Historyczny zarys rozwoju nauk o żywności i żywieniu w Europie oraz Stanach Zjednoczonych

• Autorzy: Koszowska A. , Nowak J. , Bronczyk-Puzon A. , Dittfeld A. , Zubelewicz-Szkodzinska B.

Warianty tytułu

EN

Historical overview of development nutrition and nutritional sciences in Europe and United States

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Początki nauki o żywności i żywieniu sięgają czasów starożytnych. Jednak dopiero w XIX i XX wieku nastąpił szybki rozwój badań żywieniowych, co było związane z rozwojem nauk chemicznych przebiegających w tym okresie. Odkrycie witamin i minerałów miało ogromny wpływ na rozwój nauki o żywności i żywieniu. Również w tym okresie prowadzone były badania nad metabolizmem, dzięki czemu określono zapotrzebowanie człowieka na białka, tłuszcze i węglowodany. W wieku XIX i XX zapoczątkowane zostało wzbogacanie pokarmów składnikami odżywczymi w celu zapobiegania niedoborom. Do produktów spożywczych zaczęto dodawać substancje dodatkowe, których celem było przedłużanie trwałości produktów oraz poprawa ich walorów sensorycznych. Żywność miała być szybka, wygodna i gotowa do spożycia zaraz po rozpakowaniu. Przełomowym krokiem w kierunku stworzenia żywności wygodnej było wynalezienie w 1811 roku przez Nicolasa Apperta metody sterylizacji mięsa i warzyw, co zapoczątkowało powstanie konserw. W roku 1877 prowadzone przez Atwatera badania nad analizą żywności doprowadziły do opracowania i publikacji pierwszych tabel składu żywności. Ważnym elementem mającym na celu upowszechnianie zasad prawidłowego żywienia było opracowanie przez Amerykański Departament Rolnictwa w 1992 roku pierwszej na świecie Piramidy Żywienia, która w sposób graficzny przedstawiała model zasad zdrowego i optymalnego żywienia. Wiek XIX i XX to rozwój badań nad optymalnymi metodami żywienia niemowląt, jak również pierwsze pionierskie badania związane z wpływem odżywiania na stan zdrowia fizycznego i psychicznego człowieka. Artykuł stanowi przegląd najważniejszych wydarzeń z historii rozwoju nauk o żywności i żywieniu w Europie oraz Stanach Zjednoczonych.

EN

Science of food and nutrition began in the ancient times, but the huge development of nutritional sciences was observed in XIX and XIX century. It was connected with progression of chemical science in this time. Discovery of vitamins and minerals as well as studies about metabolism allowed to determine the equivalent demand of human on carbohydrates, protein and lipids. Moreover, there has begun the initiative of enrichment of foods with nutrients to prevent deficiency in XIX cent. To food producers began to add additional substances, to prolong the life of the products and to improve their sensory qualities. Food had to be fast, convenient and ready to eat immediately after unpacking. Convenient food was initiated by Nicolas Appert. He discovered the sterilization process of vegetables and meat what introduce canned food to the market. In 1877 Atwater published his estudies about chemical food analysis and there were created first tables of food contents. Important part of history about food and nutrition was drawn in 1992 by American Department of Agriculture, when first good pyramid- the graphic model of health and optimal nutrition has been presented. XIX and XX century are the age of nutritional studies about infant nutrition as well as in this time were carried pioneer researches about influence of nutrition on physical and psychical state of human. The article is a review of the most important events from history of the development of the science of food and nutrition in Europe and United States.

Słowa kluczowe

PL

zywnosc; witaminy; skladniki mineralne; skladniki odzywcze; metabolizm czlowieka; wzbogacanie zywnosci; konserwowanie zywnosci; zywienie racjonalne; zdrowie czlowieka; badania naukowe; historia; nauka; rozwoj nauki; zywienie czlowieka; Europa; Stany Zjednoczone

• Wydawca: -
• Czasopismo: Żywienie Człowieka i Metabolizm
• Rocznik: 2014
• Tom: 41
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.107-117,bibliogr.

Twórcy

autor

Koszowska A.

• Zakład Profilaktyki Chorób Żywieniowozależnych, Wydział Zdrowia Publicznego, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Katowice

autor

Nowak J.

• Zakład Profilaktyki Chorób Żywieniowozależnych, Wydział Zdrowia Publicznego, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Katowice

autor

Bronczyk-Puzon A.

• Zakład Profilaktyki Chorób Żywieniowozależnych, Wydział Zdrowia Publicznego, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Katowice

autor

Dittfeld A.

• Katedra i Zakład Histologii i Embriologii, Wydział Lekarski z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Katowice

autor

Zubelewicz-Szkodzinska B.

• Zakład Profilaktyki Chorób Żywieniowozależnych, Wydział Zdrowia Publicznego, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Katowice

Bibliografia

• 1. Hwalla N., Koleilat M.: Dietetic practice: the past, present and future. La Re- vude de Sante de la Mediterranee orientale, 2004, 10, 6, 716-730
• 2. Carpenter K.J.: A short history of nutritional science: Part 3 (1912-1944). J. Nutr., 2003, 133, 3023-3032
• 3. Cannon G.: The rise and fall of dietetics and of nutrition science, 4000 BCE- 2000 CE. Public Health Nutr., 2005, 8, 6A, 701-705
• 4. Drygas A.: Rozwój nauki o leku i jego wpływ na rozwój terapii. W: Historia medycyny. T. Brzeziński (red.). Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL,1995, 295-306.
• 5. Carpenter K.J.: A short history of nutritional science: Part 4 (1945-1985). J. Nutr., 2003, 133, 3331-3342
• 6. Castilho S.D., Barros Filho A.A.: The history of Infant nutrition. J.Pediat., 2010; 86, 3, 179-188
• 7. Carpenter K.J.: A short history of nutritional science: Part 1 (1785-1885). J. Nutr., 2003, 133,638-645.
• 8.Carpenter K.J.: A short history of nutritional science: Part 2 (1885-1912). J. Nutr., 2003, 133,975-984
• 9.Adamczyk G.: Popularność żywności wygodnej. J. Agribus Rural Develop., 2010, 4, 18, 5-13
• 10. James W.P.: The epidemiology of obesity: the size of the problem. J. Intern Med., 2008,263, 336-352.
• 11. Rutkowski A.: Dodatki do żywności. W: Chemia żywności. Skład, przemiany i właściwości żywności. Z.E Sikorski (red.). Warszawa, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne 2002, 481-485
• 12. Food and Drug Administration Agency: http://www.fda. gov/ z 27.01.2013
• 13. Całyniuk B„ Grochowska-Niedworok E., Białek A., Czech N., i wsp.: Piramida żywienia - wczoraj i dziś. Probl. Hig. Epidemiol., 2011, 9, 1, 20-24.
• 14. Kaim L.M, Semba R.D.: They Starved So That Others Be Better Fed: Remembering Ancel Keys and the Minnesota Experiment. J. Nutr., 2005, 135, 1347- 1352
• 15. Oppenheimer G.M.: Framingham Study. Amer. J. Public Health 2005, 95, 4.
• 16. Bryła M., Maciak A., Marcinkowski J.T., Maniecka-Bryła L: Programy profilaktyczne w zakresie chorób układu krążenia przykładem niwelowania nierówności w stanie zdrowia. Probl. Hig. Epidemiol., 2009, 90, 1, 6-17