Pierwsze stwierdzenie rozrodu i zimowania mroczka pozłocistego Eptesicus nilssonii na Pomorzu Gdańskim

• Autorzy: Ciechanowski M.

Warianty tytułu

EN

The first record of breeding and wintering of the Northern Bat Eptesicus nilssonii in the region of Gdansk Pomerania (N Poland)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Mroczek pozłocisty Eptesicus nilssonii (Keyserling et Blasius, 1839) jest gatunkiem nietoperza o borealno- górskim typie rozmieszczenia, uwzględnionym w Polskiej czerwonej księdze zwierząt ze statusem NT (gatunek niższego ryzyka, bliski zagrożeniu). Regularnie i licznie stwierdzany w okresie rozrodu i/lub zimowania we wschodniej Polsce, Sudetach, Karpatach i na Wyżynie Śląskiej. W północno- zachodniej części Polski spotykany był dotąd jedynie sporadycznie. W pracy opisano pierwsze stwierdzenie rozrodu mroczka pozłocistego w polskiej części Pobrzeży Południowobałtyckich oraz pierwsze stwierdzenie hibernacji tego gatunku na pojezierzach pomorskich. W lipcu 2011 roku młodą samicę złowiono w rezerwacie przyrody „Kadyński Las” w Parku Krajobrazowym Wysoczyzny Elbląskiej, a w lutym 2012 roku wykazano obecność 2 osobników zimujących w XIX- -wiecznej kamiennej piwnicy w otulinie Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego

EN

The Northern Bat Eptesicus nilssonii (Keyserling et Blasius, 1839) is a boreal-alpine bat species, associated mostly with the taiga zone and mountains, but avoids the lowlands in Western Europe (Rydell 1993). The species was recorded in all geographical regions of Poland but is characterized by very uneven distribution. Its breeding populations and/or high density of winter records are restricted to northeastern and eastern Poland, but also the Carpathians and the Sudetes, and cities of the Upper Silesian Industrial Region. In the other regions, the Northern Bat is a very rare species, known almost exclusively from single observations of hibernating or nonbreeding individuals (Sachanowicz et al. 2006). E. nilssonii, although considered sedentary, may migrate over distances up to 450 km (Dietz et al. 2009) − the phenomenon presumably responsible for several extralimital records in Western Europe (e.g. Greenaway, Hill 1988; Boshamer, Bekker 2008). The Northern Bat is considered as a ‘near threatened’ (NT) species in Poland (Wołoszyn 2001). Recently, it was recorded at two sites around the Gulf of Gdańsk: 1. ‘Kadyński Las’ nature reserve near Kadyny (54°17′36.83″N, 19°29′26.42″E). At night of 17/18 July 2011, a juvenile female of E. nilssonii (Fig. 1) was captured in a mist net set across a road in old beech-oak forest near the buildings of the medieval monastery and the village. This is the first record of the Northern Bat breeding in the Polish part of the Baltic Sea Coast, although located close to the Masurian and Lithuanian Lakelands, where the species both breeds and hibernates in relatively large numbers (Sachanowicz et al. 2006). 2. Koleczkowski Młyn village (54°29′43.17″N, 18°20′58.88″E). Two hibernating individuals of E. nilssonii were found on 10 February 2012 among stones at the ceiling of the old cellar (Fig. 2) located in the forested valley (the air temperature inside –2.1°C, relative humidity 66.6%). This is the first case of Northern Bat’s hibernation recorded in the Pomerania Lakelands

Słowa kluczowe

PL

nietoperze; gatunki bliskie zagrozenia; gatunki nizszego ryzyka; mroczek pozlocisty; Eptesicus nilssoni; rozrod zwierzat; zimowanie zwierzat; pierwsze stwierdzenie; Pomorze Gdanskie; Polska Polnocna

• Wydawca: -
• Czasopismo: Chrońmy Przyrodę Ojczystą
• Rocznik: 2013
• Tom: 69
• Numer: 6
• Opis fizyczny: s.543-549,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Ciechanowski M.

• Katedra Ekologii i Zoologii Kręgowców, Uniwersytet Gdański, ul.Wita Stwosza, 80-308 Gdańsk

