Programy wychowania fizycznego i ich realizacja w państwowych szkołach średnich ogólnokształcących Krakowa w latach 1918-1932

• Autorzy: Staron R.

Warianty tytułu

EN

Physical education programmes in 1918-1932 and their implementation in state high schools of Krakow

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W niniejszej pracy przedstawiona została problematyka programów wychowania fizycznego i ich realizacja w państwowym szkolnictwie średnim ogólnokształcącym Krakowa w latach 1918–1932. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. wychowanie fizyczne w krakowskich szkołach średnich odbywało się przede wszystkim w formie gimnastyki. Nie była to jedyna forma zajęć. Poza nią w czasie przerw młodzież urządzała zabawy na podwórzach gimnazjalnych, chodziła na piesze wycieczki, uczęszczała na ślizgawki czy urządzała zabawy między lekcjami. Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego dla potrzeb szkoły średniej opracowało programy wychowania fizycznego dla gimnazjum niższego w 1919 r., a dla gimnazjum wyższego w 1922 r. Mimo że w latach tych obowiązywał już program ministerialny, realia wf. w krakowskich szkołach średnich nie były zbyt korzystne. Podstawową formą była gimnastyka, ale warunki lokalowe oraz kadrowe nie wszędzie pozwalały na jej wprowadzenie. Dlatego w szkołach z problemami uciekano się do obowiązkowych gier i zabaw, wycieczek, a nawet nauki strzelania. Dopiero w roku szkolnym 1925/1926 wf. obowiązkowo objęło wszystkich uczniów. Prowadzone było jak do tej pory systemem Linga z uwzględnieniem gier i zabaw. Oprócz tego uprawiano lekką atletykę i inne sporty. Początek roku 1929 przyniósł spore zmiany. W styczniu tegoż roku Ministerstwo WRiOP wprowadziło 3 godziny ćwiczeń cielesnych, nie licząc gier i zabaw. Krakowskie państwowe gimnazja bardzo ściśle dostosowały się do tych rozporządzeń. We wszystkich sprawozdaniach szkolnych z tego okresu podkreślano jego przestrzeganie. W roku 1931 MWRiOP wydało okólnik zalecający wykonywanie ćwiczeń śródlekcyjnych. Niestety, z jego realizacją było bardzo źle. Do roku 1932 nie znaleziono żadnej informacji o takich ćwiczeniach.

EN

In the following thesis the topic of physical education programmes and their implementation in state high schools of Krakow during years 1918–1932. After Poland regained its independence in 1918, physical education in Krakow's high schools was carried out in most cases in a form of gymnastics. It was however not the only form of classes. Aside of it, the adolescents used it initiate organised play on school yards during breaks, hiked and attended ice rinks. The Ministry of Religious Communions and Public Enlightenment (MRCPE) created a program of physical education classes for Lower Gymnasium in 1919 and for Higher Gymnasium in 1922. Despite of the existence of a Ministry's program, the physical education reality was not favourable. The most common form was gymnastics, but the facility and staffing conditions did not allow allow its implementation in all of the schools. In schools with such problems, obligatory organised play, excursions or even shooting classes were organised. It was only from the school year 1925/1926, the official physical education program became mandatory to all of the adolescents attending to high schools. It was led as until that time with Ling's system, but with incorporating of organised play. The new program also included, athletics and other sports to the high school physical education curriculum. The beginning of 1929 brought major changes to the program, the MRCPE introduced 3 hours of physical exercises excluding games and organised play. The state high schools in Krakow adjusted very strictly to these regulations. In all of the school reports, its observance was emphasised. In 1931, MRCPE issued a circular letter advising mid-class physical exercises. It was not properly executed however. Until 1932, there was no information about such activities.

Słowa kluczowe

PL

programy nauczania; wychowanie fizyczne; realizacja programow; szkoly srednie; szkoly ogolnoksztalcace; Krakow; lata 1918-1932; historia

• Wydawca: -
• Czasopismo: Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna
• Rocznik: 2017
• Tom: 16
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.27-44,bibliogr.

Twórcy

autor

Staron R.

