Identyfikacja i kategoryzacja roślin obcego pochodzenia jako podstawa działań praktycznych

• Autorzy: Tokarska-Guzik B. , Dajdok Z. , Zajac M. , Urbisz A. , Danielewicz W.

Warianty tytułu

EN

Identification and categorization of alien plant species as a basis for management

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Among many threats to global biodiversity, invasion by alien species are perceived as very important. Activities aimed at counteracting this process should be preceded by updating the list of alien species and choosing appropriate terminology and classifications. In the paper, terminology still used by Polish authors is compared with that used in current English-language publications. Some examples are given to support the thesis that particular alien species should be periodically reviewed with respect to distinguished groups of synanthropic plants. The need for review can be supported by many examples of species classified only two decades ago as ephemeral and currently belonging to established elements of the local floras of some regions. Introduction of the EU Strategy on Invasive Alien Species will require compiling different lists of alien plants according to their impact on the environment, the economy or health. Papers published recently in Poland will help elaborate so-called white, black and gray lists of alien plants, but some activities aimed at implementing monitoring of invasive species should be undertaken, as should the elaboration of legal solutions.

Słowa kluczowe

PL

Polska; synantropizacja roslin; gatunki obce; gatunki roslin; identyfikacja roslin; kategoryzacja; terminologia; gatunki inwazyjne; flora; rozprzestrzenianie sie roslin; dynamika roslin; monitoring; warunki srodowiska

EN

Polska; plant synanthropization; alien species; plant species; species identification; categorization; terminology; invasive species; flora; plant dynamics; monitoring; environment condition

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Botanica Silesiaca
• Rocznik: 2011
• Tom: 06
• Opis fizyczny: s.23-53,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Tokarska-Guzik B.

• Zakład Botaniki Systematycznej, Uniwersytet Śląski w Katowicach, ul.Jagiellońska 28, 40-032 Katowice

autor

Dajdok Z.

autor

Zajac M.

autor

Urbisz A.

autor

Danielewicz W.

