Charakterystyka rozmieszczenia dominujacych gatunkow roslin w aspekcie zroznicowania morfologicznego koryta na przykladzie wybranych odcinkow rzeki Wkry

• Autorzy: Wasilewicz M , Popek Z.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zróżnicowanie warunków abiotycznych wpływa na rozmieszczenie i możliwości rozwoju flory i fauny wchodzącej w skład ekosystemu rzecznego. Zauważalnym efektem zróżnicowania morfologicznego rzeki jest między innymi rozmieszczenie okrywy roślinnej, a także jej skład gatunkowy. W pracy przedstawiono wyniki badań morfologii koryta a także rozmieszczenia hydrofitów w korycie rzeki Wkry. Badaniami objęto 7 odcinków rzeki, przy czym 4 z nich były w przeszłości poddawane regulacji. Do ustalenia charakterystyk koryta posłużyły wyniki sondowania rzeki w kilkudziesięciu przekrojach poprzecznych a także mapy głębokości sporządzone na podstawie pomiarów wykonanych przy użyciu echosondy sprzężonej z odbiornikiem GPS. W wyniku inwentaryzacji terenowej zostały wykonane mapy rozmieszczenia dominujących hydrofitów i helofitów. Przy pomocy narzędzi GIS zostały policzone powierzchnie płatów zajmowanych przez poszczególne gatunki roślin. Inwentaryzacją objęto również drzewa i krzewy w najbliższym sąsiedztwie rzeki, gdyż w największym stopniu wpływają one na warunki świetlne panujące w korycie. Analiza uzyskanych charakterystyk pozwoliła na ustalenie pewnych zależności pomiędzy warunkami abiotycznymi, a miejscami występowania i rodzajem okrywy roślinnej. Stwierdzono, iż koryto na odcinkach prostych o ujednoliconym dnie i symetrycznych przekrojach poprzecznych pokrywają duże jednogatunkowe płaty hydrofitów. Miejsca przegłębień są na ogół wolne od roślinności wodnej. W wyniku porównania składu gatunkowego i lokalizacji roślin wodnych w korycie na odcinkach naturalnych i uregulowanych udało się również określić charakter zmian wywołanych pracami regulacyjnymi. Na odcinkach uregulowanych zaobserwowano brak lub niewielki udział roślin o liściach pływających.

EN

Bed river morphology is the basic factor which decides about abiotic condition in the river - ecosystem. In a short section of the bed there is a huge parameter differentiation such as: shape, size (depth, width, and proportion between them), planform (described through the sinuosity index) longitudinal bed profile (riffle- pool sequences), range and distribution of flow velocity. Abiotic differentiation has an influence on distribution and development of the flora and fauna which is the base of the river ecosystem. The effect of morphological differentiation of the river is the distribution of plant covering and also the composition of species. The results of the bed morphology and plant covering investigation are presented in this paper. There were 7 reaches chosen in the middle course, which differ from each other in grade of river training, tree planting and hydraulic structures. Morphological differentiation is described by such indicators as: the sinuosity index, shape factor of cross-section and variability of channel's width idex. The Shanon-Wiener index characterizes plant cover distribution in the investigated reaches. We can find certain connection between bed morphology and plant differentiation. Straight-line section of the channel with symmetrical cross-sections are covered by large one-species aggregations. Regulated reaches are the places where absence or small part of macrophytes with free-floating leaves are observed a result of the change in hydraulic condition. Pools are usually free from water vegetation. The absence of plant is also observed near the hydraulic structures. But a return of the macrophytes in the distance of one to two widths of the river below the structure is noted. Not only morphology affects the plant covering. Big trees and shrubs can effectively limit the plant development if they grow near the bed river.

Słowa kluczowe

PL

rzeka Wkra; strefa korytowa; gatunki roslin; strefa brzegowa; odcieki; zroznicowanie morfologiczne; koryta rzeczne; rosliny wodne

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2005
• Tom: 507
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.531-540,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Wasilewicz M

• Szkola Glowna Gospodarstwa Wiejskiego, ul.Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa

autor

Popek Z.

Bibliografia

• Biggs B. J. F. 1996. Hydraulic habitat of plants in streams. Regulated Rivers: Research & Management 12: 131 - 144.
• Dębski K. 1967. Regulacja rzek. Wydawn. SGGW Warszawa: 201 - 210.
• Falkowski T., Popek Z. 1998. Zmiany położenia dna w korycie Wkry na tle zróżnicowania morfogenetycznego jej doliny i przyległych wysoczyzn. Zesz. Probl. Post. Nauk Roi. 458: 33 - 43.
• Kłosowski S., Kłosowski G. 2001. Rośliny wodne i bagienne. Oficyna Wydawn. Multico, Warszawa: 111 - 144.
• Krebs Ch. J. 1997. Ekologia. Eksperymentalna analiza rozmieszczenia i liczebności. Wydawn. Nauk. PWN Warszawa: 639 - 641.
• Lewis G., Williams G. 1984. Rivers wildlife handbook: A guide to practices which further the conservation of wildlife on rivers. RSPB, The Loge: 295 ss.
• Popek Z., Wasilewicz M. 2004. Porównanie charakterystyk morfologicznych odcinków koryta naturalnego i uregulowanego na przykładzie rzeki Wkry. Przeg. Nauk. Inżynieria i Kształtowanie Środowiska 30: 128 - 137.
• Rutkowski L. 2004. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski Niżowej. Wydawn. Nauk. PWN Warszawa: 816 ss.
• Żelazo J., Popek Z. 2002. Podstawy renaturyzacji rzek. Wydawn. SGGW Warszawa: 319 ss.