Zróżnicowanie gospodarki nawozowej azotem w polskim rolnictwie

• Autorzy: Kopinski J.

Warianty tytułu

EN

Diversity of nitrogen management in Polish agriculture

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono zagadnienie gospodarki nawozowej azotem, uwzględniając zróżnicowanie regionalne, w perspektywie średniookresowej obejmującej lata 2004–2015 (2017). Podstawę analizy porównawczej na poziomie województw (NUTS-2) stanowiły dane statystyki masowej. Z przeprowadzonych analiz wynika, że prowadzenie odpowiedzialnej gospodarki nawozowej (pod względem efektywności produkcyjnej i potencjalnych oddziaływań środowiskowych) wymaga zachowania równowagi pomiędzy odpływem a dopływem azotu w systemie produkcji rolniczej. Obserwowanym niekorzystnym zjawiskiem w gospodarce nawozowej Polski jest zwiększone zużycie azotu w stosunku do pozostałych makroskładników. W analizowanych latach funkcjonowania Polski w WE zużycie azotu mieściło się w przedziale 60–80 kg∙ha-1 UR. Z produkcji zwierzęcej w formie nawozów naturalnych pochodzi 35–40 kg N brutto w odniesieniu do ha UR w dk. Całkowita nawozochłonność wynosiła przeciętnie 2,9 kg N na jednostkę zbożową plonu globalnego. Wskaźnik ten jest jednak w znacznym stopniu zróżnicowany regionalnie. Wysokie salda bilansu azotu brutto i jednocześnie wysoka nawozochłonność w województwie wielkopolskim, kujawsko-pomorskim i łódzkim wskazują na silną presję środowiskową na tym obszarze. Odwrotna sytuacja ma miejsce w województwie małopolskim i podkarpackim, co wskazuje na możliwość zwiększonej mineralizacji substancji organicznej i pogorszenie żyzności gleb.

EN

The paper presents the issue of nitrogen fertiliser management, taking into account regional differences, in the medium-term perspective covering the years 2004–2015 (2017). The basis for the comparative analysis, conducted at the voivodship level (NUTS-2), were data on mass statistics. The analyses show that carrying out responsible nitrogen fertilization (in terms of production efficiency and potential environmental impact) requires maintaining a balance between nitrogen output and input in the agricultural production system. An unfavourable phenomenon observed in the fertiliser management in Poland during the years of functioning within the European Community was an increased nitrogen consumption, within the range of 60–80 kg•ha-1 AL, in comparison to other fertiliser macroelements. On the other hand, animal production in terms of natural fertilizers was a source of approx. 35–40 kg N gross per UA area unit. The total fertiliser use was on average 2.9 kg N per cereal unit of the total yield, but it was strongly regionally diversified. Excessively high gross nitrogen balance and, at the same time, high fertiliser consumption in the voivodships: Wielkopolskie, Kujawsko-pomorskie and Łódzkie, indicate a strong environmental pressure in that area. The opposite situation, which takes place in Małopolskie and Podkarpackie, indicates the possibility of increased mineralization of organic matter and deterioration of soil fertility.

Słowa kluczowe

PL

Polska; rolnictwo; gospodarka azotem; nawozy azotowe; nawozy mineralne; azot; azot mineralny; zuzycie nawozow; wojewodztwa; produkcja roslinna; produkcja zwierzeca; nawozy naturalne

• Wydawca: -
• Czasopismo: Polish Journal of Agronomy
• Rocznik: 2018
• Numer: 32
• Opis fizyczny: s.3-16,rys.,tab.,wykr.,bibliogr.

Twórcy

autor

Kopinski J.

