Influence of natural and anthropogenic factors on the distribution of xerothermic plants in the lower San river valley (SE Poland)

• Autorzy: Krawczyk R.

Warianty tytułu

PL

Wpływ naturalnych i antropogenicznych czynników na rozmieszczenie gatunków kserotermicznych w dolinie dolnego Sanu

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The aim of the present study was to describe the distribution of xerothermic species of vascular plants in the lower San River valley and the relationship between their density and the intensity of selected environmental (natural and anthropogenic) factors. Xerothermic species occurred more frequently in the present valley floor compared to the glacial terrace. Within the present valley, the highest density was observed in the floodplain. The examined species also occurred more often on steep slopes of the valley, at the margins of the present valley terraces, and in the area of occurrence of aeolian sands. Moreover, a positive correlation has been found between the number of xerothermic species and the area of polyhemeroby ecosystems. The distribution of xero- and thermophilous species is determined by natural edaphic and geomorphological factors as well as anthropogenic ones (land use, lowering of the groundwater level as a result of river regulation).

PL

Celem badań była charakterystyka rozmieszczenia kserotermicznych gatunków roślin w dolinie dolnego Sanu oraz określenie zależności pomiędzy ich zagęszczeniem a nasileniem wybranych czynników środowiskowych. Materiał do analizy został zebrany podczas kartowania flory naczyniowej w latach 2002- 2008. Kartowanie przeprowadzono w siatce kwadratów o boku 1 km. Badania objęły teren o powierzchni 366 km2 (odcinek Ulanów-ujście Sanu). Do badań wytypowano 106 taksonów przywiązanych do siedlisk ciepłych i suchych. Relacje pomiędzy florą a czynnikami środowiskowymi oceniono metodami wizualno-porównawczą i statystyczną (współczynnik korelacji rang Speramana). Gatunki kserotermiczne występowały znacznie częściej na obszarze współczesnego dna doliny w porównaniu z terasą glacjalną. W obrębie współczesnej doliny największe zagęszczenie obserwowane było na obszarze terasy łęgowej. Badane gatunki częściej występowały również na stromych zboczach doliny, w strefie krawędziowej holoceńskiego dna doliny oraz na obszarze występowania piasków eolicznych. Stwierdzono ponadto dodatnią korelację pomiędzy liczbą gatunków kserotermicznych a powierzchnią ekosystemów polihemerobowych. Rozmieszczenie badanych gatunków uwarunkowane jest zarówno czynnikami naturalnymi (podłoże glebowe, rzeźba terenu) jak i antropogenicznymi (sposób użytkowania terenu, obniżenie poziomu wód gruntowych w wyniku regulacji rzeki).

Słowa kluczowe

EN

vascular flora; natural factor; anthropogenic factor; distribution; xerothermic plant; San River; river valley; Poland; river regulation; plant association

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Agrobotanica
• Rocznik: 2012
• Tom: 65
• Numer: 1
• Opis fizyczny: p.107-114,fig,ref.

Twórcy

autor

Krawczyk R.

• Department of Nature Conservation, Maria Curie-Sklodowska University, Akademicka 19, 20-033 Lublin, Poland

