Middle Jurassic ostracods of the Częstochowa Region (Poland)

• Autorzy: Blaszyk A.

Warianty tytułu

PL

Małżoraczki środkowo-jurajskie regionu Częstochowskiego

RU

Srednejurskie ostrakody Chenstokhovskogo rajjona (Pol'sha)

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The paper gives a description of Middle Jurassic ostracods from the Jaworznik, Choroń and Iwanowice Wielkie borings in Central Poland. They belong to the families: Polycopidae, Cytherellidae, Bairdiidae, Cyprididae and Cytheridae. Of 36 examined species and subspecies, 23 species and 4 subspecies are considered new ones. Within some species, the ontogenetic development and sexual dimorphism are analysed. Remarks are added on the geographical and stratigraphic distribution of the ostracods investigated.

PL

Praca zawiera wyniki opracowania małżoraczków z poziomów: Garantiana garantiana, Parkinsonia parkinsoni, Parkinsonia compressa (= P. wuerttembergica), Perisphinctes tenuiplicatus, Morrisiceras morrisi i Paroecotraustes heterocostatus. Dwa pierwsze poziomy należą do piętra „kujaw”, ustanowionego na kolokwium juraistów polskich w Warszawie w 1964 r. na miejsce dotychczasowego piętra „wezul” (Passendorfer, 1964; Malinowska, 1964). Piętro to rozpoczyna się poziomem Strenoceras subfurcatum, a kończy poziomem Parkinsonia compressa (= P. wuerttembergica). Materiał do badań, w postaci przemacerowanych próbek, autor otrzymał z Instytutu Geologicznego w Warszawie w 1960 r.; pochodzi on z wierceń w Jaworzniku, Choroniu i Iwanowicach Wielkich (region częstochowski). Spośród 10.000 osobników, w skład których wchodziły pancerzyki, skorupki prawe i lewe, dorosłe i młodociane, wyróżniono 32 gatunki i 4 podgatunki należące do 5 rodzin, 20 rodzajów i 3 podrodzajów, z tego 23 gatunki i 4 podgatunki uznano za nowe. Małżoraczki okręgu częstochowskiego były już częściowo opisane w pracach: Terquema (1886), Błaszyka (1959) oraz Błaszyka i Malza (1965). Często występujące zmiany litofacjalne w profilach, z których pochodzą małżoraczki, pozwoliły stwierdzić, że największa ilość gatunków i osobników znajduje się w facji ilastej, odpowiadającej warunkom zbiornika niezbyt głębokiego. W osadach o większej piaszczystości ilość gatunków i osobników wyraźnie maleje. W osadach typowo piaszczystych obecności małżoraczków w ogóle nie stwierdzono. Analiza występowania małżoraczków w opracowanych profilach wskazuje, że skamieniałości te mogą oddać duże usługi w ustalaniu stratygrafii. Rozmieszczenie stratygraficzne określonych zespołów małżoraczków w dużej mierze pokrywa się z rozmieszczeniem otwornic z rodziny Miliolidae (Pazdro, 1958, 1959, 1960). Badając rozprzestrzenienie geograficzne zespołów małżoraczków doggerskich z Polski środkowej, można stwierdzić ich duże podobieństwo do zespołów małżoraczków tego wieku z północno-zachodnich Niemiec, a tylko w bardzo małym stopniu z Anglii. Na podstawie dostępnej literatury radzieckiej autor nie mógł stwierdzić obecności w jurze Z.S.R.R. odpowiedników fauny ostrakodowej Polski.

