Negatywne skutki regulowania cen rolnych

• Autorzy: Jedruchniewicz A.

Warianty tytułu

EN

Negative effects of agricultural price regulation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Ceny spełniają w gospodarce rynkowej wiele funkcji. Do głównych należą: informacyjna, alokacyjna oraz podziału dochodów. Dlatego są kluczową kategorią ekonomiczną i przedmiotem szczególnego zainteresowania nabywców oraz sprzedawców. Dotyczy to również gospodarstw rolnych. Opracowanie ma charakter teoretyczny. Jego celem jest przedstawienie i omówienie negatywnych skutków i konsekwencji kształtowania się cen na rynkach rolnych na poziomie wyższym niż w warunkach wolnorynkowych oraz utrzymywania przez państwo stabilnych cen produktów rolnych. Artykuł zawiera omówienie kosztowej i subiektywnej teorii ceny, rynkowych funkcji cen, celów i form interwencjonizmu w rolnictwie oraz negatywnych efektów interwencji nakierowanych na wzrost i stabilizację cen rolnych. Omawiając te skutki, wskazano, że prowadząc do poprawy sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych, jednocześnie zmniejszają one dobrobyt społeczny poprzez: spadek popytu na żywność poniżej poziomu rynkowego przy cenie minimalnej, wzrost produkcji powyżej poziomu rynkowego, nieoptymalną z punktu widzenia konsumentów alokację czynników produkcji, wyższe opodatkowanie innych sektorów gospodarki, wykorzystywanie nadmiernych obszarów ziemi, powiększanie administracji, a więc odciąganie ludzi od zajęć produktywnych, osłabienie przedsiębiorczych i innowacyjnych zachowań rolników, zniechęcenie ich do obniżki kosztów produkcji, trudności w eliminowaniu z rynku gospodarstw niewydolnych ekonomicznie oraz zmniejszenie wysiłku właścicieli gospodarstw rolnych w celu ograniczania uzależnienia od warunków przyrodniczych.

EN

The prices fulfil many functions in the market economy. The main ones are information, allocation and income distribution. This is why they are seen as a crucial category in economics and they are a matter of interest of buyers and sellers. This refers also to farms. The paper is theoretical in character. Its goal is to present and discuss negative consequences of setting prices for agricultural products on higher levels than it would be on purely free market, as well as of keeping stable agricultural prices by the state. The paper discusses the cost theory of prices, subjective theory of prices, the market functions of prices, the goals and forms of state intervention in agriculture, and the negative consequences of the interventions aimed at raising and stabilisation of agricultural prices. It was revealed that, while improving the economic situation of farmers, these interventions decrease the social welfare while contributing to increase in production over the level of the market equilibrium, non-optimal (from the customers’ point of view) allocation of the factors of production, higher taxation of the other sectors of the economy, use of too large areas of the land, increase of employment in administration (that is keeping people away from more productive work), lowering the level of farmers’ entrepreneurship and innovativeness, discouraging farmers from lowering their production costs, problems with eliminating not economically viable farms from the market, and decreasing the farm owners’ attempts aimed at lowering their dependence on environmental conditions.

Słowa kluczowe

PL

gospodarka rolna; gospodarka rynkowa; rynek rolny; ceny; rolnictwo

• Wydawca: -
• Czasopismo: Wieś i Rolnictwo
• Rocznik: 2018
• Numer: 3
• Opis fizyczny: s.137-154,bibliogr.

Twórcy

autor

Jedruchniewicz A.

• Katedra Ekonomii i Polityki Gospodarczej, Wydział Nauk Ekonomicznych, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Warszawa