• Zakład Systemów i Ekonomiki Produkcji Roślinnej, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy, ul.Czartoryskich 8, 24-100 Puławy, Polska

Bibliografia

• Bułkowska M., 2011. Efekty WPR w odniesieniu do rolnictwa. 56-80. Wigier M., Analiza efektów realizacji polityki rolnej wobec rolnictwa i obszarów wiejskich. IERiGŻ-PIB (PW 2011-2014), Warszawa, 26.
• Chmurzyńska K., 2011. 37-55. Efekty WPR w odniesieniu do obszarów wiejskich. Wigier M., Analiza efektów realizacji polityki rolnej wobec rolnictwa i obszarów wiejskich. IERiGŻ-PIB (PW 2011-2014), Warszawa, 26.
• Czuba R., Mazur T., 1988. Wpływ nawożenia na jakość plonów. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Dobre praktyki rolnicze na obszarach szczególnie narażonych (OSN) na azotany pochodzenia rolniczego, 2015, CDR Brwinów, 106 s.
• Duer I., Fotyma M., 1995. Zasady dobrej praktyki rolniczej. Biuletyn Informacyjny IUNG, 2: 3-9.
• Faber A., Jarosz Z., Kopiński J., Matyka M., 2016. The relationships between nitrogen use efficiency and nitrogen input in crop production in Poland. Polish Journal of Agronomy, 26: 15-20.
• Filipek T., 2002. Zarządzanie zasobami fosforu w środowisku rolniczym. Nawozy i nawożenie, 4(13): 245-258.
• Forecast of food, farming and fertilizer use 2016-2026, 2016a. Fertilizers Europe, 1, 114 s..
• Forecast of food, farming and fertilizer use 2016-2026, 2016b. Fertilizers Europe, 2, 162 s.
• Fotyma M., Igras J., Kopiński J., 2009. Produkcyjne i środowiskowe uwarunkowania gospodarki nawozowej w Polsce. Studia i Raporty IUNG-PIB, Puławy, 14: 187-206.
• GIOŚ, 2014. Stan środowiska w Polsce. Raport 2014. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa..
• GUS, 2006-2012. Gospodarka materiałowa. GUS, Warszawa.
• GUS, 2003-2016. Produkcja upraw rolnych i ogrodniczych w 2002…2015 roku. GUS, Warszawa.
• GUS, 2015. Produkcja wyrobów przemysłowych. GUS, Warszawa
• GUS, 2002-2017. Środki produkcji w rolnictwie w roku gospodarczym 2002…2015/2016. GUS, Warszawa.
• GUS, 2002-2013. Użytkowanie gruntów, powierzchnia zasiewów i pogłowie zwierząt gospodarskich w 2002 … 2013 roku. GUS, Warszawa.
• GUS, 2015-2017. Zwierzęta gospodarskie w 2014 … 2016 roku. GUS, Warszawa.
• Hatfield J.L., Karlen D.L., 1994. Sustainable Agriculture Systems. Lewis Publishers, Florida.
• Jadczyszyn T., Kopiński J., 2013. Nawożenie azotem w Polsce – aspekt produkcyjny i środowiskowy. Studia i Raporty IUNG-PIB, 34(8): 125-143.
• Józwiak W., Mirkowska Z., 2011. Trendy w rolnictwie polskim (lata 1990-2009) i próba projekcji na 2013 rok. 9-31. Procesy zachodzące w rolnictwie polskim w latach 1990-2010, projekcje na rok 2013 i pożądana wizja rolnictwa w 2020 roku – zagadnienia wybrane. IERiGŻ-PIB (PW 2011-2014), Warszawa, 21.
• Kopiński J., 2016a. Criterion to determine optimum surpluses of gross nitrogen balance on the level NUTS-0, NUTS-2. Acta Scientiarum Polonorum Agricultura, 15(1): 29-36.
• Kopiński J., 2013. Stopień polaryzacji intensywności i efektywności produkcji rolniczej w Polsce w ostatnich 10 latach. Roczniki Naukowe SERiA, 15(1): 97-103.
• Kopiński J., 2015. Implikacje zmian pogłowia zwierząt gospodarskich w Polsce dla puli azotu pochodzącego z produkcji zwierzęcej. Studia i Raporty IUNG-PIB, 43(17): 103-115.
• Kopiński J., 2016b. Ocena gospodarowania fosforem w procesie produkcji rolniczej na poziomie NUTS-0, NUTS-2. Roczniki Naukowe SERiA, 18(1): 131-137.
