The genus Discocyclina (Foraminiferida) from the Eocene of the Tatra Mts, Poland

• Autorzy: Olempska E.

Warianty tytułu

PL

Rodzaj Discocyclina (Foraminiferida) w eocenie Hrubego Regla w Tatrach

RU

Pod Discocyclina (Foraminiferida) v ehocene rajjona Gruvy-Regel' v Tatrakh, Pol'sha

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Twelve species of the genus Discocydina Gümbel, 1868 from a series of dolomitic sandstones and siltstones are described, along with Upper Lutetian and Lower Bartonian organodetrital limestones from the area of Mt. Hruby Regiel in the Tatra Mts. The mode of life and environment of discocyclines are dealt with and burrows of crabs encased by tests of discocyclines described.

PL

Opisano rodzaj Discocyclina Gümbel, 1868 z eocenu Tatr (głównie z obszaru Hrubego Regla, okolice Zakopanego), oraz poruszono niektóre zagadnienia trybu życia i środowiska dyskocyklin. Badaniami została objęta seria piaskowców dolomitowych i wapieni organodetrytycznych zawierających faunę otwornicową górnego lutetu i dolnego bartonu w profilach Hrubego Regla, Staników Potoku i Doliny Kościeliskiej. Seria ta stanowi część utworów tzw. eocenu numulitowego, ciągnącego się wzdłuż północnego brzegu Tatr. Eocen numulitowy w rejonie Hrubego Regla osiąga największą miąższość z całego obszaru Tatr i reprezentuje pełen profil stratygraficzny. W eocenie tatrzańskim Bieda (1963) wydzielił cztery podpoziomy numulitowe. Autorka stwierdziła, że kolejność występowania dwóch pierwszych podpoziomów na obszarze Hrubego Regla nie jest zachowana. Nummulites perforatus (Montfort) występuje tu łącznie z Nummulites brongniarti d’Archiac et Haime już w I podpoziomie numulitowym, dlatego nie jest możliwe dokładne rozpoziomowanie górnego lutetu na tym obszarze. Stwierdzono, że środowisko które zasiedlały dyskocykliny było prawdopodobnie znacznie spokojniesze i nieco głębsze niż to, w którym żyły numulity. Wskazuje na to drobniejsza frakcja osadu, oraz bardzo delikatna budowa skorupek dyskocyklin. Nie zaobserwowano również aby skorupki dyskocyklin podkreślały zarysy warstwowania skośnego, co u skorupek numulitów jest zjawiskiem dość częstym, nie występują one również w osadach skośnie warstwowanych czy mających inne cechy wskazujące na ruchliwe wody. Według Biedy (1963) siodłowaty kształt niektórych dyskocyklin związany jest z warunkami ekologicznymi i miał umożliwiać utrzymywanie się skorupek na roślinach. Wydaje się, że deformacje te mają raczej charakter mechaniczny. Siodłowato wygięte są skorupki cienkie, nie soczewkowate. Być może wyginały się siodłowato, leżąc na dnie, pod wpływem własnego ciężaru. W wapieniach dolomitycznych na wschodnim zboczu Doliny Małej Łąki oraz w mułowcach dolomitowych poczynając od Hrubego Regla aż po Dolinę Kościeliską występują charakterystyczne ułożenia skorupek dużych otwornic, głównie dyskocyklin. Skorupki wchodzą w skład obudowy podłużnych norek, pionowych i ukośnych w stosunku do powierzchni warstwy. Ścianki norki zbudowane są z jednej warstwy dachówkowato na siebie nałożonych skorupek dyskocyklin o wielkości 8-12 mm. Najczęściej są to makrosferyczne formy gatunków Discocyclina discus, D. ephippium, D. pratti, D. fortisi. Organizmy, które zbudowały opisane tu norki odznaczały się wysoką sprawnością ruchową. Sądząc po wielkości norek osiągały wielkość kilku centymetrów. Do budowy schronienia wybierały płaskie elementy, dające się z łatwością układać. Mogły to być skorupiaki, być może kraby (Roniewicz 1969, 1970).

