Primitive boreosphenidan mammal [?Deltatheroida] from the Early Cretaceous of Oklahoma

• Autorzy: Kielan-Jaworowska Z , Cifelli R L
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

We describe a new boreosphenidan mammal, Atokatheridium boreni gen. et sp. n., from the Early Cretaceous of Oklahoma, based on an upper molar and a tentatively referred lower molar. The upper molar is characterized by a small protocone and unwinged conules, broad stylar shelf, paracone taller than metacone, and lack of pre- and postcingula. Comparisons with relevant Early and Late Cretaceous boreosphenidans suggest closest similarity to Deltatheroida, including one character (extreme development of the distal stylar shelf, which projects labially and lacks cusps) interpreted as derived. The tentatively attributed lower molar shows similarity to Deltatheridium and the ?aegialodontid genus Kielantherium in having the paraconid higher than the metaconid, but differs from Kielantherium in having a differently shaped talonid. From Aegialodon it differs in having a vertically oriented (rather than semi-procumbent) paraconid and a larger talonid. We figure also two isolated trigonids, differing in size, which show some resemblance to that of ?Atokatheridium. Deltatheroidans, despite their generally primitive dental morphology, are otherwise surely known only from the Late Cretaceous, and are largely restricted to the Old World. If a deltatheroidan, the new taxon implies a significant temporal range extension for the group, and provides another biogeographic link between Cretaceous mammals of Asia and North America.

PL

W pracy opisano nowy gatunek i rodzaj prymitywnego ssaka o zębach trybosfenicznych - Atokatheridium boreni, z wczesnej kredy stanu Oklahoma w Stanach Zjednoczonych. Nowy takson oparty jest na dobrze zachowanym górnym zębie trzonowym i na dolnym trzonowcu, zaliczonym z zastrzeżeniem. Atokatheridium zostal zaliczony do podgromady Boreosphenida, obejmującej ssaki o zębach trybosfenicznych, które powstały na Półkuli Północnej zapewne we wczesnej kredzie. Do Boreosphenida należą wszystkie współcześnie żyjące ssaki właściwe - torbacze i łożyskowce, ich kopalni przedstawiciele, oraz formy wymarłe o zębach trybosfenicznych, których stanowisko systematyczne jest nieustalone. Atokatheridium jest jednym z najstarszych znanych przedstawicieli boreosfenidów. Górny trzonowiec nowego taksonu charakteryzuje się małym protokonem, konulami pozbawionymi skrzydełek, bardzo szeroką półką stylarną, oraz brakiem przednich i tylnych wałeczków (cingulum). Porównanie z zębami wczesno- i późnokredowych boresosfenidów wskazuje, że Atokatheridium najbardziej jest zbliżony do przedstawicieli późnokredowego rzędu Deltatheroida, który należy do Metatheria i stanowi grupę siostrzaną torbaczy. Cechą wspólną jest obecność bardzo rozszerzonej części dystalnej półki stylarnej, kt6ra wystaje w kierunku dowargowym i jest pozbawiona guzków stylarnych. Z drugiej strony, dolny trzonowiec zaliczony z zastrzeżeniem do Atokatheridium wykazuje podobieństwo zarówno do trzonowców deltateroidów, jak i do słabo poznanej grupy wczesnokredowych boreosfenidów - egialodontów, szczególnie do rodzaju Kielantherium. W pracy zilustrowano takze dwa niekompletne dolne trzonowce (trygonidy) pochodzące z tej samej formacji co Atokatheridium, które wykazują pewne podobieństwo do trzonowca zaliczonego z zastrzeżeniem do Atokatheridium. Rząd Deltatheroida, który charakteryzuje się ogólnie prymitywną budową zębów i ma wzór zębowy taki jak torbacze, znany był dotąd tylko z późnej kredy i tylko z Pólkuli Północnej. Jeżeli Atokatheridium należy rzeczywiście do Deltatheroida, to wskazywałoby to że deltateroidy pojawiły się we wczesnej kredzie.

Słowa kluczowe

EN

Oklahoma; Early Cretaceous; Boreosphenida; Cretaceous; Atokatheridium boreni; primitive mammal; Deltatheroida; boreosphenidan mammal; Aegialodontidae

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 2001
• Tom: 46
• Numer: 3
• Opis fizyczny: p.377-391,fig.,ref.