RU

В работе приводятся результаты изучения остракод из следующих горизонтов: Garantiana garantiana, Parkinsonia parkinsoni, Parkinsonia compressa (= P. wuerttembergica), Perisphinctes tenuiplicatus, Morrisiceras morrisi и Paroecoiraustes heterocostatus. Два первые горизонта принадлежат к ярусу „куяв”, установленному во время коллоквиума польских юраистов в Варшаве в 1964 году, вместо прежнего яруса „везуль” (Passendorfer, 1964; Malinowska, 1964). Ярус этот начинается горизонтом Strenoceras subfurcatum, а кончается горизонтом Parkinsonia compressa (= Р. wuerttembergica). Материал для исследований, в виде промытых проб, получен в 1960 г. из Геологического Института в Варшаве; происходит он из скважин в Яворжнику, Хороню и Ивановицах Вельких (ченстоховский район). Из 10.000 особей, в которых состав входили раковины, правые и левые створки, взрослые и юные, выделено 32 вида и 4 подвида принадлежащих к 5 семействам, 20 родам и 3 подродам; в этом 23 вида и 4 подвида новые. Остракоды ченстоховского района частично были уже описаны в работах: Терквема (Terquem, 1886), Блашика (Błaszyk, 1959), а также Блашика и Мальца (Błaszyk & Malz,1965). Часто выступающие литофациальные смены в разрезах, из которых происходят остракоды, разрешили констатировать, что наибольшее количество видов и особей находится в аргиллитовых отложениях, свидетельствующих о условиях неглубокого бассейна. В осадках более песчанистых количество видов и особей четко уменьшается. В отложениях типично песчанистых наличия остракод автор вообще не констатировал. Анализ распространения остракод в изученных разрезах указывает на то, что эти окаменелости могут быть очень полезны для установления стратиграфии. Стратиграфическое распространение определенных сообществ остракод в большой степени совпадает с распространением форами-нифер из семейства Miliolidae (Pazdro, 1958, 1959, 1960). Изучая географическое распространение сообществ остракод из доггера центральной Польши, автор констатировал большое их сходство с сообществами остракод этого самого возраста из северо-западной Германии, а только в небольшой степени из Англии. На основании доступной автору советской литературы, не констатировано наличия эквивалентов фауны остракод Польши в юрай-ских отложениях СССР.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 1967
• Tom: 12
• Numer: 1
• Opis fizyczny: p.3-75,fig.,ref.

Twórcy

autor

Blaszyk A.

• Palaeozoological Institute, Polish Academy of Sciences, Warsaw, Zwirki i Wigury 6, Poland

