Geneza Jeziora Wigry w nawiązaniu do struktur głębokiego podłoża

• Autorzy: Ber A.

Warianty tytułu

EN

The origin of Lake Wigry and the tectonic structures of the deep basement structures

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Lake Wigry and its surroundings were undoubtedly shaped by the neotectonics connected with the structural plan of the old basement and activated by particular Pleistocene ice sheets along parallel and meridional relaxed and fractured zones. Parallel and meridional faults activated during Pleistocene as a result of glacioisostasy (loading of advancing continental glaciers) marked present surface as blocks. The present surface of Lake Wigry's surroundings was mainly created by the accumulation and deforming (glaciotectonic) action of the Vistulian (Weichselian) ice sheet during its advance and then deglaciation. Based on the interpretation of photolineaments and morpholineaments in this area, several nearly meridional (NNW-SSE, NNE-SSW), and six (1-6) parallel (E-W) or close to parallel (ENE-WSW) fault zones can be distinguislied. In addition, NW-SE and NE-SW directions can be observed. The Northern Basin (Northern Ploso) and the Central Basin (Middle Ploso) located between 2-3 and 3-4 parallel morpholineament zones have kettle holes origin with tectonic structures and glacial-erosional influences. However, the origin of the southern part of Lake Wigry (Southern Ploso) is connected with the tectonic influences, erosional and deformal activity of the Vistulian ice sheet. The present Lake Wigry was formed in the Late Pleistocene due to the melting of the dead ice blocks filled particular basins (plosa).

Słowa kluczowe

PL

jeziora; jezioro Wigry; geneza; morfolineamenty; struktura tektoniczna

• Wydawca: -
• Czasopismo: Prace i Studia Geograficzne
• Rocznik: 2009
• Tom: 41
• Opis fizyczny: s.37-51,rys.,map.,bibliogr.

Twórcy

autor

Ber A.