• Kopiński J., 2017a. Bilans azotu brutto - agrośrodowiskowy wskaźnik oddziaływania rolnictwa na środowisko. Opis metodyki, omówienie wyników bilansu na poziomie NUTS-0, NUTS-2. Wyd. IUNG-PIB, Monografie i rozprawy naukowe, Puławy, 55, 111 s.
• Kopiński J., 2017b. Ocena zmian efektywności wykorzystania azotu w produkcji rolniczej. Roczniki Naukowe SERiA, 19(1): 85-91.
• Kopiński J., 2017c. The comparison of changes in the implementation of production and environmental objectives of agriculture in selected groups of voivodships. Acta Scientiarum Polonorum, Oeconomia, 16(2): 87-95.
• Tendencje zmian intensywności gospodarowania azotem w regionach Polski. Roczniki Naukowe SERiA, 20(1): 81-87.
• Kopiński J., Krasowicz S., 2010. Regionalne zróżnicowanie warunków produkcji rolniczej w Polsce. Studia i Raporty IUNG-PIB, 22: 9-29.
• Kopiński J., Matyka M., 2016. Ocena regionalnego zróżnicowania współzależności czynników przyrodniczych i organizacyjno-produkcyjnych w polskim rolnictwie. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 1(346): 70-92.
• Kopiński J., Matyka M., Ochal P., Igras J., 2010. Tendencje zmian zużycia nawozów mineralnych w Polsce. Nawozy i Nawożenie – Fertilizers and Fertilization, 41: 106-119.
• Krasowicz S., 2009. Regionalne zróżnicowanie zmian w rolnictwie polskim. Studia i Raporty IUNG-PIB, 15: 9-36.
• Krasowicz S., Igras J., 2009. Regionalne zróżnicowanie wykorzystania potencjału rolnictwa w Polsce. Pamiętnik Puławski, 132: 233-251.
• Kuś J., Krasowicz S., Kopiński J., 2008. Ocena możliwości zrównoważonego rozwoju gospodarstw bezinwentarzowych.
• Maciejczak M., Hofreiter K., 2013. How to define bioeconomy?. Roczniki Naukowe SERiA, 15(4): 243-248.
• Matyka M., 2013. Tendencje zmian zużycia nawozów mineralnych w Polsce na tle Unii Europejskiej. Roczniki Naukowe SERiA, 15(3): 237-241.
• Matyka M., Krasowicz S., Kopiński J., Kuś J., 2013. Regionalne zróżnicowanie zmian produkcji rolniczej w Polsce. Studia i Raporty IUNG-PIB, 32(6): 143-165.
• Michalczyk J., 2013. Główne przesłanki bezpieczeństwa żywnościowego Polski i próba jego pomiaru. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 315: 577-591.
• Mikuła A., 2012. Bezpieczeństwo żywnościowe Polski. Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 99(4): 39-48.
• Mroczek R. (red.), 2015. Przemiany strukturalne przemysłu spożywczego w Polsce i UE na tle wybranych elementów otoczenia zewnętrznego. Wyd. IERiGŻ-PIB (PW 2015-2019), Warszawa, 12, 142 s.
• Ochal P., Kopiński J., 2017. Wpływ zakwaszenia gleb na środowisko i produkcję roślinną. Studia i Raporty IUNG-PIB, 53(7): 9-23.
• Pastuszak M., Kowalkowski T., Kopiński J., Stalenga J., Panasiuk D., 2014. Impact of forecasted changes in Polish economy (2015 and 2020) on nutrient emission into the river basins. Science of the Total Environment, 493: 32-43
• Poczta W., 2010. Przemiany w rolnictwie. 9-43. Wilkin J., Nurzyńska I., Polska wieś 2010. Raport o stanie wsi. Wyd. Scholar, Warszawa. Poland’s National Inventory Reports. Greenhouse Gas Inventory for 1988-2014, 2016. IOŚ, KOBiZE, Warszawa, 417 s.
• Prandecki K., 2015. Zagrożenia środowiskowe pochodzenia rolniczego jako skutek efektów zewnętrznych. ss. 68-89.
• Prandecki K. Efekty zewnętrzne i dobra wspólne w rolnictwie-identyfikacja problemu. Monografie PW IERiGŻ-PIB, Warszawa.
• Zalewski A., Igras J., 2012. Światowy rynek nawozów mineralnych z uwzględnieniem zmian cen bezpośrednich nośników energii oraz surowców (2). Wyd. IERiGŻ-PIB (PW 2011-2014), 37, 102 s.
• Zasada wzajemnej zgodności (cross-compliance), 2012. MRiRW, Warszawa, 64 s.