Zmiany bogactwa gatunkowego runa borów sosnowych na pasach wydmowych Kampinoskiego Parku Narodowego na początku XXI wieku

• Autorzy: Zaniewski P.T. , Solon J. , Ferchmin M. , Siedlecki L.

Warianty tytułu

EN

Changes of the herb layer species richness within Scots pine forest of the dune belts in the Kampinos National Park (central Poland) at the beginning of XXI century

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Scots pine forest are of the main economic importance to the forest management in lowland Europe. Large areas of spontaneous pine forest, including old−growths, are located on two vast dune belts of the Kampinos National Park (central Poland). These forests grow on oligotrophic sandy soils with deep groundwater level. This makes the area unique to study long−term changes in this type of pine forest communities. The aim of the work was to assess the changes in the species composition and richness of undergrowth of Scots pine forests at the beginning of the XXI century. The study was conducted on 10 permanent and 53 semi−permanent plots located within stands of Peucedano−Pinetum and Querco−Pinetum associations on both dune belts of Kampinos National Park. The fieldworks were performed in 2001 and 2002, and repeated in 2015 and 2018. Based on Ward’s cluster analysis we described five local forms of plant communities. Seven species groups were distinguished and changes in their richness assessed using one sample Wilcoxon test. Each species group included species characteristic and/or differentiating for a given set of syntaxonomical units. The results confirmed the hypothesis of gradual decrease of the total species richness. The median of species richness change was –0.308 species per year and was statistically significant. The changes were bigger within the local forms of the Querco−Pinetum association in comparison to Peucedano−Pinetum. The decrease was connected especially with dry grassland and heathland species (characteristic for syntaxons of Koelerio−Corynephoretea and Nardo−Callunetea classes) as well as with coniferous forest generalist species (characteristic for syntaxons of Vaccinio−Piceetea and Cladonio−Vaccinietalia). The results suggest that the two main processes shaping the species composition at the beginning of XXI century within pine forest located on the dune belts of Kampinos National Park may be identified as (i) fluctuation, and (ii) simplification, manifested by species richness decrease. This is probably connected with forest regeneration after past human use and disturbance.

Słowa kluczowe

PL

lesnictwo; parki narodowe; Kampinoski Park Narodowy; zbiorowiska lesne; zespol Peucedano-Pinetum; zespol Querco roboris-Pinetum; bor sosnowy; runo lesne; bogactwo gatunkowe; zmiany skladu gatunkowego

• Wydawca: -
• Czasopismo: Sylwan
• Rocznik: 2020
• Tom: 164
• Numer: 04
• Opis fizyczny: s.331-342,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Zaniewski P.T.

• Samodzielny Zakład Botaniki Leśnej, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie; ul.Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa

autor

Solon J.

• Zakład Geoekologii i Klimatologii, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, ul.Twarda 51/55, 00-818 Warszawa

autor

Ferchmin M.

• Kampinoski Park Narodowy, ul.Tetmajera 38, 05-080 Izabelin

autor

Siedlecki L.