Bibliografia

• ANIOŁ-KWIATKOWSKA J., ŚLIWIŃSKI M. 2009. Obce rośliny energetyczne - zagrożenia dla flory Polski. - Pam. Puł. 150: 35-44.
• ANIOŁ-KWIATKOWSKA J., SZCZĘŚNIAK E. (red.) 2011. Zagrożone archeofity Dolnego Śląska. Acta Bot. Siles., Suppl. 1, 227 ss.
• ADAMOWSKI A., DVORAK L., RAMANJUK I. 2002. Atlas of alien woody species of the Białowieża Primeval Forest. - Phytocoenosis 14 (N.S.), Suppl. Cartogr. Geobot. 14: 1-303.
• BACIECZKO W. 1993. Scutellaria altissima (Lamiaceae) na Pomorzu zachodnim. - Fragm. Flor. Geobot. 38(1): 263-270.
• BARTOSZEK W., URBISZ AL., TOKARSKA-GUZIK B. 2006. Polygonum polystchyum Wall. ex Meissner in Poland: status, distribution, habitats. - Biodiv. Res. Conserv. 1-2: 86-88.
• BARYŁA J., BRÓŻ E., CZYLOK A., MICHALEWSKA A., NIKIEL A., NOBIS M., PIWOWARCZYK R., POLOCZEK A. 2005. Typha laxmanii Lepech. the new, expansive kenophyte in Poland: distribution and taxonomy. - Acta Soc. Bot. Pol. 74(1): 25-28.
• BLACKBURN T. M., PYSEK P., BACHER S., CARLTON J. T., DUNCAN R. P., JAROSIK V., WILSON J. R. U., RICHARDSON D. M. 2011. A proposed unified framework for biological invasions. - Trends Ecol. Evol. 26: 333-339.
• BRADLEY B. A., BLUMENTHAL D., WILCOVE D., ZISKA L. H. 2010. Predicting plant invasions in an era of global change. - Trends Ecol. Evol. 25(5): 310-318.
• CARLTON J. T. 1996. Biological invasions and cryptogenic species. - Ecology 77(6): 1653-1655.
• CELESTI-GRAPOW L., ALESSANDRINI A., ARRIGONI P. V., ASSINI S., BANFI E., BARNI E., BOVIO M., BRUNDU G., CAGIOTTI M. R., CAMARDA I., CARLI E., CONTI F., DEL GUACCHIO E., DOMINA G., FASCETTI S., GALASSO G., GUBELLINI L., LUCCHESE F., MEDAGLI P., PASSALACQUA N. G., PECCENINI S., POLDINI L., PRETTO F., PROSSER F., VIDALI M., VIEGI L., VILLANI M. C., WILHALM T., BLASI C. 2009. Inventory of the non-native flora of Italy. - Plant Biosystems 143(2): 386-430.
• CELKA Z. 1998. Malva alcea L. as a relict of prehistoric and mediaeval cultivation. Phytocoenosis. 10 (N. S). Suppl. Cartogr. Geobot. 9: 155-162.
• CELKA Z. 1999. Rośliny naczyniowe grodzisk Wielkopolski. - Prace Zakładu Taksonomii Roślin Uniw. Adama Mickiewicza w Poznaniu. - Wyd. Bogucki, Poznań, s. 1-159.
• CELKA Z. 2011. Relics of cultivation in the vascular flora of medieval West Slavic settlements and castles. - Biodiv. Res. Conserv. 22: 1-110.
• CEYNOWA-GIEŁDON M. 1988. Oxybaphus nyctagines (Michx.) Sweet - trwałym składnikiem flory synantropijnej Polski. - Fragm. Flor. Geobot. 33(3-4): 251-255.
• CHMIEL J. 1993. Flora roślin naczyniowych wschodniej części Pojezierza Gnieźnieńskiego i jej antropogeniczne przeobrażenia w wieku XIX i XX. Cz. 1 i 2. - Prace Zakładu Taksonomii Roślin Uniw. Adama Mickiewicza w Po¬znaniu 1: 1-201, 2: 1-212, Wyd. Sorus, Poznań.
• CHYTRY M., PYSEK P, WILD J., PINO J., MASKELL L. C., VILR M. 2009. European map of alien plant invasions based on the quantitative assessment across habitats. - Divers. Distrib. 15: 98-107.
• CIERLIK G., MAKOMASKA-JUCHIEWICZ M., MRÓZ W., PERZANOWSKA J., KRÓL W. 2010. Monitoring gatunków roślin i zwierząt oraz siedlisk przyrodniczych w latach 2006-2009. - Biuletyn Monitoringu Przyrody 7: 8-61.
• CROSTI R. 2009. Inwazyjność upraw przeznaczonych na produkcję biopaliw i potencjalne szkody wyrządzane naturalnym siedliskom i gatunkom rodzimym. Raport na 30-te spotkanie Stałego Komitetu Konwencji o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk. - Strasburg. Mscr.
• CZARNA A., GÓRSKI P., TOKARSKA-GUZIK B. 2001. Erechtites hieracifolia (L.) Raf. ex DC. - W: ZAJĄC A., ZAJĄC M. (red.), Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. - Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniw. Jagiellońskiego, Kraków, s. 218.
