Recent changes in the avifauna of cities in European Russia and Eastern Poland - results of a questionnaire

• Autorzy: Konstantinov V M , Nowicki W , Pichurin A G

Warianty tytułu

PL

Zmiany w skladzie awifauny miast europejskiej czesci Rosji i wschodniej Polski - wyniki ankiety

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The basis of the work was data on changes in avifauna in the years 1984-1994, obtained by way of a questionnaire of 32 authors from 15 cities in European Russia and 4 in the east of Poland. The results of the survey were burdened by subjective errors, but did nevertheless indicate significant dynamics to the changes in the avifaunas of the cities studied. The survey revealed a trend towards increase and the occupation of new cities among 23 species. The trend was clear in the whole area for Anas platyrhynchos, Pica pica and Corvus corone cornix. Declining trends were shown for 10 species — with the most universal being those for Hirundo rustica and Sturnus vulgaris, and in the cities of Russia also for Delichon urbica. For 22 species, the questionnaire indicated a considerable degree of stabilization of the situation, or else a lack of regularity in the direction and distribution of changes. Comparison with a similar survey carried out in the years 1983-1984 in 27 Central and Eastern European cites showed similar trends for 13 species and reverse trends for 2 (Sturnus vulgaris and Delichon urbica).

PL

Praca opiera się na danych ankietowych, dotyczących zmian awifauny w okresie 1984-1994, uzyskanych z 15 miast europejskiej części Rosji oraz z 4 miast wschodniej i centralnej Polski (tab. 1, ryc. 1). Ankieta dotyczyła gatunków, które występowały regularnie na terenach typowo miejskich. Wyniki ankiety obciążone są błędem subiektywnym, spowodowanym między innymi różnym stopniem wiedzy 25 respondentów o awifaunie wymienionych miast i nieobiektywnym określeniem granic terenu miejskiego. Obiektywnym czynnikiem, obniżającym porównywalność wyników była duża różnica w wielkości i liczbie ludności zasiedlającej poszczególne miasta (od 30km² — Archangielsk i 200 tys. ludności — Toruń, Olsztyn i Pskov) do 1000 km² i 9.5 mln mieszkańców w Moskwie) oraz oddalenie geograficzne. W tab. 2 przedstawiono uzyskane z ankiet dane o zmianach występowania 38 gatunków, których obecność wykazano z większości (conajmniej 10 spośród 19) badanych miast oraz wybranych 10 dalszych gatunków. W tab. 3 wymieniono gatunki, u których zebrany materiał uwidocznił najwyraźniejsze tendencje zmian. Wykazano tendencje wzrostu oraz zasiedlanie nowych miast u 23 gatunków. U krzyżówki, sroki i wrony siwej tendencja ta zaznaczyła się na całym badanym obszarze, zarówno w sezonie lęgowym jak i zimą. U dalszych 4 gatunków (śmieszka, pustułka, kwiczoł i sójka) była zjawiskiem nieco mniej częstym. Wzrost liczebności niektórych gatunków był ograniczony do części badanego obszaru, np. jerzyka, pliszki siwej, muchołówki szarej, sikory modrej i bogatki — do części wschodniej, kruka — do północy i wschodu, zaś mewy pospolitej do zachodniej i środkowej części terenu badań. U 4 gatunków, które wykazano jako zwiększające swoją obecność jedynie na części omawianego obszaru, stwierdzono rozszerzanie zasięgu geograficznego. U sierpówki i kopciuszka proces ten postępował w kierunku wschodnim i północnym, u wójcika w kierunku zachodnim, zaś u dzięcioła białoszyjego w kierunku północno-zachodnim. Tendencje spadku wykazano u 10 gatunków. Najwyraźniejszy spadek ilościowy na całym badanym obszarze nastąpił u dymówki i szpaka, a w miastach Rosji także u oknówki. U 22 gatunków wykazano znaczny stopień ustabilizowania stanu populacji lub brak regularnych zmian. W 14 miastach dotyczyło to np. gołębia miejskiego. Porównanie z wynikami podobnej ankiety, dotyczącej zmian w awifaunie 27 miast Europy Środkowo- Wschodniej do roku 1984 (Luniak 1990), w tym 4 miast gdzie zmiany badano w latach 1984-1994 (Warszawa, Moskwa, Ufa i Saratow), wykazało podobne trendy. Najwidoczniejsze różnice w wynikach obu ankiet dotyczą spadku szpaka i oknówki oraz stabilizacji stanu gołębia miejskiego, którego poprzednio wymieniono wśród gatunków o najpowszechniejszej tendencji wzrostowej. Nie znalazła odzwierciedlenia w wynikach obecnej ankiety wykazana poprzednio ekspansja synurbijnej populacji kosa oraz tendencja spadkowa u zięby, pleszki i cierniówki. Wyraźniej zaznaczył się też wzrost pustułki. Stwierdzonej obecnie i ograniczonej geograficznie tendencji wzrostu mewy pospolitej, pliszki siwej, sikory modrej i kopciuszka — poprzednio nie wykazano.