• Nadleśnictwo Chojnów, ul.Klonowa 13, Pilawa, 05-532 Baniocha

Bibliografia

• Braun-Blanquet J. 1928. Pflanzensoziologie. Grundzüge der Vegetationskunde. Biologische Studienbücher 7.
• Brzeziecki B., Ciurzycki W., Keczyński A. 2018. Zmiany flory roślin naczyniowych runa leśnego w latach 1959-2016 na stałej powierzchni badawczej w oddziale 319 Białowieskiego Parku Narodowego. Sylwan 162 (12): 980-988. DOI: https://doi.org/10.26202/sylwan.2018139.
• Ciurzycki W., Brzeziecki B., Zaniewski P. T., Keczyński A. 2018. Zmiany leśnych zbiorowisk roślinnych w latach 1959-2016 na stałej powierzchni badawczej w oddziale 319 Białowieskiego Parku Narodowego. Sylwan 162 (11): 907-914. DOI: https://doi.org/10.26202/sylwan.2018138.
• Hammer Ř., Harper D. A. T., Ryan P. D. 2001. PAST: Paleontological Statistics Software Package for Education and Data Analysis. Paleontologia Electronica 4 (1): 9.
• Jongman R. H. G., ter Braak C. J. F., van Tongeren O. F. R. 1995. Data analysis in community and lanscape ecology. Cambridge University Press, Cambridge.
• Kącki Z., Czarniecka M., Swacha G. 2013. Statistical Determination of Diagnostic, Constant and Dominant Species of the Higher Vegetation Units of Poland. Monographiae Botanicae 103 (0): 1-267. DOI: https://doi.org/ 10.5586/mb.2013.001.
• Kobendza R. 1930. Stosunki fitosocjologiczne Puszczy Kampinoskiej. Planta Polonica 2: 1-200.
• Londo G. 1976. The decimal scale for releves of permanent quadrats. Vegetatio 33 (1): 61-64. DOI: https://doi.org/ 10.1007/BF00055300.
• van der Maarel E. 2007. Transformation of cover-abundance values for appropriate numerical treatment – Alternatives to the proposals by Podani. Journal of Vegetation Science 18: 767-770. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1654-1103. 2007.tb02592.x.
• Matuszkiewicz J. M. 2007a. Zmiany w grądach, borach mieszanych i łęgach jesionowo-olszowych Puszczy Białowieskiej. W: Matuszkiewcz J. M. [red.]. Geobotaniczne rozpoznanie tendencji rozwojowych zbiorowisk leśnych w wybranych regionach Polski. Monografie IGiPZ PAN 8: 197-290.
• Matuszkiewicz J. M. 2007b. Zmiany w zbiorowiskach borów sosnowych w rezerwacie „Czarnia” w Puszczy Kurpiowskiej. W: Matuszkiewcz J. M. [red.]. Geobotaniczne rozpoznanie tendencji rozwojowych zbiorowisk leśnych w wybranych regionach Polski. Monografie IGiPZ PAN 8: 165-176.
• Matuszkiewicz J. M. 2011. Changes in the forest associations of Poland’s Białowieża Primeval Forest in the second half of the 20th century. Czasopismo Geograficzne 82: 69-105.
• Matuszkiewicz J. M., Kowalska A., Solon J., Degórski M., Kozłowska A., Roo-Zielińska E., Zawiska I., Wolski J. 2013. Long term evolution models of post-agricultural forests. Prace Geograficzne 240: 1-313.
• Matuszkiewicz W. 2008. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Matuszkiewicz W., Matuszkiewicz M. 1973. Przegląd fitosocjologiczny zbiorowisk leśnych Polski. Cz. 2. Bory sosnowe. Phytocoenosis 2 (4): 273-356.
• Paluch R. 2001. Zmiany zbiorowisk roślinnych i typów siedlisk w drzewostanach naturalnych Białowieskiego Parku Narodowego. Sylwan 145 (10): 73-81.
• Paluch R. 2003. Wpływ zmian składu gatunkowego i fazy rozwojowej drzewostanu na roślinność runa w Białowieskim Parku Narodowym. Prace IBL A 950 (13): 39-52.
• Podani J. 2006. Braun-Blanquet’s legacy and data analysis in vegetation science. Journal of Vegetation Science 17: 113--117. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1654-1103.2006.tb02429.x.
• Solon J. 2007a. Przekształcenia borów sosnowych świeżych w Puszczy Augustowskiej. W: Matuszkiewicz J. M. [red.]. Geobotaniczne rozpoznanie tendencji rozwojowych zbiorowisk leśnych w wybranych regionach Polski. Monografie IGiPZ 8: 176-196.
• Solon J. 2007b. Przemiany zbiorowisk leśnych Kampinoskiego Parku Narodowego w ciągu 80 lat. W: Matuszkiewicz J. M. [red.]. Geobotaniczne rozpoznanie tendencji rozwojowych zbiorowisk leśnych w wybranych regionach Polski. Monografie IGiPZ 8: 290-343.
• Solon J. 2014. Florystyczne i ekologiczne zmiany charakteru runa na stałych powierzchniach obserwacyjnych II rzędu w latach 2008-2013. W: Wawrzoniak J. [red.]. Stan uszkodzenia lasów w Polsce w 2013 roku na podstawie badań monitoringowych. Instytut Badawczy Leśnictwa, Sękocin Stary. 87-152.
• Stefańska-Krzaczek E., Fałtynowicz W., Szypuła N., Kącki Z. 2018. Diversity Loss of Lichen Pine Forests in Poland. European Journal of Forest Research 137 (4): 419-31. DOI: https://doi.org/10.1007/s10342-018-1113-4.
• Szczygielski M. 2007. Zmiany charakterystyki fitosocjologicznej borów świeżych Peucedano-Pinetum w puszczach: Piskiej i Augustowskiej na przestrzeni 50 lat. Studia i Materiały CEPL 9: 153-167.
• Tüxen R., Ellenberg H. 1937. Der systematische und ökologische Gruppenvert. Ein Beitrag zur Begriffobildung und Methodik der Pflanzensoziologie. Mitt. Florist.-Soziol. Arbeitsgem. 3: 171-184.
• Ward J. H. 1963. Hierarchical grouping to optimize an objective function. Journal of the American Statistical Association 58: 236-244. DOI: https://doi.org/10.1080/01621459.1963.10500845.
• Zaniewski P. T., Potoczny B., Matuszkiewicz J. M. 2016. Modelowanie trwałości boru chrobotkowego Cladonio-Pinetum Juraszek 1927 na terenie Parku Narodowego „Bory Tucholskie” z wykorzystaniem metody powtórzonej chronosekwencji. Sylwan 160 (5): 397-406. DOI: https://doi.org/10.26202/sylwan.2015148.
• Zarzycki K., Trzcińska-Tacik H., Różański W., Szeląg Z., Wołek J., Korzeniak U. 2002. Ecological indicator values of vascular plants of Poland. Biodiversity of Poland. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.

Identyfikatory

DOI

10.26202/sylwan.2019120