Dwór i park w Sobianowicach (woj. lubelskie) przykładem zapomnianego zespołu rezydencjalnego o wartości historycznej

• Autorzy: Pudelska K. , Bevz M. , Biesak A.

Warianty tytułu

EN

The manor and park in Sobianowice (Lublin province) as an example of a forgotten residence of historic value

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na północny-wschód od Lublina w Sobianowicach na wysokim zboczu rzeki Bystrzycy położony jest zespół dworsko-parkowy. Historia wsi Sobiyanowicze bierze początek w XIV wieku, a pierwsze wzmianki o obronnym dworze wybudowanym w tym miejscu sięgają 1676 roku. Obecne założenie, o powierzchni 2,28 ha, reprezentuje XIX-wieczny park krajobrazowy o charakterze kaligraficznym. Od 1978 roku obiekt i jego otoczenie są objęte ochroną konserwatorską. W ostatnich dziesięciu latach dwór i park zostały opuszczone i zaniedbane. Celem artykułu jest prezentacja przekształceń przestrzennych oraz kompozycyjnych dworu i parku w Sobianowicach na podstawie dostępnych materiałów archiwalnych i badań terenowych oraz wskazanie zachowanych reliktów dawnego założenia, wyeksponowanie powiązań obiektu z krajobrazem naturalnym i kulturowym okolicy.

EN

The north-east of Lublin, in Sobianowice, on the high side of river Bystrzyca, it is located the manor and park. History of Sobianowice starts in 14th century, and the first mention about fortified manor in this place dates back to 1676. Now, park has area of 2.28 ha, it represent nineteenth-century landscape park in “calligraphic” style. Since 1978, object and its surrounding is protected by conservator. In the least ten years, the manor and park remain abandoned and neglected. The purpose of this article is present transformation in composition of manor park in Sobianowice, on the basis archive materials and field research, also indication of the surviving relics old manor and visibility of the object associated with natural and cultural landscape.

Słowa kluczowe

PL

woj.lubelskie; wies Sobianowice; zespoly dworsko-parkowe; dwor obronny; parki dworskie; zabytki historyczne; dziedzictwo kulturowe; wartosc historyczna

EN

Lublin voivodship; Sobianowice village; manor-park complex; fortified manor; manor park; historical monument; cultural heritage; historic value

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Scientiarum Polonorum. Architectura
• Rocznik: 2016
• Tom: 15
• Numer: 4
• Opis fizyczny: s.207-221,fot.,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Pudelska K.

• Katedra Roślin Ozdobnych i Architektury Krajobrazu, Wydział Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul.Głęboka 28, 20-612 Lublin

autor

Bevz M.

• Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Lublin

autor

Biesak A.

• Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Lublin

Bibliografia

• Banasiewicz-Szykuła, E. (2011). Dwory i pałace Lubelszczyzny w badaniach archeologicznych. Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Lublinie, Lublin.
• Biesak, A., Pudelska, K. (2015). Sobianowice: w poszukiwaniu dworu obronnego. W: Problemy badań, ochrony i restauracji historycznych fortyfikacji. Politechnika Lwowska, Lwów – Chełm, 7, 404.
• Böme, A., Dobosz, P., Jaskanis, P., Purchla, J., Szmygin, B. (2008). Raport o systemie ochrony dziedzictwa kulturowego w Polsce po roku 1989. Zlecenie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Kraków.
• Ciołek, G. (1978). Ogrody polskie. Wznowienie przygotował i uzupełniające rozdziały napisał J. Bogdanowski. Arkady, Warszawa.
• Chlebowski, B., Walewski, W., red. (1890). Słownik Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. X. Warszawa.
• Fijałkowski, D., Kseniak, M. (1982). Parki wiejskie Lubelszczyzny: stan, ochrona i rewaloryzacja biocenotyczna. PWN, Warszawa.
• Harasimiuk, M., Kociuba, D., Dymmel, P. (2007). Plany i widoki Lublina. XVII–XXI wiek. Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, Lublin.
• Karta Ewidencyjna Zabytków Architektury i Budownictwa (1978). Zespół dworsko-parkowy w Sobianowicach, Lublin.
• Komorowski, W. (2004). Pałace i wille w wiekach XVII–XVIII. W: Pałace i wille podmiejskie Krakowa. Red. J. Małecki. Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Kraków 2007.
• Kseniak, M., Martyn, M. (1978). Ewidencja parku Sobianowice, gm. Wólka. Maszynopis. WSOZ, Lublin.
• Lejbrandt, M. (2015). Św. Jan Nepomucen (www. mareklejbrandt.com/nepomucen.html).
• Majdecki, L. (1999). Ochrona i konserwacja zabytkowych założeń ogrodowych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Majdecki, L. (2008). Historia ogrodów. T. 2. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Mencel, T., red. (1974). Dzieje Lubelszczyzny. PWN, Warszawa.
• Niedźwiadek, R. (2002). Dokumentacja z nadzorów archeologicznych nad pracami ziemnymi w zespole dworsko-parkowym w Sobianowicach, gm. Wólka, prowadzonych w 2001 roku. PSOZ, Lublin.
• Niedźwiedź, J. (2002). Projekt koncepcyjny rewitalizacji założenia ogrodowego w Sobianowicach. PSOZ, Lublin.
• Rola, E. (2002). Gmina Wólka: rys historyczny. Polihymnia, Lublin.
• Rolska-Boruch, I. (1999). Siedziby szlacheckie i magnackie na ziemiach zwanych Lubelszczyzną 1500–1700 – założenia przestrzenne, architektura, funkcje. Wydawnictwo KUL, Lublin.
• Siewniak, M., Mitkowska, A. (1998). Tezaurus sztuki ogrodowej. Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa.
• Sikora, D. (2010). Parki historyczne w rejestrze zabytków – ustalenie zakresu i sposobu ochrony, problemy weryfikacji rejestru, granice ochrony konserwatorskiej. Kurier Konserwatorski, 7, 11–16.