck formation under varied dewatering conditions]. Rocz. Glebozn., 52 (supl.): 119-125 (in Polish).
• Piaścik, Gotkiewicz 2001. Rola pokrywy glebowej w kształtowaniu środowiska obszarów młodoglacjalnych [The role of soil cover in shaping the environment of young post-glacial landscapes]. zesz. Probl. Post. Nauk Rol., 478: 511-518 (in Polish).
• Piaścik H., Smólczyński S., Orzechowski M. 2001a. Chemical composition of hydrogenic soils in the landscape of the Vistula delta. Pol. J. Soil Sci., 31 (1): 43-48.
• Piaścik H., Sowiński P., Orzechowski M., Smólczyński S. 2001b. Sekwencja gleb obniżeń śródmorenowych w krajobrazie młodoglacjalnym Pojezierza Mazurskiego [Sequence of soils in mid-moraine depression in young post-glacial landscapej. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol., 476: 491-496 (in Polish).
• Piaścik, Sowiński 2002. Wpływ denudacji antropogenicznej na rozwój gleb obniżeń śródmorenowych w krajobrazie Pojezierza Mazurskiego [Effect of anthropogenic denudation on development of mid-moraine depression soils in the landscape of Masurian Lakelandj. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol., 476: 491-496 (in Polish).
• Sapek A., Sapek B., Gotkiewicz J. 1991. Różnicowanie się składu chemicznego warstwy murszowej gleb torfowych [Differentiation of the chemical composition of the muck layer ofpeat soils]. Wiad. IMUZ, 16 (3): 109-131 (in Polish).
• Smolka, E., Mazurek Z., Wójcik J. 1995. Dynamika procesów geomorfologicznych na stoku pojeziernym jako czynnik środowiskotwórczy [Dynamics of geomorphological processes on a lake slope as an environment-shaping factor]. Problemy ekologii krajobrazu pojeziernego Polski północno-wschodniej. Zesz. Nauk. Kom. „Człowiek i Środowisko”, 12: 205-220 (in Polish).
• Smólczyński S., Sowiński P., Orzechowski M. 2004. The diversified content of heavy metals in the landscape catenae of the ground moraine in the Masurian Lakeland. Pol. J. Soil Sci., 37 (2): 149-158.
• Sowiński P., Smólczyński S., Orzechowski M. 2004a. Gleby obniżeń śródmorenowych jako bariery biogeochemiczne w krajobrazie rolniczym [Soils of mid-moraine depressions as biogeochemical barriers in the agricultural landscape]. Rocz. Glebozn 55 (2): 365-372 (in Polish).
• Sowiński P., Orzechowski M., Smólczyński S. 2004b. Katenalna zmienność zawartości makroskładników w glebach obniżeń śródmorenowych w krajobrazie moreny dennej Pojezierza Mazurskiego [Catenal variability of the content of macroelements in soils of midmoraine depressions in the ground moraine landscape of Masurian Lakeland]. Rocz. Glebozn., 55 (3): 185-194 (in Polish).
• Stepa T. 1996. Wpływ procesu deluwialnego na kumulację substancji mineralnych i zawartość makroelementów w glebach torfowisk położonych w obniżeniach terenowych zlewni rzeki Dajny na Pojezierzu Mazurskim [Effect of deluvial process on accumulation of mineral substances and content of macronutrients in soils of peatlands located in land depressions on the Dajna River catchment basin in Masurian Lakeland]. Funkcjonowanie systemów rzeczno-jeziornych w krajobrazie pojeziernym: rzeka Krutynia (Pojezierze Mazurskie). Zesz. Nauk. Kom. „Człowiek i Środowisko”, 13: 451-461 (in Polish).
• Szymczyk S., Cymes I. 2005. Wpływ sposobu użytkowania terenu, melioracji i czynników naturalnych na stężenie sodu, wapnia i magnezu w wodach gruntowych gleb zwięzłych [Effect of land use, land drainage and natural factros on concentrations of sodium, calcium and magnesium in groundwater of compact soils]. J. Elementol., 10 (2): 403-410 (in Polish).
• Systematyka gleb Polski [Taxonomy of soils in Poland]. 1989. Rocz. Glebozn., 40 (3/4): 1-150
• Wocławek T. 1973. Studia nad zawartością mikroelementów w niektórych glebach erodowanych i deluwialnych środkowej części Pojezierza Mazurskiego [Studies on content of micronutrients in some eroded and deluvial soils in the central part of Masurian Lakeland]. Zesz. Nauk. ART, Olszt. 101, Rol., 1-49 (in Polish).