Bibliografia

• ADAMCZAK, F. 1966. On kloedenellids and cytherellids (Ostracoda, Platycopa) from the Silurian of Gotland. - Acta Univ, Stockh., 15, 2, 7-21, Stockholm.
• BATE, R. H. 1963. Middle Jurassic Ostracoda from north Lincolnshire. - Bull. Brit. Mus. (Nat. Hist.), Geol., 8, 4, 173-219, London.
• - 1964. Middle Jurassic Ostracoda from the Millepore series Yorkshire. - Ibidem, 10, 1, p. 17, London.
• - 1965. Middle Jurassic Ostracoda from the Gray Limestone series, Yorkshire. - Ibidem, 11, 3, 73-133.
• BENSON, R. H. & TARTO, J. O. 1964. Faunal description of Ostracoda of the Marlbrook, Marl (Campanian), Arkansas. - Paleont. Contrib. Univ. Kansas, 7, 1-32, Kansas.
• BISCHOFF, G. 1964. Die Gattung Cytherelloidea im Oberen Jura und in der Unterkreide.- Senckenberg. Lethaea, 45, 1-42, Frankfurt a.M.
• BIZON, J. J. 1958. Formanifères et Ostracodes de l’Oxfordien de Villers-sur-Mer (Calvados). - Rev. Inst. Franç. Pétr., 13, 1, 3-45, Paris.
• BŁASZYK, J. 1959. Two new Bathonian ostracods of the genus Progonocythere (O dwóch nowych ostrakodach batońskich z rodzaju Progonocythere). - Acta Palaeont. Pol., 4, 4, 431-447, Warszawa.
• BŁASZYK, J. & MALZ, H. 1965. Terquemula n. g., eine neue Ostracoden-Gattung aus dem Ober-Bathonien. - Senckenberg. Lethaea, 46, 4/6, 443-451, Frankfurt a.M.
• BRAND, E. 1949. Neue Ergebnisse zur mikropaläontologischen Gliederung des nordwestdeutschen Dogger und Valendis. In: Bentz, A., Erdöl und Tektonik in Nardwestdeutschland. 335-348, Hannover.
• BRAND, E. & FAHRION, H. 1962. Dogger NW-Deutschlands. In: Leitfossilien der Mikropaläontologie. 123-158, Berlin.
• BRAND, E. & MALZ, H. 1961. Drei neue Brocytheridea-Arten und Liubimovella n. g. aus dem NW-deutschen Bajocien. - Senckenberg. Lethaea, 42, 157-173, Frankfurt a.M.
• BRAND, E. & MALZ, H. 1962a. Ostracoden-Studien im Dogger. 4: Fuhrbergiella n. g. - Ibidem, 43, 1, 1-39.
• - & - 1962b. Ostracoden-Studien im Dogger. 5: Glyptocythere n. g. - Ibidem, 43, 5, 433-435.
• - & 1966. Ostracoden-Studien im Dogger, 6: Die Arten der Gattung Glyptocythere Brand & Malz 1962 im NW-deutschen Dogger.-Ibidem, 47, 5/6, 481-536.
• DAYCZAK-CALIKOWSKA, K. 1967. Problems of Middle Jurassic stratigraphy in Poland. - Biul. Inst. Geol., 203, 59-83, Warszawa.
• DECZKOWSKI, Z. 1958a. Wyniki badań geologicznych utworów doggeru na obszarach pomiędzy Przybyłowem a Ogrodzieńcem. - Biul. Inst. Geol., 126, 357-376, Warszawa.
• - 1958b. Dogger na obszarze między Wilkowieckiem a Libidzą. - Ibidem, 161, 2. 1-71.
• DILGER, H. 1963. Mikrofauna und Stratigraphie des Dogger beta Schwabens. Inaug. Dissert. Math.-Naturw. Fakul. Univ. Tübingen, 1-101, Tübingen.
• DONZE, P. & ENAY, R. 1962. Les Ostracodes de la limite Dogger-Malm dans l'ile Crémieu. - Trav. Labor. Géol. Lyon, N. S., 8, 143-157, Lyon.
• ELOFSON, O. 1941. Zur Kenntnis der marinen Ostracoden Schwedens mit besonderer Berücksichtigung des Skagerraks. - Zool. Bidrag Uppsala, 19, 215-534, Uppsala.
• FISCHER, W. 1961. Neue Arten der Ostracoden-Gattung Polycope Sars 1865 aus dem oberen Lias (Württemberg). - N. Jb. Geol. Paläont., 10, 497-501, Stuttgart.
• - 1962. Ostracoden der Gattungen Monoceratina Roth 1928, Cytheropteron G. O. Sars 1865 und andere im Lias Zeta Schwabens. - Ibidem, Abh. 114, 3, 333-345.
• GLASHOFF, H. 1964. Ostracoden-Faunen und Paläogeographie im Oxford NW-Europas. - Paläont. Ztschr., 38, 1/2, 28-65, Stuttgart.
• HOWE, H. V. 1962. Ostracod Taxonomy. 1-366, Louis. State Univ. Press.
• HOWE, H. V. & LAW, J. 1936. Louisiana Vickburg Oligocene Ostracoda. - Geol. Survey, Geol. Bull., 7, 1-96, New Orleans.
• JONES, T. R. & SHERBORN, C. D. 1888. On some Ostracoda from the Fuller’s-earth Oolite and Bradford Clay. - Proc. Bath. Nat. Hist., Antiq..., 6, 249-278, London.
• KESLING, R. V. 1953. A slide rule for the determination of instars in ostracod species.-Contrib. Mus. Paleont. Univ. Michigan, 11, 5, 97-109, Ann Arbor.
• KLIE, W. 1938. Ostracoda, Muschelkrebse. In: Dahl, F., Die Tierwelt Deutschlands und der angrenzenden Meeresteile nach ihren Merkmalen und nach ihrer Lebensweise. 3, 1-230, Jena.
• KLINGLER, W. & NEUWEILER, F. 1959. Leitende Ostracoden aus dem deutschen Lias beta. - Ibidem, 76, 373-410.
• KRAJEWSKI, R. 1947. Przekroje otworów wiertniczych w Jaworzniku i Choroniu.- Biul. P. Inst. Geol., 31, 53-59, Warszawa.
