Wspierać czy zalesiać? Dylematy rozwoju wiejskich obszarów problemowych

• Autorzy: Halamska M.

Warianty tytułu

EN

Supporting or afforesting? Dilemmas in the development of rural problem areas in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Około jednej trzeciej obszarów wiejskich w Polsce planiści zaliczyli do obszarów problemowych. Są to na ogół obszary peryferyjne i zmarginalizowane, charakteryzowane przez szereg deficytów (kapitału fizycznego, ludzkiego, społecznego i kulturowego), które nie mogą się rozwijać bez pomocy z zewnątrz i mają problemy nawet ze sformułowaniem celów rozwojowych. Wyzwania stawiane przez nowy paradygmat: sustainable rural development, odwołujący się do wielu elementów socjologicznej koncepcji rozwoju neoendogennego, są szczególnie istotne. Autorka, charakteryzując deficyty obszarów problemowych, podkreśla znaczenie deficytów ludzkich, społecznych i kulturowych. Taki jest kontekst zagadnienia zewnętrznej pomocy dla tych obszarów: jej charakteru oraz granic społecznej racjonalności. Koncepcja spirali negatywnego rozwoju Gerlind Weber i proponowany przez nią nowy paradygmat rozwoju dla części tych obszarów (paradygmat dopasowania) są użyteczne w wyjaśnianiu opisywanych zjawisk.

EN

Approximately one third of rural areas in Poland have been described as problem areas by planners. They represent mostly peripheral or marginalised areas, characterised by several deficits (of physical, human, social, and cultural capital), that cannot develop without external help. Moreover, formulating the aims of development is even more problematic. Challenges raised by the new paradigm of sustainable rural development which refers to numerous elements of the sociological idea of neo-endogenous development are especially important. The present analysis of deficits of the problem areas underscores the significance of human, social, and cultural deficits. Such is the context of external support for these areas and the limits of social rationality thereof. The idea of negative spiral of development and the matching paradigm – a new development paradigm for some of the discussed areas – both proposed by Gerlind Weber – are of use in explaining the described phenomena.

Słowa kluczowe

PL

obszary problemowe; obszary problemowe rolnictwa; rozwoj rolnictwa; rozwoj obszarow wiejskich; rozwoj spoleczno-gospodarczy; gospodarka lokalna; wspieranie rozwoju

• Wydawca: -
• Czasopismo: Wieś i Rolnictwo
• Rocznik: 2018
• Numer: 3
• Opis fizyczny: s.69-91,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Halamska M.

• Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa - Polska Akademia Nauk, ul.Nowy Świat 72, 00-330 Warszawa