Słowa kluczowe

PL

awifauna; ptaki; miasta; Rosja; zmiany faunistyczne; Europa; Polska Wschodnia; ornitologia; badania ankietowe

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Ornithologica
• Rocznik: 1996
• Tom: 31
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.59-66, rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Konstantinov V M

• Moscow Pedagogical State University, Kibalchicha Str.,6,bld.5.Moscow 129278, Russia

autor

Nowicki W

• Mus./Inst. of Zoology, Wilcza 64 00-679 Warszawa

autor

Pichurin A G

• Moscow Pedagogical State University, Kibalchicha Str.,6,bld.5.Moscow 129278, Russia

Bibliografia

• Biaduń W. 1994a. The breeding avifauna of the parks and cemeteries of Lublin (SE Poland). Acta orn. 29:1-13.
• Biaduń W. 1994b. Winter avifauna of urban parks and cemeteries in Lublin (SE Poland). Acta orn. 29:15-27.
• Blogosklonov K.N. 1978. [Collared Dove in European part of Russia] Geografiya i ekologiya nazemnikh pozvonochnikh. 3:3-6
• Bokotey A. 1996. Preliminary results of work on the ornithological atlas of Lvov (Ukraine). Acta orn. 31:85-88.
• Dulisz B., Nowakowski J. 1996. The species diversity of the avifauna in built-up areas in the city of Olsztyn (NE Poland). Acta orn. 31: 33-38.
• Ilichev V.D., Butiev V.T., Konstantinov V.M. 1987. [Birds of Moscow and its vicinity], 272pp.
• Konstantinov V.M., Nowicki W., Pichurin A.G. 1995. [Contemporary state of avifaunas and bird's populations of East-European cities]. A tribute to prof. V.V. Stanchinsky the 2nd international proceeding Russia, Smolensk, pp. 26-31.
• Luniak M. 1990. Avifauna of cities in Central and Eastern Europe — results of the international inquiry. In: (Luniak M. ed.). Urban ecological studies in Central and Eastern Europe, pp. 131-149.
• Luniak 1996. Inventory of the avifauna of Warsaw — species composition, abundance, and habitat distribution. Acta orn. 31: 67-80.
• Luniak M., Kozłowski P., Nowicki W. in press. Magpie in Warsaw — its population and distribution. Acta orn. 32.
• Nowakowski J. 1996. Changes in the breeding avifauna of Olsztyn (NE Poland) in the years 1968-1993. Acta orn. 31:39-44.
• Luniak M., Mulsow R. 1988. Ecological parameters in urbanization of the European Blackbird. Proc. 19th Intern. Ornithol. Congr., Ottawa 1986, pp. 1787-1793.
• Nowicki W. 1990. [Changes in the avifauna of Warsaw in 1970-1990 as exemplified by selected species]. In: Zimny H. (ed.). [Problems of protection and management of the ecological environment on urbanized areas. Part II], pp. 28-36.
• Nowicki W. 1992. [Changes in the breeding avifauna of the parks of Warsaw (1975-1985), and the use of nest-boxes to manage it]. Acta orn. 27:65-92.
• Witt. K. 1992. Dynamik der Brutvogel des Ballungsraumes Berlin in anderthalb Jahrhunderten. Acta ornithoecol. 2,4:365-382.
• Witt K. 1996. Species/plot turnovers from repeated atlas mapping of breeding birds in southern Berlin, 1980-1990. Acta orn. 31:81-84.
• Witt K. in press. On the abundance of Magpie during breeding and winter season in Berlin. Acta orn. 32.