• - 1949a. Uwagi o wykształceniu rudonośnej serii jury brunatnej w głębszych otworach wiertniczych rejonu Częstochowy. - Ibidem, 54, 28-42.
• - 1949b. Przekrój otworu wiertniczego w Iwanowicach Wielkich koło Krzepic.- Ibidem, 54, 43-48.
• LIUBIMOVA, P. S. & CHABAROVA, T. N. 1955. Ostrakody mezozojskich otloženij Volgo-Uralskoj oblasti. - Trudy VNIGRI, 84, 1-162, Leningrad.
• LUTZE, G. 1960. Zur Stratigraphie und Paläontologie des Callovien und Oxfordien in Nordwest-Deutschland. - Geol. Jb., 77, 391-532, Hannover.
• MALINOWSKA, L. 1964. I krajowe kolokwium jurajskie. - Przegl. Geol., 9, 395-396, Warszawa.
• MALZ, H. 1962. Palaeocytheridea im oberen Dogger NW-Deutschlands (Ostracoda).- Senckenberg. Lethaea, 49, 3, 235-241, Frankfurt a.M.
• MANDELŠTAM, M. J. 1959. Ostrakody iz otloženij paleogena Srednej Azii. Mikrofauna SSSR . - Trudy VNIGRI, 136, 10, 442-525, Leningrad.
• MANDELŠTAM, M. J. & ŠNAJDER, G. F. 1963. Iskopaemye ostrakody SSSR, semejstvo Cypridae. - Trudy VNIGRI, 203, 1-241, Leningrad.
• MORKHOVEN, F. P. C. M. 1963. Post-Paleozoic Ostracoda. 2, 1-478, Amsterdam- London-New York.
• MÜLLER, G. W. 1894. Die Ostracoden des Golfes von Neapel und der angrenzenden Meeres-Abschnitte. - Zool. Stat. Neapel, 21, 1-404, Berlin.
• OERTLI, H. J., 1959a. Les Ostracodes du Bathonien du Boulonnais. I: Les „Micro-Ostracodes”. - Rev. Micropaléont., 2, 3, 115-126, 188-194, Paris.
• - 1959b. Malm-Ostracoden aus dem Schweizerischen Juragebirge. - Denkschr. Schweiz. Natur. Ges., 83, 1, 1-44, Zürich.
• - 1960. Sur quelques Ostracodes du Lias du Bassin Parisien. - Ibidem, 2, 4, 203-211.
• PASSENDORFER, E. 1964. Na marginesie kolokwium jurajskiego. - Przegl. Geol., 9, 365-367, Warszawa.
• PAZDROWA, O. 1958. Ophthalmidium wezulu i batonu okolic Częstochowy. - Biul. Inst. Geol., 121, 3, 91-162, Warszawa.
• - 1959. O stratygraficznym rozprzestrzenieniu miliolidów środkowo-jurajskich w Polsce. - Acta Geol. Pol., 9, 343-382, Warszawa.
• PETERSON, J. A. 1954. Jurassic Ostracoda from the „Lower Sundance” and Rierdon Formations, Western Interior United States. - J. Paleont., 28, 2, 153-177, Menasha.
• PLUMHOFF, F. 1963. Die Ostracoden des Oberaalenium und tiefen Unterbajocium (Jura) des Gifthorner Troges, Nordwestdeutschland. - Abh. Senckenberg. Naturf. Ges., 503, 1-100, Frankfurt a.M.
• REMANE, A. 1933. Verteilung und Organisation der benthonischen Mikrofauna der Kieler Bucht. - Wiss. Meeresuntersuch., N. F., 21, 161-221, Kiel.
• RÓŻYCKI, S. Z. 1953. Górny dogger i dolny malm Jury Krakowsko-Częstochowskiej.- Prace Inst. Geol., 17, 1-412, Warszawa.
• STEGHAUS, H. 1951. Ostracoden als Leitfossilien im Kimmeridge der Ölfelder Witze und Fuhrberg bei Hannover. - Paläont. Ztschr., 24, 201-224, Stuttgart.
• SWAIN, F. M. 1946. Upper Jurassic Ostracoda, the Cotton Valley Group in Northern Louisiana, the genus Hutsonia. - J. Paleont., 20, 2, 119-129, Menasha.
• SYLVESTER-BRADLEY, P. C. 1948a. Bathonian Ostracods from the Boueti Bed of Langton Herring, Dorset. - Geol. Mag., 85, 4, 185-204, London.
• - 1948b. The ostracod genus Cythereis. - J. Paleont., 22, 6, 292-297, Menasha.
• - 1956. The structure, evolution and nomenclature of the ostracod hinge. - Bull. Brit. Mus. (Nat. Hist.), Geol., 3, 1, 3-11, London.
• TERQUEM, O. 1886. Les Forminifères et les Ostracodes du Fuller’s-earth des environs de Varsovie. - Mém. Soc. Géol. France, 3, 4, 1-112, Paris.
• TRIEBEL, E. 1951. Einige stratigraphisch-wertvolle Ostracoden aus dem höherem Dogger Deutschlands. - Abh. Senckenberg. Naturf. Ges., Rudolf Richter-Festschrift, 485, 87-101, Frankfurt a.M.
• TRIEBEL, E. & BARTENSTEIN, H. 1938. Die Ostracoden des deutschen Juras. 1: Monoceratina-Arten aus dem Lias und Dogger. - Senckenbergiana, 20, 6, p. 506, Frankfurt a.M.
• WHATLEY, R. C. 1964. The ostracod genus Progonocythere in the English Oxfordian. -Rev. Micropaléont., 7, 3, 188-194, Paris.
• ZNOSKO, J. 1954a. Stratygrafia iłów rudonośnych na obszarze Krzepice-Rudniki na podstawie otworów wiertniczych. - Biul. Inst. Geol., 2, 139-216, Warszawa.
• ZNOSKO, J. 1954b. Stratygrafia iłów rudonośnych na podstawie otworów wiertniczych. - Ibidem, 1, 183-284.
• The I Jurassic Colloquium in Poland. - Biul. Inst. Geol., 203, Warszawa 1966.