• Studium Wychowania Fizycznego i Sportu, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kraków

Bibliografia

• A. Źródła
• I. Źródła archiwalne
• 1. Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Krakowie Zespół Gimnazjum i Liceum im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie a. Katalog główny Gimnazjum I za rok szkolny 1918/19, sygn. GLN 221. b. Katalog główny Gimnazjum I za rok szkolny 1920/21, sygn. GLN 223. Zespół IV Gimnazjum im. H. Sienkiewicza w Krakowie, sygn. GS 14, GS 16, GS 18. Zespół VII Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Krakowie. a. Katalog główny Gimnazjum VII za rok szkolny 1923/24, sygn. GMKr 5. Zespół II Państwowego Gimnazjum i Liceum św. Jacka w Krakowie a. Katalog główny Gimnazjum II za rok szkolny 1918/19, sygn. GLJ 98. b. Katalog główny gimnazjum II za rok szkolny 1920/21, sygn. GLJ 100. c. Katalog główny Gimnazjum II za rok szkolny 1924/25, sygn. GLJ 103. Zespół Państwowego VII Gimnazjum Realnego w Krakowie. a. Katalog główny VII Gimnazjum za rok szkolny 1922/23, sygn. PGR 4, PGR 6.
• 2. Archiwum I LO. Protokoły (katalogi) główne Gimnazjum I za rok szkolny 1931/32.
• 3. Archiwum II LO. Katalog główny Gimnazjum III za rok szkolny 1924/25.
• II. Źródła drukowane
• 1. Publikacje o charakterze organizacyjnym i sprawozdawczym: Artymiak A., W czterdziestą rocznicę, 1892–1932, [w:] Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum VI im. T. Kościuszki (Podgórze) za rok szkolny 1931/32, Kraków 1932.
• Dz. Urz. c.k. RSK 1909,nr 24.
• Dz. Urz. c.k. RSK 1909, nr 25.
• Dz. Urz. c.k. RSK 1912, nr 10.
• Dz. Urz. KOSK 1932, nr 2.
• Dz. Urz. KOSP 1934, nr 11.
• Dz. Urz. MWRiOP 1920, nr 1.
• Dz. Urz. MWRiOP 1925, nr 1.
• Dz. Urz. MWRiOP 1926, nr 12.
• Dz. Urz. MWRiOP 1929, nr 1.
• Dz. Urz. MWRiOP 1929, nr 9.
• Dz. Urz. MWRiOP 1931, nr 11.
• Dz. Urz. RSK 1921, nr 7.
• Fularski M., Przysposobienie wojskowe w Polsce, Warszawa 1929. „Muzeum” 1918, nr 10.
• Program gimnazjum państwowego. Gimnazjum niższe. Nauka pisma. Rysunek i Lepienie. Śpiew. Praca ręczna. Gimnastyka, Warszawa 1919.
• Program gimnazjum państwowego. Gimnazjum niższe. Nauka pisma, rysunek i lepienie, śpiew, praca ręczna, gimnastyka. Przedruk z 1919 roku, Lwów – Warszawa 1921, Warszawa 1922.
• Program gimnazjum państwowego. Gimnazjum niższe. Nauka pisma. Rysunek i Lepienie. Śpiew. Praca ręczna. Gimnastyka, Warszawa 1922.
• Program gimnazjum państwowego. Gimnazjum niższe. Ćwiczenia cielesne. Pogadanki higieniczne, Warszawa 1925.
• Program gimnazjum państwowego. Wydział humanistyczny, Warszawa 1922.
• Program gimnazjum państwowego. Wydział klasyczny, Warszawa 1922.
• Program gimnazjum państwowego. Wydział matematyczno-przyrodniczy, Warszawa 1925.
• „Ruch Pedagogiczny” 1919.
• Sprawa wychowania fizycznego na warszawskim zjeździe nauczycielskim, „Przewodnik Gimnastyczny Sokół” 1919, nr 5.
• Sprawozdanie c.k. Rady Szkolnej Krajowej o stanie wychowania publicznego w roku szkolnym 1902/03, Lwów 1903.
• „Wychowanie Fizyczne” 1922, z. 5–8.
• 2. Sprawozdania roczne dyrekcji państwowych męskich gimnazjów krakowskich: Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. kr. Jana Sobieskiego w Krakowie za rok szkolny 1918/19, Kraków 1919.
• Sprawozdanie Dyrekcji III Państwowego Gimnazjum im. kr. Jana Sobieskiego w Krakowie za rok szkolny 1920/21. Kraków 1921.
• Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum III im. kr. Jana Sobieskiego w Krakowie za rok szkolny 1931/32, Kraków 1932.
• Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum VIII im. A. Witkowskiego w Krakowie za rok szkolny 1924/25, Kraków 1925.
• Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum VIII im. A. Witkowskiego w Krakowie za rok szkolny 1925/26, Kraków 1926.
• Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum VIII im. A. Witkowskiego w Krakowie za rok szkolny 1931/32, Kraków 1932.
• Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum VIII im. A. Witkowskiego w Krakowie za rok szkolny 1932/33, Kraków 1933.
• Sprawozdanie Dyrekcji IV Państwowego Gimnazjum im. H. Sienkiewicza w Krakowie za rok szkolny 1924/25, Kraków 1925.
• Sprawozdanie Dyrekcji IV Państwowego Gimnazjum im. H. Sienkiewicza w Krakowie za rok szkolny 1925/26, Kraków 1926.
• Sprawozdanie Dyrekcji IV Państwowego Gimnazjum im. H. Sienkiewicza w Krakowie za rok szkolny 1926/27, Kraków 1927.
• Sprawozdanie Dyrekcji IV Państwowego Gimnazjum im. H. Sienkiewicza w Krakowie za rok szkolny 1927/28, Kraków 1928.
• Sprawozdanie Dyrekcji IV Państwowego Gimnazjum im. H. Sienkiewicza w Krakowie za rok szkolny 1931/32, Kraków 1932.
• Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum VII im. A. Mickiewicza w Krakowie za rok szkolny 1931/32, Kraków 1932.
• Sprawozdanie Dyrektora Państwowego Gimnazjum Nowodworskiego im. św. Anny w Krakowie za rok szkolny 1919, Kraków 1919.
• Sprawozdanie Dyrektora Państwowego Gimnazjum Nowodworskiego czyli św. Anny w Krakowie za rok szkolny 1926/27, Kraków 1927.
• Sprawozdanie Dyrektora Państwowego Gimnazjum Nowodworskiego czyli św. Anny w Krakowie za rok szkolny 1931/32, Kraków 1932.
• Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum VI im. T. Kościuszki (Podgórze) za rok szkolny 1931/32, Kraków 1932.
• Sprawozdanie Dyrektora Państwowego Gimnazjum św. Jacka w Krakowie za rok szkolny 1919, Kraków 1919.
• Sprawozdanie Dyrektora Państwowego Gimnazjum św. Jacka w Krakowie za rok szkolny 1920/21, Kraków 1921.
• Sprawozdanie Dyrektora Państwowego Gimnazjum św. Jacka w Krakowie za rok szkolny 1922/23, Kraków 1923.
• Sprawozdanie Dyrektora Państwowego Gimnazjum II św. Jacka w Krakowie za rok szkolny 1924/25, Kraków 1925.
• Sprawozdanie Dyrektora Państwowego Gimnazjum II św. Jacka w Krakowie za rok szkolny 1925/26, Kraków 1926.
• Sprawozdanie Dyrektora Państwowego Gimnazjum II św. Jacka w Krakowie za rok szkolny 1926/27, Kraków 1927.
• Sprawozdanie Dyrektora Państwowego Gimnazjum II św. Jacka w Krakowie za rok szkolny 1928/29, Kraków 1929.
• Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum II św. Jacka w Krakowie za rok szkolny 1931/32, Kraków 1932.
• Sprawozdanie Dyrekcji Państwowej Pierwszej Szkoły Realnej w Krakowie za rok szkolny 1920/21, Kraków 1921.
• Sprawozdanie Kierownika Filii Państwowego Gimnazjum św. Jacka w Krakowie za rok szkolny 1918/19, Kraków 1919.
• B. Literatura
• Grabowska M., Stan wychowania fizycznego w c.k. Gimnazjum św. Jacka w Krakowie w latach 1876–1913, „Zeszyty Naukowe WSWF we Wrocławiu”, z. 1, Wrocław 1967, s. 3–10.
• Nowak L., Wychowanie fizyczne i sport w państwowym szkolnictwie ogólnokształcącym w Polsce w latach 1918–1939, Poznań 1996.
• Staroń R., Wychowanie fizyczne i sport w państwowych męskich szkołach średnich ogólnokształcących w Krakowie w latach 1918–1939, mpis pracy dr. AWF Kraków, Kraków 2003.
• Toporowicz K., Listy Eugeniusza Piaseckiego do Stanisława Ciechanowskiego (1918–1939), Kraków 1993.
• Wasztyl R., Początki piłki nożnej i sportu szkolnego w Polsce, „Wychowanie Fizyczne i Sport” 1990, nr 2, s. 77–92.
• Wasztyl R., Wychowanie fizyczne i sport w Krakowie w latach 1773–1890, Kraków 1993.
• Weinert M., Stan higieny i wychowania fizycznego w Galicji w latach 1870–1900 oraz próby jego naprawy, „Rozprawy Naukowe WSWF we Wrocławiu” 1962, t. 1, s. 129–262.
• Zając M., Zarys dziejów Podgórskiego Gimnazjum i Liceum im. Tadeusza Kościuszki w Krakowie, Kraków 1998.

Identyfikatory

DOI

10.16926/kf.2017.16.13