Porównanie przydatności sumarycznej i ważonej skali negatywnych zdarzeń życiowych do badania uwarunkowań zdrowia młodzieży

• Autorzy: Supranowicz P.

Warianty tytułu

EN

Evaluation of usefulness of summarised and weighted scale of negative life events to examine the determinants of adolescent health

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Liczne badania wykazały, że wystąpienie negatywnych zdarzeń życiowych, szczególnie w dzieciństwie i w okresie dorastania, zwiększa ryzyko rozwinięcia się w przyszłości zaburzeń psychicznych i somatycznych. Celem przedstawionej pracy była ocena, w jakim stopniu ciężkość zdarzeń warunkuje pojawienie się zaburzeń zdrowia młodzieży i podejmowanie zachowań zagrażających zdrowiu. Badania przeprowadzono na losowo dobranej próbie uczniów dziesięciu gimnazjów warszawskich w okresie trzyletnim. Do zebrania danych posłużyła ankieta opracowana w Zakładzie Promocji Zdrowia i Szkolenia Podyplomowego Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny. Skala negatywnych zdarzeń życiowych składała się z 32 pozycji obejmujących: 1) zmiany dotyczące życia i zdrowia bliskich osób, 2) zetknięcia się z czynami o charakterze przestępstwa lub nagannymi, 3) problemy związane z biologicznym dojrzewaniem, 4) relacje interpersonalne w najbliższym otoczeniu, 5) warunki ekonomiczne i bytowe oraz 6) problemy dotyczące nauki. Średnia ciężkość zdarzeń ocenianych przez uczniów posłużyła do określenia wagi poszczególnych pozycji. Do analizy zastosowano zarówno ważoną jak i sumaryczną skalę. Ponadto ankieta zawierała pytania dotyczące zdrowia, samopoczucia, zachowań i postaw zagrażających zdrowiu przyjęte jako mierniki kryterialne. Badania nasze nie dostarczyły dowodów na to, że wyłącznie ciężkość negatywnych zdarzeń życiowych warunkuje zaburzenia zdrowia i podejmowanie zachowań zagrażających zdrowiu. Obie skale wykazały umiarkowaną korelację z większością mierników kryterialnych i wyjaśniały 10% - 20% wariancji mierników zdrowia doświadczanego subiektywnie (samoocena stanu zdrowia, samopoczucie fizyczne, psychiczne i społeczne), 10% - 25% - zachowań i postaw zagrażających zdrowiu i jedynie 1% - 7% - zaburzeń zdrowia mierzonych miernikami obiektywnymi (absencja chorobowa, pozostawanie w domu lub w szpitalu z powodu zaburzeń zdrowia, kontaktowanie się z lekarzem i przyjmowanie leków). Wydaje się, że nie ciężkość negatywnych zdarzeń życiowych, ale ich skumulowanie warunkuje negatywne skutki zdrowotne i behawioralne w okresie dorastania.

EN

Numerous studies have shown that the occurrence of negative life events, especially in childhood and adolescence, increases the risk of developing mental and somatic disorders in future. The purpose of presented paper was to assess to what extent the severity of events determines health disorders and risk behaviours among adolescents. The study was conducted on a randomly selected sample of ten secondary school students in Warsaw in the three-year period. A questionnaire for data gathering was elaborated in Health Promotion and Postgraduate Education of the National Institute of Public Health – National Institute of Hygiene. The scale of negative life events consisted of 32 items covering: 1) changes in live and health of closed persons, 2) contact with the acts of a crime or incorrect, 3) problems concerning biological maturation, 4) interpersonal relations in the nearest surrounding, 5) financial and living conditions and 6) problems of learning. The average severity of events evaluated by the students was used to determine the weights of individual item. Weighted scale as well as summarised scale were applied to analysis. In addition, the questionnaire included questions on health, wellbeing, and risk behaviours and attitudes, as criterial indicators. Our study did not provide evidence that only the severity of negative life events determines the health disorders and taking risk behaviours. The both scales showed similar moderate correlation with most criterial indicators and explained 10% - 20% of variance of subjectively experienced health indicators (self-assessment of health status, physical, psychical and social well-being), 10% - 25% of risk behaviours and attitudes and only 1% - 7% of health disorders measured by objective indicators (sickness absence, staying at home or in hospital due to health disorders, contact with physician, taking medication). It seems that not the severity of negative life events but their cumulating determines health and behavioural negative effects.