• Państwowy Instytut Geologiczny

Bibliografia

• Baraniecka M. D., 1975. Fazy tektoniczne w czwartorzędzie w środkowej części Niżu Polskiego, [w:] Współczesne i neotektoniczne ruchy skorupy ziemskiej w Polsce. t. 1. Wyd. Geol Warszawa, 185-196.
• Ber A., 1973. Stratygrafia i rozwój czwartorzędu Pojezierza Suwalskiego. Przew. 45 Zjazdu Pol. Tow. Geol. na Ziemi Suwalsko-Augustowskiej. Wyd. Geol. Warszawa.
• Ber A., 1974. Czwartorzęd Pojezierza Suwalskiego. Biul. Inst. Geol., 269.
• Ber A., 1981. Pojezierze Suwalsko-Augustowskie. Przew. Geol. Wyd. Geol. Warszawa.
• Ber A., 1982. Marginal zones and deglaciation during the North-Polish Glaciation in the Suwałki-Augustów Lakeland. Biul. Inst. Geol., 343.
• Ber A., 1987. Glaciotectonic deformations of glacial landforms and deposits in the Suwałki Lakeland, [w:] Tills and Glaciotectonics. Balkema.
• Ber A., 1988. Quaternary stratigraphy of the Suwałki Lakeland, based on recent data. Quatern. Stud. 8.
• Ber A., 1989. Morfogeneza Pojezierza Suwalskiego i Równiny Augustowskiej. Studia i Mater. Ocean. nr 56., Geologia Morza, Ossolineum, 191 - 207.
• Ber A., 1998. Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski, ark. Krasnopol (109). PIG Warszawa.
• Ber A., Ryka W., 1998. Influence of the crystalline basement on the sedimentary cover of the eastern part of the Peribaltic Depression, Poland. Prace PIG 161, 171-182.
• Ber A., 1999. Geomorfologia, [w:] A. Strumiłło (red.), X lat Wigierskiego Parku Narodowego. Krzywe.
• Ber A., 2000a. Plejstocen Polski północno-wschodniej w nawiązaniu do głębszego podłoża i obszarów sąsiednich. Prace PIG 170, 5-89.
• Ber A., 2000b. Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Krasnopol (109). PIG Warszawa.
• Ber A., 2003. Budowa geologiczna obrzeżenia i geneza jeziora Wigry. Prace Komisji Paleogeografii Czwartorzędu PAU. t. 1. Kraków, 25-30.
• Ber A., 2007. Glacitektoniczne wyspowe wyniesienia (GWW) - ich uwarunkowania genetyczne i związki z głębszym podłożem, [w:] Plejstocen Kujaw i dynamika lobu Wisły w czasie ostatniego zlodowacenia. XIV Konferencja „Stratygrafia plejstocenu Polski”. Ciechocinek, 3-7 września 2007, 43-45.
• Bogacki M., 1976. Współczesne sandry na przedpolu Skeidarajőkull (Islandia) i plejstoceńskie sandry w Polsce północno - wschodniej. Rozpr. UW 93.
• Cieśliński S., Jaskowiak M., 1973. Cretaceous North-East Poland, [w:] Geology of Poland, Stratigraphy. 1, 2 Mesozoic. Inst. Geol. Warszawa.
• Czeczuga B., Gołębiowski Z., 1976. Ecological changes in Wigry Lake in the Post Glacial Period. Part I., Chem. investigations. Pol. Arch. Hydrobiol. 23, 2, 189-205.
• Doktór S., Graniczny M., Kucharski R., 1990. Mapa liniowych elementów tektonicznych na podstawie analizy teledetekcyjna-geofizycznej, skala 1:100 000. Centr. Arch. Geol. PIG. Warszawa.
• Graniczny M., 1998. Tectonics of the Suwałki Anorthosite Massif in the light of analysis of satellite images and geophysical data. Prace PIG 161, 47-51.
• Jaskowiak-Schoeneichowa M., Krassowska A., 1988, Paleomiąższości, litofacje i paleotektonika kredy górnej w Polsce. Kwart. Geol. 32, 1.
• Liszkowski J., 1975. Wpływ obciążenia lądolodem na plejstoceńską i współczesną dynamikę litosfery na obszarze Polski, [w:] Współczesne i neotektoniczne ruchy skorupy ziemskiej w Polsce, t. I:. Warszawa, 255-257
• Kondracki J., Pietkiewicz S., 1967. Czwartorzęd północno-wschodniej Polski, [w:] Czwartorzęd Polski. PWN. Warszawa.
• Kotański J., 1977. Rozwój paleotektoniczny wyniesionej części starej platformy w Polsce w wałdaju i w kambrze. Biul. Państw. Inst. Geol., 303, 15-40.
• Kubicki S., Ryka W., 1982. Atlas geologiczny podłoża krystalicznego polskiej części platformy wschodnioeuropejskiej. Inst. Geol. Warszawa.
• Morawski W., 2005. Reconstruction of the ice sheet movement from the orientation of glacial morpholineaments (crevasse landforms). Geological Quarterly, vol. 49, PIG Warszawa. 403 - 417.
• Pachucki C., 1952. O przebiegu moren czołowych ostatniego zlodowacenia północnowschodniej Polski i terenów sąsiednich. Biul. Geol. 31, 2-4.
• Pietkiewicz S., 1928. Pojezierze Suwalszczyzny zachodniej (Zarys morfologii lodowcowej). Przegl. Geogr. 8.
• Rudowski S., Rutkowski J., Pietsch K., Król K, Krzysztofiak L., Prosowicz D., 2001. O niektórych strukturach sedymentacyjnych w osadach dennych jeziora Wigry w świetle badań sejsmoakustycznych. Spraw. z Czynn. i Pas. PAU, LXIV 2000, 191-194.
• Rutkowski J., Rudowski S., Pietsch K., Król K., Krzysztofiak L., 2003a. Odwzorowanie współczesnych osadów jeziora Wigry w obrazie sejsmoakustycznym. Prace Komisji Paleogeografii Czwartorzędu Polskiej Akademii Umiejętności. t. I, Kraków, 31-37.
• Rutkowski J., Rudowski S., Pietsch K., Król K., Krzysztofiak L., Prosowicz D., 2003b. Współczesne osady jeziora Wigry (Plos Bryzglowski). Prace Komisji Paleogeografii Czwartorzędu Polskiej Akademii Umiejętności. t. I, Kraków, 39-45.
• Stangenberg M., 1938. Skład chemiczny osadów głębinowych jezior Suwalszczyzny. Rozpr. Inst. Bad. Lasów Państw., ser. A 31, Warszawa, 5-40.
• Więckowski K., 1988. Stosunki wodne i ewolucja systemu jezior, [w:] A. S. Kostrowicki (red.). Studium geoekologiczne rejonu Jezior Wigierskich. Prace Inst. Geogr i Przestrz. Zagosp. PAN, 147, Ossolineum, Wrocław, 31-44.
• Wołłosowicz S., 1926. Morena denna tzw. „transgresji wigierskiej” i jej znaczenie w budowie dyluwium Pojezierza Suwalskiego. Posiedz. Nauk. PIG 13.
• Znosko J., 1973. Pokrywa osadowa Augustowszczyzny i Suwalszczyzny. Przew. 45 Zjazdu Pol. Tow. Geol. na Ziemi Suwalsko-Augustowskiej. Wyd. Geol. Warszawa.
• Znosko J., 1993. Pokrywa osadowa Augustowszczyzny i Suwalszczyzny (wykształcenie, stratygrafia i rozprzestrzenienie). Przew. 64 Zjazdu Pol. Tow. Geol. na Ziemi Suwalskiej. PIG Warszawa.