Bibliografia

• Chafuen A.A. (2007). Wiara i wolność. Myśl ekonomiczna późnych scholastyków (tłum. z ang. K. i K. Koehlerowie oraz B. Walczyna). Warszawa: Arwil.
• Czyżewski A. (2003). Interwencjonizm w polityce krajów wysokorozwiniętych. W: A. Czyżewski (red.). Makroekonomiczne problemy agrobiznesu w Polsce w okresie przedakcesyjnym (s. 83–87). Poznań: Akademia Ekonomiczna w Poznaniu.
• Czyżewski A., Grzelak A. (2011). Rolnictwo w Polsce na tle sytuacji ogólnoekonomicznej kraju w okresie kryzysu 2007–2009. Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G – Ekonomika Rolnictwa, 98 (3), 21–31.
• Czyżewski A., Jerzak M. (red.) (2006). Ekonomiczne uwarunkowania wykorzystania rynkowych narzędzi stabilizacji cen i zarządzania ryzykiem w rolnictwie. Poznań: Akademia Rolnicza w Poznaniu.
• Friedman M., Friedman R. (2009). Wolny wybór (tłum. J. Kwaśniewski, I. Jakubczak). Sosnowiec: Aspekt.
• Furtom H., Sauer J., Skovager Jensen M. (2009). Free-riding on rent seeking: An empirical analysis. Public Choice, 140, 479–500.
• Galbraith, J.K. (1992). Ekonomia w perspektywie. Krytyka historyczna (tłum. W. i S. Rączkowscy). Warszawa: PWE.
• Gardner B.L. (1990). The Economics of Agricultural Policy. New York: McGraw-Hill.
• Hayek F.A. von (1945). The use of knowledge in society. American Economic Review, 35, 519–530.
• Hayek F.A. von (1988). Fatal Conceit. The Errors of Socialism. Chicago: University of Chicago Press.
• Holcombe R.G. (2015). Austriacka szkoła ekonomii (tłum. B. Pawiński). Warszawa: Fijorr Publishing.
• Huerta de Soto J. (2010). Socialism, Economic Calculation and Entrepreneurship. Cheltenham: Edward Elgar.
• Jachowicz P. (1997). Strajki w górnictwie w świetle polityki gospodarczej rządów brytyjskich z lat 1972–1985. Biuletyn Instytutu Gospodarstwa Społecznego SGH, 1–4, 173–200.
• Klein P.G. (1999). Entrepreneurship and corporate governance. Quarterly Journal of Austrian Economics, 2 (2), 19–42.
• Kulawik J. (2015). Wspólna polityka rolna Unii Europejskiej w perspektywie globalnej. Gospodarka Narodowa, 5 (279), 119–143.
• Kwaśnicki W. (2010). Subsydiowanie rolnictwa. Spojrzenie liberała. Wieś i Doradztwo, 1–2 (61–62), 15–29.
• Machaj M. (2017). Ceny i koszty. http://mises.pl/blog/2016/01/27/wyklad-mateusza-machaja-ceny-i-koszty/ [dostęp: 11.10.2017].
• Mankiw N.G., Taylor M.P. (2009). Makroekonomia (tłum. J. Sawicki). Warszawa: PWE.
• Mayer T. (1996). Prawda kontra precyzja w ekonomii (tłum. A. Szeworski). Warszawa: PWN.
• Menger C. (2013). Zasady ekonomii (tłum. B. Pawiński, P. Perka). Warszawa: Fijorr Publishing.
• Mises L. von (2007). Ludzkie działanie. Traktat o ekonomii (tłum. W. Falkowski). Warszawa: Instytut Ludwika von Misesa.
• Panek E. (2003). Ekonomia matematyczna. Poznań: Akademia Ekonomiczna w Poznaniu.
• Pohorille M. (1964). Interwencjonizm w rolnictwie kapitalistycznym. Warszawa: PWE.
• Prebble R. (2008). Nowozelandzkie odrodzenie gospodarcze (tłum. B. Walczyna). Warszawa: Prohibita.
• Reisman G. (1998). Capitalism: A Treatise on Economics. Ottawa: Jameson Books.
• Rembisz W. (2010). Krytyczna analiza podstaw i ewolucji interwencji w rolnictwie. Współczesna Ekonomia, 4 (16), 7–24.
• Rembisz W. (2013). Kwestie ryzyka, cen, rynku, interwencji i stabilności dochodów w rolnictwie. Warszawa: Vizja Press & IT.
• Rothbard M.N. (2009). Interwencjonizm, czyli władza a rynek (tłum. R. Rudowski). Chicago–Warszawa: Fijorr Publishing.
• Shostak F. (2013). Stable prices, unstable markets. https://mises.org/library/stable-prices-unstable-markets [dostęp: 18.11.2017].
• Skousen M. (2015). Logika ekonomii (tłum. B. Pawiński). Warszawa: Fijorr Publishing.
• Sobiecki R. (2015). Interwencjonizm w rolnictwie: Dlaczego jest konieczny? Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie, 2, 38–47.
• Sowell T. (2004). Ekonomia stosowana (tłum. J.M. Fijor). Warszawa: Fijorr Publishing.
• Smith A. (2007). Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów (tłum. ks. 1: S. Wolff, O. Einfeld, ks. 2: Z. Sadowski). T. 1. Warszawa: PWN.
• Stańko S. (2008). Tendencje zmian cen produktów rolnych i żywnościowych w Polsce w latach 1996–2008. Zeszyty Naukowe SGGW. Problemy Rolnictwa Światowego, 4 (19), 416–423.
• Stiglitz J.E. (1987). Some theoretical aspects of agricultural policies. The World Bank Research Observer, 2 (1), 43–60.
• Tomek W.G., Robinson K.L. (2001). Kreowanie cen artykułów rolnych. Warszawa: PWN.
• Urban R. (2011). Wzrost światowych cen produktów rolnych i jego skutki. Przemysł Spożywczy, 1, 2–5.
• Wilkin J. (2002). Interwencjonizm państwowy w rolnictwie: dlaczego był, jest i będzie. Biuletyn Informacyjny Agencji Rynku Rolnego, 9 (135), 18–24.
• Wilkin J. (2009). Ekonomia polityczna reform Wspólnej Polityki Rolnej. Gospodarka Narodowa, 1–2, 1–25.
• Wojtyszyn R. (2014). Interwencja triangularna i jej konsekwencje dla gospodarki. Ekonomia. Wrocław Economic Review, 20 (2), 45–61.
• Woś A. (2005). Interwencjonizm państwowy i globalizacja w polityce rolnej. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 4, 6–12.
• Woś A., Gruda M. (1999). Instrumenty polityki rolnej oraz ich skuteczność. W: A. Woś (red.). Analiza produkcyjno-ekonomiczna sytuacji i gospodarki żywnościowej w roku 1998 (s. 27–40). Warszawa: Instytut Ekonomi Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.
• Zawojska A. (2011). Pogoń za rentą i lobbing we wspólnej polityce rolnej Unii Europejskiej. Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G – Ekonomika Rolnictwa, 98 (3), 63–72.
• Zegar S.J. (2015). Kwestia bezpieczeństwa żywnościowego a ekonomia. Warszawa: Polskie Towarzystwo Ekonomiczne.
• Ziętara W. (2009). Model polskiego rolnictwa. Wobec aktualnych wyzwań. Zeszyty Naukowe SGGW. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 73, 5–21.

Identyfikatory

DOI

10.7366/wir032018/06