Twórcy

autor

Kielan-Jaworowska Z

• Polish Academy of Sciences, Twarda 51-55, 00-818 Warsaw, Poland

autor

Cifelli R L

• Oklahoma Museum of Natural History, 2401 Chautauqua, Norman, Oklahoma 73072, USA

Bibliografia

• Averianov, A. & Skutschas, P. 2000. A eutherian mammal from the Early Cretaceous of Russia and biostratigraphy of the Asian Early Cretaceous vertebrate assemblages. - Lethaia 33, 330-340.
• Averianov, A. & Skutschas, P. 2001. A new genus of eutherian mammal from the Early Cretaceous of Transbaikalia, Russia. - Acta Palaeontologica Polonica 46, 3,431-436.
• Butler, P.M. 1978. A new interpretation of the mammalian teeth of tribosphenic pattern from the Albian of Texas. - Breviora 446, 1-27.
• Butler, P.M. 1990. Early trends in the evolution of tribosphenic molars. -Biological Reviews 65, 529-552.
• Cifelli, R.L. 1990. Cretaceous mammals of southern Utah. III. Therian mammals from the Turonian (early Late Cretaceous). - Journal of Vertebrate Paleontology 10, 332-345.
• Cifelli, R.L. 1993. Theria of metatherian-eutherian grade and the origin of marsupials. In: F.S. Szalay, M.J. Novacek & M.C. McKenna (eds.), Mammal Phylogeny, Volume 2: Mesozoic Diferentiation, Multituberculates, Monotremes, Early Therians, and Marsupials, 205-215. Springer-Verlag Inc., New York.
• Cifelli, R.L. 1997. First notice on Mesozoic mammals from Oklahoma. - Oklahoma Geology Notes, Oklahoma Geological Survey 57,4-17.
• Cifelli, R.L. 1999. Tribosphenic mammal from the North American Early Cretaceous. - Nature 401, 363-366.
• Cifelli, R.L., Kirkland, J.I., Weil, A., Deino, A.L., & Kowallis, B.J. 1997. High-precision ⁴⁰Ar/³⁹Agr geochronology and the advent of North America's Late Cretaceous terrestrial fauna. -Proceedings of the National Academy of Sciences USA 94, 11163-11167.
• Clemens, W.A. & Lillegraven, J.A. 1986. New Late Cretaceous, North American advanced therian mammals that fit neither the marsupial nor eutherian molds. - Contributions to Geology, University of Wyoming, Special Paper 3, 55-85.
• Clemens, W.A., Lillegraven, J.A., Lindsay, E.H., & Simpson, G.G. 1979. Where, when, and what - a survey of known Mesozoic mammal distribution. In: J.A. Lillegraven, Z. Kielan-Jaworowska, & W.A. Clemens (eds.), Mesozoic Mammals- The First Two-thirds of Mammalian History, 7-58. University of California Press, Berkeley.
• Crompton, A.W. 1971. The origin of the tribosphenic molar. In: D.M. Kermack & K.A. Kermack (eds.), Early Mammals. -Zoological Journal of the Linnean Society, Supplement 1 to vol. 50, 65-87.
• Crompton, A.W. & Kielan-Jaworowska, Z. 1978. Molar structure and occlusion in Cretaceous therian mammals. In: P.M. Butler & K.A. Joysey (eds.), Studies in the Development, Function and Evolution of Teeth, 249-287. Academic Press, London.
• Dashzeveg, D.D. 1975. New primitive therian from the Early Cretaceous of Mongolia. - Nature 256, 402-403.
• Dashzeveg, D.D. & Kielan-Jaworowska, Z. 1984. The lower jaw of an aegialodontid mammal from the Early Cretaceous of Mongolia. -Zoological Journal of the Linnean Society 82, 217-227.
• Eaton, J.G. 1993. Therian mammals from the Cenomanian (Upper Cretaceous) Dakota Formation, southwestern Utah. - Journal of Vertebrate Paleontology 13, 105-124.
• Fox, R.C. 1972. A primitive therian mammal from the Upper Cretaceous of Alberta. - Canadian Journal of Earth Sciences 9, 1479-1494.
• Fox, R.C. 1974. Deltatheroides-like mammals from the Upper Cretaceous of North America. - Nature 249, 392.
• Fox, R.C. 1975. Molar structure and function in the Early Cretaceous mammal Pappotherium: evolutionary implications for Mesozoic Theria. - Canadian Journal of Earth Sciences 12, 412-442.
• Fox, R.C. 1976. Additions to the mammalian local fauna from the upper Milk River Formation (Upper Cretaceous), Alberta. - Canadian Journal of Earth Sciences 13, 1105-1118.
• Gregory, W.K. & Simpson, G.G. 1926. Cretaceous mammal skulls from Mongolia. -American Museum Novitates 225, 1-20.
• Jacobs, L.L., Winkler, D.A., & Murry, P.A. 1989. Modern mammal origins: evolutionary grades in the Early Cretaceous of North America. - Proceedings of the National Academy of Sciences USA 86, 4992-4995.