Bibliografia

• Adamski T., Gorlach K. (2007). Koncepcja rozwoju neoendogennego, czyli renesans znaczenia wiedzy lokalnej. W: Socjologia jako służba społeczna (s. 137–150). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Babiński G. (1997). Pogranicze polsko-ukraińskie: etniczność, zróżnicowanie religijne, tożsamość. Kraków: Nomos.
• Gorlach K. (2004). Socjologia obszarów wiejskich. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Grondona M. (2003). Kulturowa typologia rozwoju gospodarczego. W: L. Harrison, S. Huntington (red.). Kultura ma znaczenie (tłum. S. Dymczyk) (s. 101–115). Warszawa: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
• Grosse T.G. (2007). Innowacyjna gospodarka na peryferiach? Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
• Grotowska-Leder J. (2005). Ekskluzja społeczna – aspekty teoretyczne i metodologiczne. W: J. Grotkowska-Leder, K. Faliszek (red.). Ekskluzja i inkluzja społeczna: diagnoza, uwarunkowania, kierunki działań (s. 25–44). Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne Akapit.
• Halamska M. (2005). Rozwój wiejski Portugalii w latach 1986–2000. Wzór czy przestroga dla Polski? Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• Halamska M. (2016). Struktura społeczna ludności wiejskiej na początku XXI wieku. W: M. Halamska, S. Michalska, R. Śpiewak. Studia nad strukturą społeczna wiejskiej Polski (s. 10–95). T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Halamska M., Stanny M., Hoffmann R. (2017). Studia nad struktura społeczną wiejskiej Polski. T. 2: Przestrzenne zróżnicowanie struktury społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Halamska M., Śpiewak R. (2008). Rozwój wiejski – nowa utopia czy konieczność? W: M. Drygas, A. Rosner (red.). Polska wieś w Unii Europejskiej. Dylematy i kierunki przemian (s. 493–416). Warszawa: Instytut Rozwoju wsi i Rolnitwa PAN.
• Jałowiecki B., Kapralski S. (2011). Peryferie i pogranicza jako interdyscyplinarny obszar badawczy. W: B. Jałowiecki, S. Kapralski (red.). Peryferie i pogranicza. O potrzebie różnorodności (s. 2–32). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Jurcewicz A. (2003). Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej. W: Prawo rolne (s. 57–79). Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis.
• Karwińska A. (2008). Gospodarka przestrzenna. Uwarunkowania społeczno-ekonomiczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Knieć W. (2012). Wspólna Polityka Rolna a zrównoważony rozwój obszarów wiejskich w Polsce. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju 2030 (2012). Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
• Lacquemet G., Chevalier P. (2016). Capital territorial et développement des territoires locaux, enjeux théoriques et méthodogiques de la transposition d’un koncept de l’économie territoriale à l’analyse geographique. Annales de Géografie, 5, 490–518.
• Mahler F. (1993). Marginalisation and maldevelopment. W: J. Danecki (red.). Insights into Maldevelopment. Reconsidering the File of Progress (s. 187–201). Warszawa: University of Warsaw, Elipsa.
• Marini M., Mooney P. (2006). Rural economies. W: P. Cloke, T. Marsden, P. Mooney (red.). Handbook of Rural Studies (s. 91–103). London–Thousands Oak–New Delhi: Sage.
• Marsden T., Murdoch J., Lowe P., Munton R., Flynn A. (1993). Constructing the Countryside. London: UCL Press.
• Mendras H. (1976). Sociétés paysannes. Paris: Armand Colin.
• Nowak A. (2012). Pojęcie, istota, przyczyny mechanizmy marginalizacji i wykluczenia społecznego. Chowanna, 1, 17–32.
• Perrier-Cornet Ph. (2001). La problematique du développment rural en France: Une analyse critique. W: Agriculture et espace rural: quel développement? (s. 65–69) Varsovie: CFA.
• Peyrache-Gadeau V., Pecqueur B. (2004). Les ressources patrimoniales: une modalité de valorisation par les milieux innovateurs de ressources spécifiques latentes ou existantes. W: R. Camagni, D. Maillat., A. Matteaccioli (red.). Ressources naturelles et culturelles, milieux et développement local (s. 71–89). Neuchâtel : Editions EDES.
• Popławski T. (1995). Fałszywe tezy o polskim rolnictwie. W: J. Styk (red.). Stare i nowe struktury społeczne (s. 223–237). T. 2. Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej.
• Proniewski M. (2014). Polityka rozwoju regionów peryferyjnych. Optimum. Studia Ekonomiczne, 6 (72), 80–90.
• Rokkan S., Urwin D.W. (1983). Economy, Territory, Identity: Politics of West European Peripheries. Thousand Oak: Sage.
• Rosner A. (2012). Zmiany rozkładu przestrzennego zaludnienia obszarów wiejskich. Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• Rosner A. (red.) (2000). Lokalne bariery rozwoju obszarów wiejskich. Warszawa: Unia Europejska – FAPA.
• Rosner A., Stanny M. (2016). Monitoring rozwoju obszarów wiejskich. Etap II. Warszawa: Fun dacja Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej i Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• Rykiel Z. (2011). Koncepcja pogranicza i peryferii w socjologii i geografii. W: B. Jałowiecki,
• S. Kapralski (red.). Peryferie i pogranicza. O potrzebie różnorodności (s. 55–64). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Silver H. (1994). Social exclusion and social solidarity: Tree paradigms. International Labour Review, 5–6, 531–578.
• Szarfenberg R. (2008). Marginalizacja i wykluczenia społeczne – panorama językowo-teoretyczna. http://rszarf.ips.uw.edu.pl/pdf/miws_panorama.pdf [dostęp 4.03.2018].
• Sztompka P. (2003). Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Van Huylenbroeck G., Durand G. (red.) (2003). Multifunctional Agriculture: A New Paradigm for European Agriculture and Rural Development. Aldershot: Ashgate Pub Co.
• Weber G. (2009). Versuch einer praxisnahen Ordnung empfohlener Bodenschutzinstrumente, W: E. Hepperle, H. Lenk (red.). Land Development Strategies: Patterns, Risks and Responsibilities; Strategien der Raumentwicklung: Strukturen, Risiken und Verantwortung (s. 143–156). Zürich: vdf Hochschulverlag ETH Zürich.
• Wilczyński (2015). Jak bronić wieś przed depopulacją i zanikiem. Problemy Planistyczne, wiosna, 7–29.
• Wilczyński R. (2016). Sytuacja rozwojowa wsi w woj. opolskim w warunkach depopulacji. Studia Obszarów Wiejskich, 41, 193–211.
• Wilczyński R. (2017). Odnowa wsi a paradygmat dopasowania – czyli co robić, gdy wsie zanikają. Referat na XXXIII Seminarium Geografii wsi, Kraków, 1–2.06.2017.
• Wilkin J. (2010). Wielofunkcyjność rolnictwa – nowe ujęcie roli rolnictwa w gospodarce i społeczeństwie. W: J. Wilkin (red.). Wielofunkcyjność rolnictwa. Kierunki badań, podstawy metodologiczne i implikacje praktyczne (s. 17–40). Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• Woś A. (2004). W poszukiwaniu modelu rozwoju rolnictwa polskiego. Warszawa: Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.
• Woś A., Zegar J. (2002). Rolnictwo społecznie zrównoważone. Warszawa: Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – PIB.
• Zarycki T. (2000). O niektórych dylematach współczesnych badań nad przestrzenią społeczną. Studia Regionalne i Lokalne, 4 (4), 5–22.
• Zarycki T. (2010). Peryferie. Nowe ujęcia zależności centro-pryferyjnych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Zarycki T. (2011). Peryferie czy pogranicza? Krytyczne spojrzenie na współczesne sposoby posługiwania się pojęciem „pogranicza”. W: B. Jałowiecki, S. Kapralski (red.). Peryferie i pogranicza. O potrzebie różnorodności (s. 33– 54). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Identyfikatory

DOI

10.7366/wir032018/03