Mozliwosci rozwoju regionow granicznych w aspekcie wejscia Polski do Unii Europejskiej

• Autorzy: Topczewska T

Warianty tytułu

EN

Possibilities of border regions development in aspect of Poland's access to the European Union

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł opracowano na podstawie wyników badań zadania 4 („Regionalne potencjały i bariery w procesie dochodzenia do UE"),wykonanego w latach 2000-2001 w ramach problemu badawczego IGPiK „Proces dochodzenia do UE granicznych regionów polskich", koordynowanego przez prof. T. Sumienia. Dla określenia możliwości rozwoju regionów granicznych w aspekcie wejścia Polski do UE przyjęto metodę analizy SWOT (Strengths - Weaknesses - Opportunities - Threats, czyli: Siły - Słabości - Szanse - Zagrożenia). Metoda ta pozwala przeanalizować potencjały i bariery każdego regionu wobec szans i zagrożeń stwarzanych przez otoczenie. W analizie i ocenie potencjałów i barier rozwoju regionów wzięto pod uwagę następujące ich cechy: powiązania z otoczeniem terytorialnym, system osadniczy, środowisko społeczne, gospodarka, transport, infrastruktura komunalna, środowisko przyrodnicze, kultura i dziedzictwo kulturowe, turystyka i rekreacja, zarządzanie. W ocenie szans i zagrożeń polskich regionów granicznych uwzględniono: - uwarunkowania międzynarodowe (trendy globalne występujące w procesach rozwojowych, termin i warunki integracji Polski z UE, zakres i intensywność współpracy z krajami i regionami ościennymi, w tym transgranicznej), - uwarunkowania krajowe o wymiarze terytorialnym (powiązania z głównymi ośrodkami krajowymi i regionalnymi, konkurencyjność sąsiednich regionów, polityka państwa wobec regionu), - makroekonomiczne uwarunkowania krajowe (tempo rozwoju gospodarczego, sytuacja finansów publicznych, aktywność państwa w dziedzinie ochrony i kształtowania środowiska). Wyniki analizy SWOT przedstawiono w odniesieniu do trzech grup regionów: - wschodnich (warmińsko-mazurski, podlaski, lubelski, podkarpacki), - południowych (małopolski, śląski, opolski), - zachodnich i południowo-zachodnich (dolnośląski, lubuski, zachodniopomorski, pomorski). Określono - w sposób syntetyczny - siły (potencjały rozwojowe) i słabości (bariery rozwoju) regionów granicznych oraz szanse i zagrożenia ich rozwoju. Wymienione grupy regionów granicznych są zróżnicowane pod względem potencjału endogenicznego oraz szans i zagrożeń rozwoju stwarzanych przez otoczenie. Wynikają one z uwarunkowań przyrodniczych, historycznych, polityki gospodarczej państwa po wojnie, procesów transformacji politycznej i gospodarczej od 1990 r., a także typu granicy. W procesach zmian gospodarczych w Polsce aktywniej uczestniczą bardziej rozwinięte regiony zachodnie i południowe niż regiony wschodnie. Wejście Polski, jak również Czech i Słowacji do UE oznacza, że nasza wschodnia granica stanie się wkrótce zewnętrzną granicą Unii. Ta sytuacja może pogłębić zróżnicowania pomiędzy regionami granicznymi. Zachodnie regiony graniczne mają największe szanse na osiągnięcie w okresie perspektywicznym standardów ekologicznych, społecznych i ekonomicznych zbliżonych do standardów unijnych ze względu na: - sąsiedztwo regionów lepiej zagospodarowanych i o wyższym poziomie życia mieszkańców, - zniesienie granicy politycznej po akcesji Polski do UE, oznaczające swobodny przepływ ludności, - coraz lepiej rozwijającą się współpracę transgraniczną z Niemcami, - znaczny potencjał endogeniczny. Analiza porównawcza polskich regionów zachodnich z sąsiednimi regionami niemieckimi (Maklemburgią- Pomorzem Przednim, Brandenburgią i Saksonią) wskazuje na podobieństwa w strukturze gospodarki i zagospodarowania po obu stronach granicy w części północnej i południowej. W części środkowej są istotne różnice, bowiem w województwie lubuskim dominuje rolnictwo i leśnictwo, a po stronie niemieckiej koncentrują się duże ośrodki przemysłowe i aglomeracja Berlina. Województwa zachodnie, uznane za stosunkowo silne gospodarczo wśród polskich regionów granicznych, wykazują znacznie niższy poziom rozwoju społeczno- gospodarczego w relacji z regionami niemieckimi. Zachodnie regiony graniczne mają szanse stać się nie tylko pomostem komunikacyjnym, ale także przepływu innowacji z krajów Europy Zachodniej do Polski, przyczyniając się tym samym do integracji przestrzeni polskiej z przestrzenią Unii Europejskiej.