Bibliografia

• Blohm T., Hermanns U., Matthes H., Paszkiewicz R., Pommeranz H„ Szkudlarek R. 2000. Win- terfunde der Nordfledermaus, Eptesicus nilsso- nii (Keyserling u. Blasius, 1839), im Gebiet des Oder-Warthe-Bogens(Norwest-Polen).Nyctalus (N.F.) 7: 328.
• Boshamer J.P.C., Bekker J.P. 2008. Nathusius’ pipistrelles (Pipistrellus nathusii) and other species of bats on offshore platforms in the Dutch sector of the North Sea. Lutra 51: 17-36.
• Ciechanowski M., Koziróg L., Duriasz J., Przesmycka A„ Świątkowska A., Kisicka I., Kasprzyk K. 2002. Bat fauna of the Iława Lakeland Landscape Park (northern Poland). Myotis 40: 33-45.
• Ciechanowski M., Szkudlarek R. 2003. Pierwsze stwierdzenie mroczka pozłocistego Eptesicus nilssonii (Keyserling & Blasius, 1839) na Pomorzu. Nietoperze 4: 105-107.
• Dietz C., Helversen O., Nill D. 2009. Nietoperze Europy i Afryki północno-zachodnAiej. Biologia, rozpoznawanie, zagrożenia. Multico Oficyna Wyd., Warszawa.
• Dyrektywa 1992. Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory. Fuszara E.,
• Fuszara M., Wojciechowski M. 2002. Monitoring liczebności nietoperzy w zimowiskach na Pojezierzu Mazurskim w latach 1992-1999. Nietoperze 3: 65-75.
• Godawa J. 1995. Zmiany w faunie nietoperzy Ojcowskiego Parku Narodowego w latach 1950-2000. Seria badań kontrolnych w latach 1988-1989. Prądnik 9: 251-256.
• Greenaway F.R., Hill J.E. 1988. First British record of the northern bat (Eptesicus nilsonii). J. Zool. 215: 357-358.
• Grzywiński W. 2003. Chiropterofauna Magurskiego Parku Narodowego. Nietoperze 4: 155-162.
• Hanák V., Horaćek I. 1986. Zur Südgrenze des Areals von Eptesicus nilssonii (Chiroptera: Vespertilionidae). Ann. Naturhist. Mus. Wien B 88/89: 377-388.
• Hebda G. 2001. Nietoperze Parku Krajobrazowgo „Góra Św. Anny” wyniki wstępne. Nietoperze 2: 103-107.
• Hejduk J., Pawenta W., Janiszewska M. 2005. Fenologia i skład gatunkowy krajowych nietoperzy trafiających do Ogrodu Zoologicznego w Łodzi i Uniwersytetu Łódzkiego w latach 1998-2005. Nietoperze 6: 59-63.
• Horaček I., Hanak V., Gaisler J. 2000. Bats of the Pal- earctic Region: A Taxonomic and Biogeographic Review. W: Wołoszyn B.W. (red.). Proceedings of the VIIIth EBRS. I: Approaches to Biogeography and Ecology of Bats. CIC ISEZ PAN, Kraków: 11-157.
• Kasprzyk K., Ruczyński I., Wojciechowski M. 2002. Zimowy spis nietoperzy na Pomorzu Nadwiślańskim wiatach 1996-1999. Nietoperze 3: 39-52.
• Kmiecik A., Kmiecik R, Grzywiński W. 2010. Chiropterofauna Wigierskiego Parku Narodowego. Nietoperze 10: 11-29.
• Kondracki J. 2009. Geografia regionalna Polski. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• Kowalski M., Krasnodębski I., Lesiński G. 1994. Występowanie mroczka pozłocistego (Eptesicus nils- soni Keyserling et Blasius, 1839) na Nizinie Mazowieckiej i Podlaskiej. Przegl. Przyr. 5: 83-86.
• Kowalski M., Krasnodębski I„ Sachanowicz K., Drożdż R., Wojtowicz B. 1996. Skład gatunkowy, wybiórczość kryjówek i miejsc żerowania nietoperzy w Puszczy Kozienickiej. Kulon I: 25-41.
• Lesiński G. 2004. Największa w Polsce kolonia rozrodcza mroczka pozłocistego Eptesicus nilssonii. Nietoperze 4: 117-118.
• Lesiński G., Fuszara E., Fuszara M„ Popczyk B., Ruprecht A.L. 2008. The occurrence of the northern bat, Eptesicus nilssonii (Keyserling & Blasius, 1839), in Warsaw and its vicinity, Central Poland Nyctalus (N. F.) 13: 137-141.
• Lesiński G., Fuszara E„ Kowalski M. 2001. Charakterystyka miejskiego zgrupowania nietoperzy Warszawy. Nietoperze 2: 3-17.
• Lesiński G., Kowalski M., Wojtowicz B„ Gulatowska J., Szarlik A., Nitkiewicz T. 2006. Zimowanie mroczka pozłocistego Eptesicus nilssonii w rejonie Kotliny Biebrzańskiej. Nietoperze 7: 11-18.
• Markowski R., Buliński M. 2004. Ginące i zagrożone rośliny naczyniowe Pomorza Gdańskiego. Acta Bot. Cassub., Monograph. 1: 1-75.
