Przezimowanie rzepaku w warunkach klimatycznych środkowo-wschodniej Lubelszczyzny

• Autorzy: Bartoszek K.

Warianty tytułu

EN

Oilseed rape overwintering in the climatic conditions of the cenrral eastern Lublin region

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy zostały wykorzystane dane meteorologiczne oraz wartości ocen prze-zimowania rzepaku z okresu 1974/75-2008/09, które pochodziły ze Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian COBORU w Bezku koło Chełma. Na podstawie obliczonych wartości zarówno współczynni-ków korelacji liniowej, jak i determinacji stwierdzono, że słabe przezimowanie roślin w danym roku (< 50%) było silnie związane ze znacznymi spadkami temperatury powietrza oraz gleby w grudniu. Wkilku okresach wegetacyjnych (m.in. 1978/1979, 1995/1996, 2002/2003) niekorzystne warunki termiczne w chłodnej porze roku przyczyniły się do zlikwidowania plantacji rzepaku na początku wiosny. Zmienność ocen przezimowania rzepaku w analizowanym wieloleciu najlepiej opisywała liczba dni z temperaturą gleby ≤ –3ºC na głębokości 5 cm w okresie kalendarzowej zimy (od grudnia do lutego). Ponadto wykazano, że najkorzystniejsze warunki dla prawidłowego przezimowania rzepa-ku na analizowanym obszarze występowały podczas zim umiarkowanie mroźnych oraz jednocześnie śnieżnych, a pogarszały się wraz z mniejszą śnieżnością zimy. Z kolei w czasie zim łagodnych (wyższe od normy wartości temperatury powietrza) wyraźnie lepsze przezimowanie roślin notowano podczas zim małośnieżnych, aniżeli umiarkowanie śnieżnych. Świadczy to o występowaniu nieliniowej zależ-ności między warunkami termicznymi i śnieżnymi, w odniesieniu do oceny przezimowania rzepaku.

EN

The relationship between weather conditions and winter rapeseed overwintering was studied based on meteorological data and field observations from the Experimental Station for Cultivar Testing (COBORU) in Bezek near Chelm in the period of 1974/75-2008/09. Coefficients of correlation and determination were determined and tested for significance by using the Pearson's and the Fisher-Snedecor’s tests, respectively. It was found that poor overwintering was strongly associated with extremely low air and soil temperature, particularly in December. Adverse thermal conditions contributed to re-sowing rape in spring due to damaged plantation in a few growing seasons (including 1978/1979, 1995/1996, 2002/2003). Rapeseed overwintering was the best de-scribed by the number of days with soil temperature ≤ –3°C at a depth of 5 cm during the calendar winter (from December to February). In addition, the most favourable conditions for the best over-wintering were during the moderately cold and snowy winters and getting worse with decrease of the depth of snow cover. Furthermore, better overwintering during mild winters (higher than normal air temperature) with thinner snow cover was also noted. It proves the existence of a non-linear relation between the thermal conditions and snowiness with reference to overwintering rates in the Central Eastern Lublin Region.

Słowa kluczowe

PL

Lubelszczyzna; rzepak ozimy; przezimowanie roslin; mrozoodpornosc; pokrywa sniezna; warunki klimatyczne

EN

Lublin area; winter rape; plant wintering; frost resistance; snow cover; climate condition

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Agrophysica
• Rocznik: 2013
• Tom: 20
• Numer: 3
• Opis fizyczny: s.341-352,rys.,tab.,wykr.,bibliogr.

Twórcy

autor

Bartoszek K.

• Pracownia Agrometeorologii, Katedra Technologii Produkcji Roślinnej i Towaroznawstwa, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul.Akademicka 15, 20-950 Lublin

Bibliografia

• Czarnecka M., 1994. Straty zimowe w rzepaku na terenie kraju. Rocz. AR w Poznaniu. Melioracje i Inżynieria Środowiska, 13(257), 5-13.
• Czarnecka M., 1997. Czynniki klimatyczne niekorzystne dla zimowania rzepaku ozimego w Polsce. Zesz. Nauk. AR we Wrocławiu – Konferencje XV, 15(313), 43-47.
• Czarnecka M., 1998. Zimowanie roślin ozimych w Polsce a niekorzystne czynniki klimatyczne. Zesz. Nauk., AR w Szczecinie, Rozpr., 182.
• Demidowicz G., 1977. Bonitacja klimatu Polski dla uprawy rzepaku ozimego. Pam. Puł., 67, 14-29.
• Heimann S., Broniarz J., 2008. Metodyka badania wartości gospodarczej odmian (WGO) – Rzepak. COBORU, Słupia Wielka.
• Laaniste P, Joudu J, Eremeev V, Maeorg E., 2007. Sowing date influence on winter oilseed rape overwintering in Estonia. Acta Agriculturae Scandinavica, Sec. B, 57(4), 342-348.
• Lityński A., 1957. Badania nad zimotrwałością i mrozoodpornością rzepaku. Rocz. Nauk Rol., ser. A, 76(4), 685-707.
• Machnik R., 1973. Przyrodnicza reprezentatywność Stacji Doświadczalnych Oceny Odmian. Biul. Oceny Odm. COBORU, 4, 23-86.
• Mikšik V., Vašák J, 1999. Rola korzenia w przezimowaniu rzepaku ozimego. Rośliny Oleiste, XX (2), 371-379.
• Nowicka A., 1993. Temperatura [w:] Czynniki plonotwórcze – plonowanie roślin pod red. J. Dzie-życa. PWN Warszawa.
• Paczos S., 1982. Stosunki termiczne i śnieżne zim w Polsce. Rozpr. Hab., Wyd. UMCS, Lublin, 24.
• Tomaszewska T., 1968. O wpływie warunków klimatycznych na plony rzepaku ozimego w Polsce. Rocz. Nauk Roln., ser. A, 94(3), 313-340.
• Tomaszewska T., 1988. Ocena agroklimatyczna warunków wymarzania rzepaku ozimego na obsza-rze Polski. Zesz. Nauk. ATR w Bydgoszczy, Rolnictwo, 27(158), 89-97.
• Velička R., Pupalienė R., Butkevičienė L.M., Kriaučiūnienė Z., 2012. Peculiarities of overwintering of hybrid and conventional cultivars of winter rapeseed depending on the sowing date. Acta Sci. Pol., Agricultura, 11(1), 53-66.
• Zdybek J., 1964. Reakcja rzepaku ozimego na niektóre czynniki zewnętrzne na podstawie wyników doświadczeń odmianowych opracowanych metodą Azziego. Post. Nauk Roln., R. 11(16), 6, 39-48.