RU

В работе дано описание рода Discocyclina Gümbel, 1868 из эоцена Татр (главным образом из района Грубы-Регель близ Закопане) и рассмотрены некоторые вопросы, касающиеся образа жизни и условий обитания дискоциклин. Исследования охватывали толщу доломитовых песчаников и органогенно-обломочных известняков, содержащих фораминиферовую фауну верхнелютетского и нижнебартонского возраста, по обнажениям Грубы-Регель, Станикув-Поток и Косцелиская долина. Эта толща входит в состав так наз. нуммулитового эоцена, распространенного вдоль северного края Татр. В районе Грубы-Регель наблюдается самая большая на всей территории Татр мощность и полный стратиграфический разрез нуммулитового эоцена. Весь эоцен Татр подразделяется Бедой (1963) на четыре нуммулитовых подзоны. Автором констатировано, что в районе Грубы-Регель не сохранена последовательность в распространении двух первых подзон. В этом районе Nummulites perforatus (Montfort) встречается совместно с Nummulites brongniarti d’Archiac et Haime уже в I нуммулитовой подзоне и поэтому детальное расчленение верхнелютетского подъяруса в этом районе невозможно. Предполагается, что дискоциклины обитали в более спокойной и более глубоководной среде, по сравнению со средой обитания нуммулитов. Такой вывод можно сделать на основании мелкозернистого состава осадков и очень нежного строения раковин дискоциклин. Не наблюдалось также явление распределения раковинок дискоциклин согласно с косой слоистостью, что представляет довольно частый признак в распространении раковин нуммулитов. Кроме того, дискоциклины не встречаются в осадках с косой или другой слоистостью, показывающей условия подвижных вод. По мнению Веды (1963), седловидная форма некоторых идскоциклин отражает экологические условия. Она способствовала прикреплению раковин к растениям. Однако, автор предполагает, что эти деформации образовались механическим путем. Седловидные изгибы наблюдаются у тонких, не линзообразных раковин. Возможно, что они изгибались покоясь на дне под влиянием собственного веса. В доломитовых известняках восточного склона долины Мала-Лонка и в доломитовых алевролитах, на протяжении от района Грубы-Регель по Косцелискую долину, наблюдается характерное распределение раковин крупных фораминифер, главным образом дискоциклин. Раковины величиной 8-12 мм слагают здесь стенки каналов, ориентированных перпендикулярно или косо к напластованию. Стенки этих каналов состоят из одного слоя раковин, чрепитчатым образом перекрывающих друг друга. Как правило, они представлены макросферическими формами видов Discocyclina discus, D. ephippium, D. pratti, D. fortisi. Организмы, которые просверлили упомянутые каналы, отличались большой подвижностью и, судя по размерам каналов, достигали по величине несколько сантиметров. Для постройки своего укрытия они использовывали пластинчатые обломки, дающиеся легко укладывать. Педполагается, что этими организмами были ракообразные, возможно крабы (Роневич, 1969, 1970).

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 1973
• Tom: 18
• Numer: 1
• Opis fizyczny: p.71-91,fig.,ref.

Twórcy

autor

Olempska E.

• Palaeozoological Institute, Polish Academy of Sciences, Zwirki i Wigury 93, Warsaw, Poland