Słowa kluczowe

PL

zdrowie czlowieka; mlodziez; zagrozenia zdrowia; zachowania antyzdrowotne; okres dojrzewania; styl zycia; zdarzenia losowe; ryzyko zachorowan

• Wydawca: -
• Czasopismo: Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
• Rocznik: 2011
• Tom: 62
• Numer: 3
• Opis fizyczny: s.307-314,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Supranowicz P.

• Zakład Promocji Zdrowia i Szkolenia Podyplomowego, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny, ul.Chocimska 24, 00-791 Warszawa

Bibliografia

• 1. Boer F., Markus M.T., Maingay R., Lindhout I.E., Borst S.R., Hoogendijk T.H.G.: Negative life events of anxiety disordered children: bad fortune, vulnerability, or reported bias. Child Psychiatry Hum Dev 2002, 32, 187-199.
• 2. Brodziak A.: O ciągu wydarzeń wywołujących chorobę. Śląska Akademia Medyczna, Katowice 1982.
• 3. Coddington R.D.: The significance of the life events as etiological factors in the diseases of children. I. A survey of professional workers. J Psychosom Res 1972, 16, 7-18.
• 4. Coddington R.D.: The significance of the life events as etiological factors in diseases of children. II. A study of normal population. J Psychosom Res 1972, 16, 205-213.
• 5. Cui X-J., Vailland G.: Antecedents and consequences of negative life events in adulthood: a longitudinal study. Am J Psychiatry 1996, 153, 20-29.
• 6. Diagnoza społeczna 2009: warunki i jakość życia Polaków. Red. J. Czapiński, T. Panek. Rada Monitoringu Społecznego, Warszawa 2009.
• 7. Doyle K.W., Wolchik S.A., Dawson-McClure S.: Development of Stepfamily Events Profile. J Fam Psychol 2002, 16, 128-143.
• 8. Engel G.L.: A life setting conductive to illness: the giving up – given up syndrome. Ann Intern Med 1968, 69, 293-300.
• 9. Faravelli C., Catena M., Scarpato A., Ricca V.: Epidemiology of life events and psychiatric disorders in Sesto Fiorentino Study. Psychother Psychosom 2007, 76, 361- 368.
• 10. Gębska-Kuczerowska A., Supranowicz P., Wysocki M.J., Berzanskyte A., Valinteliene R.: Unhealthy behaviours and well-being in adolescence: Polish and Lithuanian experiences. W: Impact of healthy and unhealthy lifestyle on wellness. Red. K. Turowski. NeuroCentrum, Lublin 2008, s. 131-145.
• 11. Hinkle L.E., Christenson F.D., Kane F.D., Ostfeld A., Thetford W.N., Wolff H.G.: An investigation of the relation between life experiences, personality characteristics, and general susceptibility to illness. W: Psychosomatic classics. Ed. L.A. Gottschalk. S. Karger, Basel 1972, s. 225-242.
• 12. Holmes T.H., Rahe R.H.: The Social Readjustment Rating Scale. J Psychosom Res 1967, 11, 213-218.
• 13. Iso H., Date C., Yamamoto A., Toyoshima H., Tanabe N.: Perceived mental stress and mortality from cardiovascular disease among Japanese men and women. Circulation 2002, 106, 1229-1236.
• 14. Kiełbowski P.: Przemoc seksualna doznana w okresie dzieciństwa i adolescencji – wyniki badania ankietowego młodzieży. Dziecko Krzywdzone 2002, 1, 85-112.
• 15. Kricker A., Price M., Butow P., Goumas Ch., Armes J.E., Armstrong B.K.: Effects of life event stress and social support on the odds > 2 cm breast cancer. Cancer Causes Contr 2009, 20, 437-447.