EN

The article was worked out basing on the examinations results of task 4 ("Regional potentials and barriers in the process of access to the EU"), performed in the period 2000-2001 in the frame of the ISME research problem - "The process of access to the EU of Polish border regions", co-ordinated by prof.T.Sumien. To define the possibilities of border regions development in aspect of Poland's access to the EU accepted the method of SWOT analysis (Strengths - Weaknesses - Opportunities - Threats). This method allows to analyse the potentials and barriers of every region against opportunities and threats created by environment. In the analysis and evaluation of potentials and development barriers of regions attention was paid to their following features: relations with territorial environment, settlement system, social society, economy, transport, municipal infrastructure, natural environment, culture and cultural heritage, tourism and recreation, management. In the evaluation of opportunities and threats of Polish border regions considered: - international preconditions (global trends participating in development processes, term and conditions of Poland's integration with the EU, range and intensity of cooperation with countries and adjoining regions with transborder included); - national preconditions of territorial dimension (relations with main national and regional centres, competitiveness of neighbouring regions, state politics against the region); - macroeconomic national preconditions (pace of economic development, situation in public finances, state activity in the field of protection and shaping of environment). The results of SWOT analysis were presented in relation to the three groups of regions: - eastern (Warminsko-Mazurski, Podlaski, Lubelski, Podkarpacki); - southern (Malopolski, Slaski, Opolski); - western and southern-western (Dolnoslaski, Lubuski, Zachodniopomorski, Pomorski). It was defined - in a synthetic way - strengths (development potentials) and weaknesses (barriers of development) of border regions and opportunities and threats of their development. The mentioned groups of border regions are differentiated in respect of endogenic potential and opportunities and threats of development created by environment. They result from natural and historical preconditions, state economic politics after the war, processes of political and economic transformation since 1990 and a kind of border as well. In the pro-cesses of economic changes in Poland more developed western and southern regions more actively participate than eastern regions. Poland's access to the EU, as well as Czech's and Slovakia's, means that our eastern border will become soon the external border of the Union. This situation may deepen the differences between border regions. The western border regions have the greatest chances to achieve in the perspective period the ecologic, social and economic standards close to the Union standards because of: - neighbourhood of regions better managed and of higher living standard of inhabitants; - carry down of political border after Poland's access to the EU, meaning a free population flow; - much better developing transborder cooperation with Germany; - huge endogenic potential. The comparative analysis of Polish western regions with neighbouring German regions (Maklemburg-Pomorze Przednie, Brandenburg and Saxony) shows on the similarities in the economy and management structure on the both sides of the border in the northern and southern part. There are essential differences in the central part, because in Lubuskie Voivodeship agriculture and forestry dominate and on the German side big industrial centres and Berlin agglomeration are concentrated. The western voivodeships, recognized as relatively strong economic among Polish border regions, reveal much lower level of socio-economic development in the relation with German regions. The western border regions have a chance to become not only the transportation bridge but also the flow of innovations from the countries of Western Europe to Poland, thereby conducing to integration of the Polish space with the European Union space.

Słowa kluczowe

PL

szanse rozwoju; zagrozenia rozwoju; bariery rozwoju; analiza SWOT; rozwoj; integracja europejska; Polska; obszary przygraniczne; potencjal rozwojowy

• Wydawca: -
• Czasopismo: Człowiek i Środowisko
• Rocznik: 2003
• Tom: 27
• Numer: 3-4
• Opis fizyczny: s.31-45

Twórcy

autor

Topczewska T

• Instytut Gospodarki Przestrzennej i Mieszkalnictwa, ul.Krzywickiego 9, 02-078 Warszawa