Bibliografia

• BARCHATOVA, N. N. & NEMKOV, G. I. 1965. Krupnye foraminifery Mangyszlaka i Severnogo Priaralja i ich stratigrafičeskoe znaczenje., 3-96, Moskva.
• BELMUSTAKOV, E. 1959. Fosilite na Blgaria, VI Paleogen., 7-80, Sofia.
• BIEDA, F. 1928. Nummulity i Ortofragminy eocenu Pasiecznej koło Nadwórnej. - Roczn. P. T. Geol., 4, 1-33, Kraków.
• - 1959a. Fauny numulitowe w eocenie tatrzańskim (Nummulite fauna in the Tatra Eocene). - Biul. Inst. Geol, 141, 4, 5-31, Warszawa.
• - 1959b. Paleontologiczna stratygrafia eocenu tatrzańskiego i fliszu podhalańskiego (Palaeontological stratigraphy of the Tatra Eocene and of the Podhale Flysch). - Biul. Inst. Geol., 149, 5, 215-224, Warszawa.
• - 1963. Duże otwornice eocenu tatrzańskiego (Larger Foraminifers of the Tatra Eocene). - Inst. Geol. Prace, 37, 3-215, Warszawa.
• BRÖNNIMANN, P. 1940. Über die tertiären Orbitoididen und die Miogypsiniden von Nordwest-Marokko. - Schweiz. Pal. Abh. 63, 1, 1-113, Basel.
• DOUVILLÉ, H. 1922. Révision des Orbitoïdes; Deuxième partie: Orbitoïdes du Danien et de l’Éocène. - Bull. Soc. Géol. France, 4, 22, 55-100, Paris.
• ELLIS, F. B. & MESSINA, R. A. 1940-1962. Catalogue of Foraminifera. - Amer. Mus. Nat. Hist., New York.
• GÜMBEL, C. W. 1868. Beiträge zur Foraminiferenfauna der nordalpinen älteren Eocängebilde oder der Kressenberger Nummulitenschichten. - Abh. Bayer. Akad. Wiss., 10, 2, 580-730, München.
• HÖLDER, H. 1958. Seltsame Nummuliten-Packungen.- Neues Jahrb. Geol. Pal., 106, 378-379, Stuttgart.
• KAUFMANN, F. J. 1867. Der Pilatus, geologisch untersucht und beschrieben. - Beitr. geol. Karte Schweiz., 5, 1-169, Bern.
• KECSKEMÉTI, 1958. Bis jezt in Ungarn unbekannte Discocyclina und Asterocyclina aus dem Eozän von Ajka. - Ann. Hist.-Nat. Mus. Nat. Hungarici, 50, 9, 3942, Budapest.
• - 1959. Die Discocycliniden des südlichen Bakonygebirges. - Ibidem, 51, 31-84.
• MYERS, A. 1970. Some palaeoichnological observations on the tube of Diopatra cuprea (Bosc): Polychaeta, Onuphidae. - In: T. J. Crimes & J. C. Harper, (ed.), Trace fossils, 331-334, Liverpool.
• NEUMANN, M. 1958. Révision des Orbitoïdides du Crétacé et de l’Éocène en Aquitaine occidentale. - Mém. Soc. Géol. France, 37, 2-3, 1 - 74, Paris.
• RONIEWICZ, P. 1969. Sedymentacja eocenu numulitowego Tatr (Sedimentation of the Nummulite Eocene in the Tatra Mts.) - Acta Geol. Pol., 19, 3, 503-608, Warszawa.
• - 1970. Borings and burrows in the Eocene Littoral deposits of the Tatra Mountains, Poland. - In: T. P. Crimes & J. C. Harper (ed.), Trace fossils, 439-446, Liverpool.
• SCHLUMBERGER, CH. 1903. Troisième note sur les Orbitoïdes. - Bull. Soc. Géol. France, 4, 3, 273-289. Paris.
• SCHWAGER, C. 1883. Die Foraminiferen aus den Eocaenablagerungen der libyschen Wüste und Aegyptens. - Palaeontographica, 30, 1, 79-154, Cassel.
• SCHWEIGHAUSER, J. 1953. Mikropaläntologische und stratigraphische Untersuchungen im Paleocaen und Eocaen des Vicentin (Norditalien) mit besonder Berücksichtigung der Discocyclinen und Asterocyclinen. - Schweiz. Pal. Abh., 70, 1-92, Basel.
• SOKOŁOWSKI, S. 1959. Zdjęcie geologiczne strefy eocenu numulitowego wzdłuż północnego brzegu Tatr Polskich (sprawozdanie wstępne), (Geological Map of the Nummulitic Eocene Region, Northern Margin of the Polish Tatra) (Preliminary report). - Biul. Inst. Geol. 149, 5, 197-213, Warszawa.
• WEIJDEN, W. J. M. van der 1940. Het genus Discocyclina in Europa. Een monografie naar aaleiding een heronderzoek van het Tertiairprofil van Biarritz. - Thesis Leyden University, 1-116, Leyden.
• ZERNECKIJ, B. F. 1962. Numuliti ta Orbitoidi paleogenovych vidkladiv Pricernomorskoj zapadini. - Akad. Nauk USSR, 42, 5-73, Kiev.