Zamieranie limby w Tatrach – ocena skali zjawiska i roli owadów kambiofagicznych

• Autorzy: Grodzki W. , Zieba A. , Zwijacz-Kozica T.

Warianty tytułu

EN

Swiss stone pine dieback in the Tatra Mts. – assessment of intensity and impact of cambiophagous insects

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The strictly protected Swiss stone pine (Pinus cembra) is one of the most valuable elements of Polish dendroflora, naturally distributed only in the Tatra Mts. (S Poland/N Slovakia). In 2008−2009 intense P. cembra dieback was recorded in Slovak part of the mountains, especially in the localities adjacent to the Norway spruce stands affected by bark beetle Ips typographus outbreak. The mortality of individual P. cembra trees was observed in 2012 also in the Polish part, next to the area of the bark beetle outbreak on spruce. In the winter 2017/2018 the survey was carried out in order to assess the intensity of P. cembra dieback and the impact of the bark and wood boring insects on this process. In Suchej Wody Valley, where all P. cembra trees were precisely mapped in 2004−2008, health status of all previously living trees were checked again. In the summer 2018 bark samples from 50 dying or dead standing trees attacked by those insects and distributed over the whole Tatra National Park area were collected in order to define their species composition based on the gallery systems and (if possible) beetles or their fragments. Only 4 out of 439 checked trees (<1%) were recorded as dead. The bark samples were collected mostly from dead trees (88%), and in some cases from dying ones. The presence of insects belonging to 10 taxa (Curculionidae, Scolytinae – 6, Molytinae – 1; Cerambycidae – 2) was detected. Most of them is known as infesting Norway spruce. The most frequently (on the entire tree level) occurring were Cerambycids Tetropium sp. (56%) and Rhagium sp. (36%), as well as I. typographus (52%), contrarily to the species known as living on or preferring P. cembra (I. amitinus, Pissodes pini, Polygraphus sp.). The dieback of Swiss stone pine seems to be a slow process, in which the bark and wood boring insects (I. typographus, I. amitinus, Tetropium sp., Pityogenes chalcographus, Polygraphus sp.) are involved, but rather as secondary factor affecting weakened trees. However, the possible impact of the bark beetle outbreak in neighbouring spruce stands, expressed by high I. typographus frequency, should be also taken in consideration.

Słowa kluczowe

PL

lesnictwo; Tatry; drzewa lesne; sosna limba; Pinus cembra; zamieranie drzew; szkodniki roslin; kambiofagi; Scolytinae; Cerambycidae

• Wydawca: -
• Czasopismo: Sylwan
• Rocznik: 2019
• Tom: 163
• Numer: 10
• Opis fizyczny: s.795-801,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Grodzki W.

• Instytut Badawczy Leśnictwa, ul.Fredry 39, 30-605 Kraków

autor

Zieba A.

• Tatrzański Park Narodowy, ul.Kuźnice 1, 34-500 Zakopane

autor

Zwijacz-Kozica T.

• Tatrzański Park Narodowy, ul.Kuźnice 1, 34-500 Zakopane

Bibliografia

• Grodzki W. 2014. Określenie zasięgu występowania korników: zrozłozębnego Ips duplicatus (C.R.Sahlb.) i modrzewiowca Ips cembrae (Heer) w drzewostanach Tatrzańskiego Parku Narodowego: wyniki badań z roku 2014. Maszynopis. Tatrzański Park Narodowy.
• Grodzki W., Kosibowicz M., Mączka T. 2008. Skuteczność wystawiania pułapek feromonowych na kornika drukarza Ips typographus (L.) w sąsiedztwie wiatrowałów i wiatrołomów. Leś. Pr. Bad. 69 (4): 365-370.
• Haendel U., Wegensteiner R. 2004. Rindenbruetende Borkenkaefer (Coleoptera, Scolytidae) und andere Arthropodain Fangbauemen aus einem Zirbenbestand (Pinus cembra L.) in den Osttiroler Alpen. Mitteilungen der Deutschen Gesellschaft fuer Allgemeine und Angewandte Entomologie 14 (1-6): 283-286.
• Hellrigl K. 1985. Über Borkenkäfer (Col., Scolytidae) in Zweigen der Zirbe (Pinus cembra) in Südtirol. Anzeiger für Schädlingskunde, Pflanzenschutz, Umweltschutz 58 (6): 108-110.
• Holeksa J., Szwagrzyk J. 2004. Górskie bory świerkowe z limbą i modrzewiem. W: Herbich J. [red.]. Poradnik ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000. Lasy i bory. Ministerstwo Środowiska, Warszawa. 312-316.
• Jahn E., Sinreich A. 1960. Befallsfolgen von Gliederfüßlern in absterbenden Zirben (Pinus cembra L.). Anzeiger für Schädlingskunde 33 (2): 17-20.
• Jamnický J. 1960. Kôrovce (Scolytidae) žijúci na borovici limbe (Pinus cembra L.). Biológia (Bratislava) 15 (11): 820-831.
• Jamnický J. 1988. Hmyz (Insecta) žijúci na borovici limbe (Pinus cembra L.). Zborník prác o Tatranskom narodnom parku 28: 5-54.
• Karpiński J., Strawiński K. 1948. Korniki ziem Polski. Annales Universitatis Mariae Curie Skłodowska 4 C.
• Lech P., Żółciak A. 2006. Uwarunkowamia występowania opieńkowej zgnilizny korzeni w lasach Beskidu Żywieckiego. Leś. Pr. Bad. 2: 33-49.
• Myczkowski S. 1971. Pasożyty grzybowe i owadzie. W: Białobok S. [red.]. Limba Pinus cembra L. PWN, Poznań.
• Nunberg M. 1947. Z biologii niektórych szkodników limby (Pinus cembra L.). Sylwan 91 (1-4): 99-108.
• Vakula J., Gubka A., Galko J., Kunca A., Nikolov C. 2009. Lykožrút smrekový (Ips typographus L.) najobávnejší škodlivý činiteľ súčasnosti. Národné lesnícke centrum, Zvolen.
• Zelina V. 1969. Kôrovce (Scolytidae) žijúce na borovici limbe (Pinus cembra L.) vo Vysokých Tatrách. Sborník prác o Tatranskom národnom parku 11: 273-295.
• Zięba A., Różański W., Szwagrzyk J. 2018. Syntaxonomy of relic Swiss stone pine (Pinus cembra) forests in the Tatra Mountains. Tuexenia 38: 155-176. DOI: https://doi.org/10.14471/2018.38.004.
• Zięba A., Różański W., Bukowski M., Ciesielska B., Szwagrzyk J. 2019. Distribution and habitat conditions of Pinus cembra forests in the Tatra Mountains. Dendrobiology 81: 86-96. DOI: https://doi.org/10.12657/denbio.081.010.
• Zwijacz-Kozica T., Żywiec M. 2007. Fifty-year changes in a strictly protected stone pine population in the Tatra National Park. Nature Conservation 64: 73-82
• Zwijacz-Kozica T., Żywiec M., Zwijacz-Kozica M. 2010. Występowanie limby i modrzewia europejskiego w Dolinie Suchej Wody na tle warunków środowiska. Nauka a zarządzanie obszarem Tatr i ich otoczeniem. Tom II: 25-30.

Identyfikatory

DOI

10.26202/sylwan.2019060