Analiza warunków stabilności hydrodynamicznej dna w przepławkach ryglowych

• Autorzy: Bartnik W. , Ksiazek L. , Florek J. , Wyrebek M. , Leja M.

Warianty tytułu

EN

Analysis of hydrodynamics bed stability conditions in rock fishway

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Budowle hydrotechniczne, spełniając swoje funkcje założone w projekcie, oddziałują negatywnie na koryto rzeki, jako że zaburzają jej funkcję korytarza ekologicznego, to jest przestrzeni bytowania organizmów roślinnych i zwierzęcych oraz drogi ich migracji w górę i w dół cieku. Aby w jak największym stopniu zneutralizować to oddziaływanie, wszelkie przegrody naturalnego koryta rzeki powinny być zaopatrzone w instalacje umożliwiające migrującm organizmom przemieszczanie się. W przypadku hydrotechnicznych budowli piętrzących podstawowy problem podczas realizacji tak postawionego zadania to konieczność wytracenia znacznej ilości energii płynącej wody, wynikłej z różnic poziomów zwierciadła pomiędzy stanowiskiem górnym i dolnym, przy równoczesnym trzymaniu się zasady jak najoszczędniejszego wykorzystania przestrzeni, małego zużycia wody, ograniczenia kosztów, a jednocześnie zapewnienia organizmom optymalnych warunków przemieszczania się. Podczas migracji ryb warunki te muszą zapewniać przepławki. Klasyczne rozwiązania tego typu konstrukcji są często nieskuteczne, projekty przepławek biologicznych bliższych naturze mają nierealne wymagania dotyczące zarówno przestrzeni zajmowanej oraz przepływu, jak i kosztochłonności. Rozwiązaniem opcjonalnym mogą być przepławki ryglowe wykorzystujące zalety i ograniczające wady obu wcześniejszych rozwiązań.

EN

Working accordingly to their tasks hydrodynamic structures tends to negatively modify the river bed disturbing its function as ecological corridor for migration of living organisms between separated areas laying up and down the river. To neutralize to the certain point the negative influence the hydro-technical structures has to be supported with devices helping the living organisms in the migration. The main problem on this structures is to handle the great difference between the water levels before and after the structure and with it a lot of potential energy. While accomplishing this main task as less as possible from available free space and discharge can be taken. The costs needs to be limited and the proper conditions for migration of living organisms have to be secured. Fish ladders are used for this purpose. Classical solutions in this constructions have proven to be unsuccessful and the biological fish ladders require a lot of space as well as unacceptable portion of discharge and are cost-ineffective. The optimal solution balancing usefulness and limiting the negative effects can be achieved be using the rock fishways.

Słowa kluczowe

PL

budowle hydrotechniczne; przeplawki ryglowe; dno przeplawki; stabilnosc; przeplyw wody; rozklad predkosci; badania modelowe

EN

hydrotechnical construction; fishway; rock fishway; fishway bottom; bottom stability; hydrodynamic stability; water flow; velocity profile; model research

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Scientiarum Polonorum. Formatio Circumiectus
• Rocznik: 2012
• Tom: 11
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.3-14,rys.,wykr.,bibliogr.

Twórcy

autor

Bartnik W.

• Katedra Inżynierii Wodnej i Geotechniki, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, al.Mickiewicza 24/28, 30-059 Kraków

autor

Ksiazek L.

autor

Florek J.

autor

Wyrebek M.

autor

Leja M.

Bibliografia

• Bartnik W., 1992. Hydraulika potoków z dnem ruchomym. Początek ruchu rumowiska. Zesz. Nauk. AR w Krakowie, Rozprawa hab. 171.
• Bartnik W., Florek J., 2000. Ocena warunków równowagi hydrodynamicznej potoku górskiego na podstawie analizy hydraulicznych parametrów przepływu. Zesz. Nauk. AR w Krakowie 370, Inż. Środ. 20, 163–175.
• Gessler J., 1971. Beginning and ceasing sediment motion. [W:] River Mechanics. Red. H.W. Shen. Water Resources Publications Fort Collins (CO), rozdz. 7.
• Graf W.H., 1971. Hydraulics of sediment transport. McGraw-Hill Book London.
• Książek L., 2000. Proces deformacji dna koryta potoku górskiego i jego związek z siłą wleczenia pojedynczych ziaren rumowiska. Rozpr. doktorska. Wydział Inżynierii Środowiska, Akademia Rolnicza w Krakowie.
• Książek L., Bartnik W., Wyrębek M., 2008. Modelowanie numeryczne warunków przepływu wody w przepławce dla ryb. [W:] Ochrona ichtiofauny w rzekach z zabudową hydrotechniczną. Red. M. Mokwa, W. Wiśniewolski. Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne Wrocław, 156–166.
• Książek L., Strużyński A., Wyrębek M., 2011. Hydrodynamical conditions of bed stability in close to nature fish ladders. 15th International Conference on Transport and Sedimentation of Solid Particles. Red. J. Sobota. Wrocław, 309–321.
• Lubieniecki B., 2003. Przepławki i drożność rzek. IRS Olsztyn.