Rozwój fizyczny zielonogórskich chłopców i dziewcząt w wieku 15 lat, w świetle wybranych czynników środowiskowych

• Autorzy: Asienkiewicz R. , Tatarczuk J. , Koziolkowska K.

Warianty tytułu

EN

Physical development of 15-year-old boys and girls in Zielona Gora - as affected by social-background factors

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem pracy jest określenie poziomu rozwoju fizycznego populacji chłopców i dziewcząt w wieku 15 lat w aspekcie oddziaływania wybranych czynników społeczno-bytowych. Materiał stanowią wyniki pomiarów wysokości i masy ciała 365 uczniów klas ósmych (180 chłopców i 185 dziewcząt) wykonane w roku akademickim 1999/2000 w wybranych losowo szkołach podstawowych Zielonej Góry. Drogą ankietową zebrano informacje dotyczące poziomu wykształcenia rodziców, charakteru pracy rodziców, kolejności urodzenia dziecka, liczby dzieci w rodzinie, wyboru szkoły ponadpodstawowej. Na podstawie pomiarów wysokości i masy ciała badanych wyliczono wskaźnik wagowo-wzrostowy. Wyniki badań odniesiono porównawczo do populacji 15-latków zamieszkujących miasta Ziemi Lubuskiej. 1. Przeciętne wysokości ciała zespołów 15-letnich chłopców i dziewcząt rosną wraz z podnoszeniem wykształcenia ojca i matki. Najwyższe są dzieci rodziców z wyższym wykształceniem, a najniżsi z podstawowym lub zawodowym. Największe różnice między średnimi arytmetycznymi badanych odnotowano między synami ojców ze średnim i wyższym wykształceniem oraz między córkami ojców reprezentujących skrajne kategorie wykształcenia (podstawowe, zawodowe – wyższe). W odniesieniu do wykształcenia matki, największe różnice w wysokości ciała córek i synów stwierdzono w skrajnych kategoriach wykształcenia (podstawowe, zawodowe – wyższe). We wszystkich zestawieniach nie odnotowano statystycznie istotnych różnic. 2. Zespoły chłopców i dziewcząt, których rodzice posiadają najniższy poziom wykształcenia (podstawowe lub zawodowe) charakteryzują się przeciętnie większą masą ciała oraz tęgością w porównaniu z rówieśnikami, których ojcowie i matki wykazują średni lub wyższy poziom edukacji. 3. Dzieci rodziców z wyższym wykształceniem są przeciętnie najsmuklejsze, następnie ze średnim poziomem edukacji, a najtęższe córki i synowie matek i ojców z podstawowym lub zawodowym wykształceniem przy różnicach statystycznie istotnych. 4. Zespoły chłopców i dziewcząt rodziców zatrudnionych w charakterze pracowników umysłowych są przeciętnie wyżsi, ciężsi i smuklejsi od swych rówieśników, których rodzice wykonują pracę fizyczną. Wysokość ciała dziewcząt istotnie różnicuje praca ojca, natomiast praca matki proporcje wagowo-wzrostowe chłopców. 5. Wyższe wartości przeciętnych wysokości i masy ciała oraz wskaźnika Rohrera cechują chłopców drugorodnych, następnie pierworodnych, a najniższe pochodzących z trzecich i kolejnych ciąż przy różnicach statystycznie nieistotnych. W odniesieniu do dziewcząt, przeciętnie najwyższe są trzeciorodne przed pierworodnymi, które są najcięższe i najtęższe. Różnice statystycznie istotne odnotowano w wysokości ciała i wskaźniku wagowo-wzrostowym między pierworodnymi a drugorodnymi. 6. Porównawczo do rówieśników i rówieśniczek, chłopców wychowujących się w rodzinach wielodzietnych oraz jedynaczki charakteryzuje wyższy poziom rozwoju fizycznego. 7. Zespoły chłopców i dziewcząt deklarujących dalszą naukę w liceum ogólnokształcącym są istotnie wyższe, cięższe i smuklejsze w porównaniu z kolegami i koleżankami deklarującymi naukę w zasadniczej szkole zawodowej i technikum. 8. Odnotowano wyraźne różnice dymorficzne w rozwoju fizycznym badanych zespołów. W porównaniu do chłopców, dziewczęta są istotnie niższe, lżejsze i smuklejsze. 9. Chłopcy i dziewczęta z Zielonej Góry są istotnie wyżsi, ciężsi, a także charakteryzują się tęższą budową od swych rówieśników i rówieśniczek zamieszkujących miasta Ziemi Lubuskiej.