• Kermack, K.A., Lees, P.M., & Mussett, F. 1965. Aegialodon dawsoni, a new trituberculosectorial tooth from the lower Wealden. - Proceedings of the Royal Society of London B 162,535-554.
• Kielan-Jaworowska, Z. 1975. Evolution of the therian mammals in the Late Cretaceous of Asia. Part I. Deltatheridiidae. - Palaeontologia Polonica 33, 103-132.
• Kielan-Jaworowska, Z. & Dashzeveg, D.D. 1989. Eutherian mammals from the Early Cretaceous of Mongolia. - Zoologica Scripta 18, 347-355.
• Kielan-Jaworowska, Z., Eaton, J.G., & Bown, T.M. 1979. Theria of metatherian-eutherian grade. In: J.A. Lillegraven, Z. Kielan-Jaworowska & W.A. Clemens, Jr. (eds.), Mesozoic Mammals - The First Two-thirds of Mammalian History, 182-191. University of California Press, Berkeley.
• Kielan-Jaworowska, Z. & Nessov, L.A. 1990. On the metatherian nature of the Deltatheroida, a sister group of the Marsupialia. - Lethaia 23, 1-10.
• Kielan-Jaworowska, Z., Novacek, M.J., Trofimov, B.A., & Dashzeveg, D. 2000. Mammals from the Mesozoic of Mongolia. In: M.J. Benton, M.S. Shishkin, E.N. Kurochkin, & D.M. Unwin (eds.), The Age of Dinosaurs in Russia and Mongolia, 571-624. Cambridge University Press, Cambridge.
• Lillegraven, J.A. & Bieber, S.L. 1986. Repeatability of measurements of small mammalian fossils with an industrial measuring microscope. - Journal of Vertebrate Paleontology 6,96-100.
• Luo, Z., Cifelli, R.L., & Kielan-Jaworowska, Z. 2001. Dual origin of tribosphenic mammals. -Nature 409, 53-57.
• Marshall, L.G. & Kielan-Jaworowska, Z. 1992. Relationships of the dog-like marsupials, deltatheroidans and early tribosphenic mammals. - Lethaia 25, 361-374.
• McKenna, M.C. & Bell, S.K. 1997. Classification of Mammals Above the Species Level. 631 pp. Columbia University Press, New York.
• Muizon, C.D. & Lange-Badré, B. 1997. Carnivorous dental adaptations in tribosphenic mammals and phylogenetic reconstruction. - Lethaia 30, 353-366.
• Nessov, L.A. (Nesov, L.A.) 1997. Cretaceous Nonmarine Vertebrates of Northern Eurasia [in Russian]. 218 pp. L.B. Golovneva & A.O. Averianov (eds.). University of Sankt Petersburg, Institute of Earth Crust, Sankt Petersburg.
• Nessov, L.A., Sigogneau-Russell, D., & Russell, D.E. 1994. A survey of Cretaceous tribosphenic mammals from middle Asia (Uzbekistan, Kazakhstan and Tajikistan), of their geological setting, age and faunal environment. - Palaeovertebrata 23, 51-92.
• Patterson, B. 1956. Early Cretaceous mammals and the evolution of mammalian molar teeth. - Fieldiana: Geology 13, 1-105.
• Prothero, D.R. 1983. The oldest mammalian petrosals from North America. -Journal of Paleontology 57, 1040-1046.
• Rougier, G.W., Wible, J.R., & Novacek, M.J. 1998. Implications of Deltatheridium specimens for early marsupial history. -Nature 396, 459-463.
• Sarjeant, W.A. & Thulborn, R.A. 1986. Probable marsupial footprints from the Cretaceous sediments of British Columbia. - Canadian Journal of Earth Sciences 23, 1223-1227.
• Shikama, T. 1947. Teilhardosaurus and Endotherium, new Jurassic Reptilia and Mammalia from the Husin coal-field, south Manchuria. - Proceedings of the Japanese Academy 23,76-84.
• Sigogneau-Russell, D. 1992. Hypomylos phelizoni nov. gen. nov. sp., une étape précoce de 1'évolution de la molaire tribosphénique. - Géobios 25,389-393.
• Sigogneau-Russell, D. 1994. Further data and reflexions on the tribosphenid mammals (Tribotheria) from the Early Cretaceous of Morocco. -Bulletin du Muséum national d'Histoire naturelle 16, 29 1-312.
• Sigogneau-Russell, D., Dashzeveg, D.D., & Russell, D.E. 1992. Further data on Prokennalestes (Mammalia, Eutheria inc. sed.) from the Early Cretaceous of Mongolia. - Zoologica Scripta 21, 205-209.
• Sigogneau-Russell, D. & Ensom, P.C. 1994. Découverte, dans le Groupe de Purbeck (Berriasian, Angleterre), de plus ancien témoinage de l'existence de mammifères tribosphéniques. - Comptes Rendus de 1'Académie des Sciences, Paris 319, 833-838.
• Slaughter, B.H. 1971. Mid-Cretaceous (Albian) therians of the Butler Farm local fauna, Texas. -Zoological Journal of the Linnean Society 50, suppl. 1, 131-143.
• Van Valen, L. 1966. Deltatheridia, a new order of mammals. -Bulletin of the American Museum of Natural History 132, 1-126.