Bibliografia

• Ba r a b a s z B . , 1994. Wpływ modyfikacji tradycyjnych metod gospodarowania na przemiany roślinności łąk z klasy Molinio-Arrhenatheretea. / The effect of traditional management methods modifications on changes in meadow lora of the Molinio-Arrhenetheretea class. Wiad. Bot. 38 (1/2): 85-94 (in Polish).
• Ba r a b a s z -K r a s n y B. , 2002. Sukcesja roślinności na łąkach, pastwiskach i nieużytkach porolnych Pogórza Przemyskiego. / The succession of vegetation on the meadows, pastures and barren agricultural areas in the Przemyśl Foothills (south-eastern Poland). Fragm. Flor. Geobot. Polonica, Suppl. 4: 3-81 (in Polish).
• Br ava r d J.P. , Amo r o s C . , P aut o t ou G. , Bor ne t t e G. , Bou r naud M., C r e u z é d e s C h â t e l l i e r s M., G i lb e r t J. , P e i r y J.L. , P e r r i n J . F. , Ta c h e t H. , 1997. River incision in south-east France: morphological phenomena and ecological effects. Regulated Rivers, 13: 1-16.
• Bu r a c z y ń s k i J . , Wo j t a n owi c z J . , 1966. Rozwój doliny Wisły i Sanu w czwartorzędzie w północnej części Niziny Sandomierskiej. / The development of the valleys of the Vistula and San rivers in the northern part of the Sandomierz Lowland during the Quaternary Era. Ann. UMCS, Sect. B, 21: 143-177 (in Polish).
• Bu t r ym J . , 1968. Utwory pyłowe wschodniej części Niziny Sandomierskiej. / Silty formations in the eastern part of the Sandomierz Lowland. Ann. UMCS, Sect. B, 23: 87-127 (in Polish).
• C e y n owa M. , 1968. Zbiorowiska roślinności kserotermicznej nad dolną Wisłą. Stud. Soc. Sc. Torun. Sec. D 8(4): 1-156 (in Polish).
• F i l i p e k M. , 1974. Murawy kserotermiczne regionu dolnej Odry i Warty. / Xerothermic swards of the lower Oder and Warta Region. Pr. Kom. Biol. PTPN, 38: 1-110 (in Polish).
• F o r t u n i a k K. , 2003. Miejska wyspa ciepła. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź (in Polish).
• J a c k owi a k B. , 1998. Struktura przestrzenna flory dużego miasta. Studium metodyczno-problemowe. Pr. Zakł. Taks. Roślin UAM w Poznaniu. Poznań, 8: 1-228. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań (in Polish).
• Ko n d r a c k i J . , 2002. Geografia regionalna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa (in Polish).
• Kor n a ś J . , 1990. Jak i dlaczego giną nasze zespoły roślinne. / Recent decay of plant associations in Poland. Wiad. Bot. 34(2): 7-16 (in Polish).
• Ku c h a r c z y k M. , 2000. Plant association and communities of the Kazimierz Landscape Park. V. Xerothermic grassland and shrub associations. Ann. UMCS, Sect. C, 55: 183-220.
• Ku c h a r c z y k M. , 2001. Distribution Atlas of Vascular Plants in the Middle Vistula River Valley. Maria Curie--Skłodowska University Press, Lublin.
• Ma t u s z k i ewi c z W. , 2005. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Vademecum Geobotanicum 3. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa (in Polish).
• Myś l iw y M. , 2010. Dynamics of xerothermic plants species in the upper River Płonia valley (NW Poland). Natura Montenegrina, Podgorica, 9(3): 389-401.
• P a s t e r n a k K. , 1964. Geologiczna i gleboznawcza charakterystyka dorzecza rzeki Sanu. / Geological and pedological characteristics of the basin of the San river. Acta Hydrobiol. 6: 167-215 (in Polish).
• R a d oms k i J . , J a n ows k a J . , 1965. Roślinność zbiorowisk murawowych na zachodniej krawędzi doliny dolnej Odry. Część III. Charakterystyka muraw kserotermicznych na zachodniej krawędzi doliny dolnej Odry. Zesz. Nauk. WSR w Szczecinie, 19: 69-83 (in Polish).