EN

This paper’s purpose is to assess the level of physical development of a population of 15-year-old boys and girls with regard to their family background. The study is based on the results of the measurements of body height and mass of 365 eight-graders (180 boys and 185 girls), carried out during the school year of 1999/2000 in randomly selected primary schools in Zielona Góra. Questionnaires were used to collect information on their parents’ education, occupations, number of siblings, number of elder siblings, choice of type of secondary education. The measurements of body height and mass were used to calculate the weight-height index. The results of this study were compared with the results of a research on 15-year-olds in other towns in the state of Lubuskie. An analysis of the thus collected material leads to the below-presented conclusions. 1. The average body height in the 15-year-old boy and girl populations goes up with parents’ education: the tallest are the children of parents with higher education, and the shortest – those whose parents have primary or secondary education. The biggest differences in the arithmetical means were found between sons of fathers with secondary education and sons of fathers with higher education and between daughters of fathers with primary and secondary education and daughters of fathers with higher education. With regard to mother’s education, the biggest differences in body height were found between the children of mothers with the highest and the lowest education. The above comparisons produced no statistically significant differences. 2. The boys and girls whose fathers graduated from primary or secondary vocational schools are, on average, characterised by higher values of body mass and stoutness – compared with their counterparts whose parents have secondary comprehensive and higher education. 3. With regard to slimness, the children of parents with higher education come first, then the children of parents with secondary comprehensive education, whereas the children of parents with primary and secondary vocational education are the stoutest, the differences being statistically significant. 4. The children of parents who are white-collar workers are on average taller, heavier, and slimmer than their counterparts whose parents are blue-collar workers. Father’s occupation significantly affects the differences in the girls’ body height, while mother’s occupation significantly affects the differences in weight-height proportions in the boys. 5. Higher average values of body height and weight and Rohrer’s index characterise the second-born boys, next the firstborn ones, whereas the lowest values are recorded in the case of the boys from the third and further pregnancies, the differences being statistically insignificant. On average, the third-born girls come first – before the firstborn ones who are the heaviest and stoutest. Statistically significant differences were found in body height and weight-height index between the firstborn and the second-born girls. 6. The boys from large families and the girls with no siblings are characterised by higher level of physical development than the other children. 7. The boys and girls intending to continue their education at secondary comprehensive schools are significantly taller, heavier, and slimmer than their counterparts intending to continue their education at secondary vocational and technical schools. 8. Significant dimorphic differences were found between the boys and the girls – the latter being significantly shorter, lighter, and slimmer. 9. Zielona Góra’s boys and girls are significantly taller, heavier, and stouter than their counterparts in other towns in the state of Lubuskie.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna
• Rocznik: 2009
• Tom: 08
• Opis fizyczny: s.131-147,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Asienkiewicz R.

• Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra

autor

Tatarczuk J.

• Katedra Wychowania Fizycznego, Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra

autor

Koziolkowska K.

• Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra

Bibliografia

• [1] Arska-Kotlińska M., Bartz J., Wieliński D. (2002): Wybrane zagadnienia statystyki dla studiujących wychowanie fizyczne. AWF Poznań.
• [2] Asienkiewicz R. (2005): Społeczno-środowiskowe uwarunkowania rozwoju biologicznego i motorycznego 15-letnich chłopców i dziewcząt wybranych miast zielonogórskich. [w:] Korektywa i kompensacja zaburzeń w rozwoju fizycznym dzieci i młodzieży. (red.) K. Górniak, Biała Podlaska, t. 1, 166–175.
• [3] Asienkiewicz R. (2007): Ontogenetyczna zmienność rozwoju fizycznego i motorycznego chłopców i dziewcząt w wieku 5–14 lat (na przykładzie populacji Zielonej Góry). Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra.
• [4] Bielicki T. (1992): Nierówności społeczne w Polsce w ocenie antropologa. Nauka Polska, 3, 3–18.
• [5] Bielicki T., Welon Z., Brajczewski C. (1997): Nierówności społeczne w Polsce: antropologiczne badania poborowych w trzydziestoleciu 1965–1995. PAN, Wrocław.
• [6] Bogin B. (1988): Patterns of human growth. Cambridge University Press, Cambridge.
• [7] Czekanowski J. (1948): Zarys antropologii teoretycznej. Toruń.
• [8] Drozdowski Z. (1998): Antropometria w wychowaniu fizycznym. AWF Poznań.
• [9] Grabowska J. (1998): Dziecko Konińskie. Rozwój fizyczny dzieci i młodzieży województwa konińskiego. Uniwersytet Łódzki, Łódź.
• [10] Hulanicka B. (1996): Stan biologiczny populacji polskiej. Punkt widzenia antropologa. [w:] Stan zdrowia Polaków. (red.) Zatoński W., Hulanicka B., Tyczyński J.. Zakład Antropologii PAN, Wrocław, 15. 43–65.
• [11] Jedlińska W. (1985): Wpływ niektórych czynników środowiska społecznego na wysokość ciała dzieci szkolnych w Polsce. Przegląd Antropologiczny, t. 51, z. 1–2. 15–37.
• [12] Łuczak E. (1994): Wpływ uwarstwienia społecznego na rozwój fizyczny uczniów warszawskich szkół średnich. Kwartalnik Pedagogiczny, nr 3, (153). 129–141.
• [13] Malinowski A., Pezacka M., Stolarczyk H. (1993): Rozwój biologiczny dzieci i młodzieży szkolnej Włocławka – standardy, warunki bytowe i uwarunkowania środowiskowe. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Antropologia, 1.
• [14] Siniarska A. (1991): Charakterystyka biologiczna rodzin polskich na tle warunków społeczno-bytowych. [w:] Antropologia i jej miejsce wśród nauk o człowieku. UAM Seria Antropologiczna, 13, 65–92.
• [15] Stolarczyk H. (1995): Społeczne uwarunkowania rozwoju fizycznego dzieci i młodzieży szkolnej Łodzi. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. Łódź.
• [16] Wolański N. (2005): Rozwój biologiczny człowieka. Podstawy auksologii, gerontologii i promocji zdrowia. PWN. Warszawa.