• Marzec M., Siwak P., Siwak K., Swierubska T. 2008. Ochrona miejsc zimowania nietoperzy w Parku Krajobrazowym Puszczy Rominckiej i Suwalskim Parku Krajobrazowym. Nietoperze 9: 65-75.
• Pavlinić I., Tvrtkovié N. 2003. The presence of Eptesicus nilssonii and Vespertilio murinus in the Croatian bat fauna confirmed. Nat. Croat. 12: 55-62.
• Piksa K., Bogdanowicz W., Tereba A. 2011. Swarming of bats at different elevations in the Carpathian Mountains. Acta Chiropterol. 13:113-122.
• Piksa K., Nowak J. 2000. The bat fauna of the Polish Tatra caves. W: Wołoszyn B.W. (red.). Proceedings of the VIIIth European Bat Research Symposium. Vol. I. Approaches to biogeography and ecology of bats. CICISEZ PAN, Kraków: 181-190.
• Piksa K., Nowak J. 2002. Noteworthy records of northern bat Eptesicus nilssonii (Chiroptera: Vespertilionidae) in the Tatra Mountains. Acta Zool. Cracov. 45: 321-324.
• Piskorski M. 2007. Fauna nietoperzy Parku Krajobrazowego Lasy Janowskie. Nietoperze 8: 3-11.
• Piskorski M. 2008. Fauna nietoperzy Lasów Sobiborskich. Nietoperze 9: 3-17.
• Piskorski M., Urban M. 2003. Nietoperze Południo- woroztoczańskiego Parku Krajobrazowego. Nietoperze 4: 21-25.
• Postawa T., Gas A. 2003. Fauna nietoperzy Wigierskiego Parku Narodowego (północno-wschodnia Polska). Studia Chiropterol. 3-4: 31-42.
• Postawa T., Wołoszyn B.W. 2000. Fauna nietoperzy Bieszczadów Zachodnich. Monogr. Bieszcz. 9: 91-101.
• Postawa T., Zygmunt J. 2000. Zmiany liczebności nietoperzy (Chiroptera) w jaskiniach Wyżyny Częstochowskiej w latach 1975-1999. Studia Chiropterol. 1: 83-114.
• Rachwald A., Labocha M. 1996. Różnice w występowaniu nietoperzy w drzewostanach naturalnych i zagospodarowanych w Puszczy Białowieskiej (Wschodnia Polska). W: Wołoszyn B.W. (red.). Aktualne problemy ochrony nietoperzy w Polsce. CIC ISEZ PAN, Kraków: 111-122.
• Rydell J. 1993. Eptesicus nilssonii. Mamm. Species 430: 1-7.
• Rydell J., Strann K.-B., Speakman J.R. 1994. First record of breeding bats above the Arctic Circle: northern bats at 68-70°N in Norway. J. Zool. 233: 335-339.
• Sachanowicz K., Ciechanowski M., Piksa K. 2006. Distribution patterns, species richness and status of bats in Poland. Vespertilio 9-10: 151-173.
• Sachanowicz K., Marzec M., Ciechanowski M., Rachwald A. 2001. Nietoperze Puszczy Rominckiej. Nietoperze 2: 109-115.
• Sachanowicz K., Krasnodębski I. 2003. Skład gatunkowy i antropogeniczne kryjówki nietoperzy w Lasach Łukowskich. Nietoperze 4: 27-38.
• Sachanowicz K., Wower A. 2005. Zaskakujące odkrycie przyrodnicze. Mroczek pozłocisty w miastach aglomeracji górnośląskiej. Przyr. Górn. Sl. 39: 8-9.
• Skiba R. 1999. Die Erfassung der Vorkommen der Nordfledermaus, Eptesicus nilssonii, in der Bundesrepublik Deutschland mit Hilfe von Ultraschall. Methodisches Vorgehen, Ergebnisse, Probleme. Trav. sei. Mus. nat. hist. nat. Lux. 31: 35-50.
• Skuratowicz W. 1948. Badania nad fauną ssaków Zamojszczyzny. Fragm. Faun. Mus. Zool. Pol. 5: 233-292.
• Spitzenberger F. 1986. Die Nordfledermaus (Eptesicus nilssoni Keyserling & Blasius, 1839) in Österreich. Mammalia austriaca 10 (Mammalia, Chiroptera). Ann. Naturhist. Mus. Wien B 87: 117-130.
• Szkudlarek R., Paszkiewicz R„ Hebda G., Gotfried T., Cieślak M., Mika A., Ruszlewicz A. 2002. Atlas rozmieszczenia nietoperzy w południowo- -zachodniej Polsce - stanowiska zimowe z lat 1982-2002. Nietoperze 3: 197-235.
• Szkudlarek R., Węgiel A., Węgiel J., Paszkiewicz R., Mleczek T„ Szatkowski B. 2008. Nietoperze Beskidu Sądeckiego i Beskidu Niskiego. Nietoperze 9: 29-58.
• Wołoszyn B.W. 2001. Eptesicus nilssonii (Keyserling et Blasius, 1839). W: Głowaciński Z. (red.). Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce. PWRiL, Warszawa: 56-58.