• Sk r z yc z y ń s k a J . , R z ymows k a Z . , 2001. The segetal flora of the Bug river geomorphological territories in Podlasie region. Acta Agrobot. 54(1): 115-135.
• Sk r z yc z y ń s k a J . , S t a c h owi c z P. , 2007. Flora of fallow lands of the Podlaski Przełom Bugu Mesoregion. Acta Agrobot. 60(1): 175-190.
• S t a r k e l L . , 2001. Historia doliny Wisły od ostatniego zlodowacenia do dziś. Monografie Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, 2: 1-263 (in Polish).
• S u d n i k-Wó j c i k ows k a B. , 1998. Czasowe i przestrzenne aspekty procesu synantropizacji flory na przykładzie wybranych miast Europy Środkowej. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa (in Polish).
• S u k k o p H. , 1969. Der Einfluss des Menschen auf Vegetation. Vegetatio, 17: 360-371 (in German).
• S u k k o p H. , 1972. Wandel von Flora und Vegetation in Mitteleuropa unter dem Einfluss des Mensche. Ber. ü. Landwirtsch. 50: 112-139 (in German).
• Sz uma ń s k i A. , 1982. The evolution of the lower San River valley during the Late Glacial and Holocene [In:] Evolution of the Vistula river valley during the last 15000 years, L. Starkel (ed.), Geographical Studies IG i PZ PAN, Spec. Iss. 1: 57-78.
• Sz uma ń s k i A. , 1986. Postglacjalna ewolucja i mechanizm transformacji dna doliny Dolnego Sanu. / Late Glacial evolution and mechanism of transformation of the floor of the lower San valley. Kwart. AGH, Geologia 12(1): 5-92 (in Polish).
• Tr ą ba Cz . , Wol a ń s k i P. , O k l e j ewi c z K . , 2004. Zbiorowiska roślinne nieużytkowanych łąk i pól w dolinie Sanu. / Plant communities of abandoned meadows and fields in the San valley. Łąk. Pol. 7: 207-238 (in Polish).
• Tr ą b a Cz . , 2010. Różnorodność florystyczna i stan zachowania muraw kserotermicznych w okolicach Czumowa koło Hrubieszowa. [In:] Ciepłolubne murawy w Polsce. Stan zachowania i perspektywy ochrony, H. Ratyńska, B. Waldon (eds). Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz: 446-457 (in Polish).
• Wa r own a J . , 2003. Wpływ zabudowy hydrotechnicznej na warunki sedymentacji w korycie powodziowym Wisły na odcinku Zawichost-Puławy. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin (in Polish).
• Wi l g a t T. , K owa l s k a A . , 1975. Wpływ działalności gospodarczej na stosunki wodne Kotliny Sandomierskiej. / The impact of economic activities upon hydrographic conditions in the Sandomierz Basin. Dok. Geogr. Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN 5/6: 5-61 (in Polish).
• Wit o s ł aws k i P. , Boma n ows k a A. , 2008. Spatial diversity of thermal preferences of vascular plants in Łódź. Biodiv. Res. Conserv. 11-12: 49-56.
• Wo j t a n owi c z J . , 1969. Typy genetyczne wydm Niziny Sandomierskiej. / Genetic types of dunes of the Sandomierz Lowland. Ann. UMCS, Sect. B, 24: 1-45 (in Polish).
• Wo j t a n owi c z J . , 1971. Wyspa lessowa koło Krzeszowa nad Sanem. / The loess island near Krzeszów on San. Ann. UMCS, Sect. B, 26: 67-88 (in Polish).
• Wo n d r a u s c h A. , 1954. Mady okolic Niska i Rudnika n. Sanem. / Alluvial soils of San river near Nisko and Rudnik. Ann. UMCS, Sect. B, 7: 47-58 (in Polish).
• Wyż g a B. , 2008. Wcinanie się rzek polskich Karpat w ciągu XX wieku. [In:] Stan środowiska rzek południowej Polski i możliwości jego poprawy – wybrane aspekty, B. Wyżga (ed.). Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków: 7-39 (in Polish).
• Z aj ą c A. , 1978. Założenia metodyczne „Atlasu rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce”. / Methodological assumption of Distribution atlas of vascular plants in Poland. Wiad. Bot. 22(3): 145-155 (in Polish).