• 16. Lillberg K., Verkasolo P.K., Kaprio J., Teppo L., Helenius H., Koskenvuo M.: Stressful life events and risk of breast cancer in 10808 women of cohort study. Am J Epidemiol 2003, 157, 415-423.
• 17. Lis-Turlejska M.: Traumatyczne zdarzenia i ich skutki. Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa 2005.
• 18. Meisel S.R., Kutz I., Dayan K.I., Pauzer H., Chetboun I., Arbel Y., David D.: Effects of Iraqui missile war on incidence of acute myocardial infraction and sudden death in Israeli civilians. Lancet 1991, 338, 660-661.
• 19. Miller M.A., Rahe R.H.: Life changes scaling for the 1990th. J Psychosom Res 1997, 43, 279-292.
• 20. Pine D.S., Cohen P., Johnson J.G., Brook J.S.: Adolescent life events as predictors of adult depression. J Affective Disord 2002, 68, 49-57.
• 21. Potagas C., Mitsonis C., WatierL., Dellatolas G., Retziou A., Mitropoulos P.A., Sfagos C., Vassilopoulos D.: Influence of anxiety and reported stressful life events on relapses in multiple sclerosis: a prospective study. Multiple Sclerosis 2008, 14, 1262-1268.
• 22. Ravert A.A., Mortin J.: Family stress, perception of pregnancy, and age of first menarche among pregnant adolescents. Adolescence 1997, 32. 261-269.
• 23. Rende R.D., Plomin R.: Child and perception of the upsetting of major life events. J Child Psychol Psychiatry 1991, 32, 617-633.
• 24. Rutkowski K.: Następstwa urazów psychicznych doznanych w dzieciństwie. PAN, Kraków 2006.
• 25. Siqueira L., Diab M., Bodian C., Rolnitzky L.: Adolescents becoming smokers: the role of stress and coping methods. J Adolesc Health Care 200, 27, 399-408.
• 26. Sondberg S., Rutter M., Giles S., Owen A., Champion L., Nicholls J., Prior V., McGuinnes D., Drinnan D.: Assessment of psychosocial experiences in childhood: methodological issue and some illustrative findings. J Child Psychol Psychiatry 1993, 34, 879-897.
• 27. Supranowicz P.: Bezrobocie rodziców a wybrane warunki życia, samopoczucie młodzieży i postrzegane zdrowie. Przegl. Epidemiol. 2005, 59, 773-780.
• 28. Supranowicz P.: Ocena ciężkości negatywnych zdarzeń życiowych przez młodzież. Ann Univ M Curie-Skłodowska Sectio D Medicina 2005, 60, supl. 16(5), 288-291.
• 29. Supranowicz P., Berzanskyte A., Czart M., Valinteliene R., Wysocki M.J.: Risk behaviors in mid-adolescence: attitudianal and social determinants. W: Advances in psychology research, vol. 45. Ed. A. Columbus. Nova Science Publishers Inc., New York 2006.
• 30. Supranowicz P., Wysocki M.J.: Stres szkolny a zaburzenia zdrowia młodzieży gimnazjalnej. Roczn. PZH 2010, 61, 171-178.
• 31. Talekouche B., Reguira C., Gestal-Otero J.J.: A cohort study of stress and common cold. Epidemiology 2001, 11, 345-349.
• 32. Timmermans M., Lier P.A.C., Koot H.M.: The role of stressful events in the development of behavioral and emotional problems from early childhood to late adolescence. Psychol Med 2010, 40, 1659-1668.
• 33. Williamson D.E., Birmaher B., Frank E., Anderson B.P., Matty M.K., Kupfer D.J.: Nature of life events and difficulties in depressed adolescents. J Am Acad Child Psychiatry 1998, 37, 1049-1057.