• CZARNIECKA M., DAJDOK Z., ŚLIWIŃSKI M. 2011. Występowanie obcych roślin inwazyjnych w rejonie Karpacza (Karkonosze). - Przyroda Sudetów 14: 55-68. ĆWIKLIŃSKI E. 1970. Flora synantropijna Szczecina. - Monogr. Bot. 33: 1-103.
• DAJDOK Z., NOWAK A. 2008. Solidago graminifolia in Poland: spread and habitat preferences. - W: TOKARSKA-GUZIK B., BROCK J. H., BRUNDU G., CHILD L., DAEHLER C. C., PYSEK P. (red.), Plant Invasions: Human perception, ecological impacts and management. - Backhuys Publishers, Leiden, s. 101-116.
• DAJDOK Z., NOWAK A., DANIELEWICZ W., KUJAWA-PAWLACZYK J., BENA W. 2011. NOBANIS - Invasive Alien Species Fact Sheet - Spiraea tomentosa. - Online Database of the North European and Baltic Network on Invasive Alien Species - NOBANIS. www.nobanis.org.
• DAJDOK Z., PAWLACZYK P. (red.) 2009. Inwazyjne gatunki ekosystemów mokra- dłowych Polski. - Wyd. Klubu Przyrodników, Świebodzin, 167 ss.
• DAJDOK Z., PENDER K., KĄCKI Z. 2007. Cyperus esculentus (Cyperaceae) - nowy agriofit we florze Polski. - Fragm. Flor. Geobot. Polonica 14(1): 9-17.
• DAJDOK Z., SZCZĘŚNIAK E. 2009. Występowanie Alopecurus myosuroides (Poaceae) na obszarach rolnych okolic Gilowa na Przedgórzu Sudeckim. - Fragm. Flor. Geobot. Polonica 16(2): 237-248.
• DAJDOK Z., TOKARSKA-GUZIK B. 2009. Doliny rzeczne i wody stojące jako siedliska gatunków inwazyjnych - W: DAJDOK Z., PAWLACZYK P. (red.), Inwazyjne gatunki roślin ekosystemów mokradłowych Polski. - Wyd. Klubu Przyrodników, Świebodzin, s. 24-30.
• DANIELEWICZ W. 1994. Rozsiedlenie czeremchy amerykańskiej (Prunus serotina Ehrh.) w Nadleśnictwie Doświadczalnym Zielonka. - PTPN, Prace Kom. Nauk Rol. Leśn. 78: 35-42.
• DANIELEWICZ W., MALIŃSKI T. 1996. Rodzaj Amelanchier Med. - świdośliwa w Wielkopolskim Parku Narodowym. - Morena 4: 19-35.
• DANIELEWICZ W., MALIŃSKI T. 1997. Drzewa i krzewy obcego pochodzenia w lasach Wielkopolskiego Parku Narodowego. - Rocz. Dendrol. 45: 65-81.
• DANIELEWICZ W., MALIŃSKI T. 2004. Naturalization of Cotoneaster lucidus Schltdl. in Wielkopolski National Park. - Rocz. Dendrol. 52: 197-214.
• FALIŃSKI J. B. 1966. Antropogeniczna roślinność Puszczy Białowieskiej jako wynik synantropizacji naturalnego kompleksu leśnego. - Rozpr. Uniw. Warszawskiego 13: 1-256.
• FALIŃSKI J. B. 1969. Zbiorowiska autogeniczne i antropogeniczne. Próba określenia i klasyfikacji. Dyskusje fitosocjologiczne (4). - Ekol. Pol., Ser. B 15(2): 173-182.
• FALIŃSKI J. B. 1972. Synantropizacja szaty roślinnej - próba określenia istoty procesu i głównych kierunków badań. - Phytocoenosis 1(3): 157-170.
• FALIŃSKI J. B. 1998. Invasive alien plants and vegetation dynamics. - W: STARFINGER U., EDWARDS K., KOWARIK I., WILLIAMSON M. (red.), Plant Invasions: Ecological Mechanisms and Human Responses. - Backhuys Publishers, Leiden, s. 3-21.
• FALIŃSKI J.B. 2000. Rzeczne wędrówki roślin. - W: KOŁTUNIAK J. (red.), Rzeki 9: 143-186.
• FALIŃSKI J. B. 2004. Inwazje w świecie roślin: mechanizmy, zagrożenia, projekt badań. Phytocoenosis 10 (N. S.), Seminarium Geobotanicum 16: 3-31.
• FALIŃSKI J. B., ADAMOWSKI W., JACKOWIAK B. (red.) 1998. Synanthropization of plant cover in new Polish research. - Phytocoenosis 10 (N. S.), Suppl. Catogr. Geobot. 9: 1-280.
• FREY A. 1971. Rozprzestrzenianie się niektórych gatunków z rodzaju Amaranthus L. w Polsce. - Mater. Zakł. Fitosoc. Stos. Uniw. Warszawskiego 27: 291-300.
• FREY L., PASZKO B., KWIATKOWSKI P. 2004. Distribution of Vulpia species (Poaceae) in Poland. - Acta Soc. Bot. Pol. 73(1): 31-37.
• GĄBKA M. 2002. Vallisneria spiralis (Hydrocharitaceae) - nowy gatunek we florze Polski. - Fragm. Flor. Geobot. Polonica 9: 67-73.
• GENOVESI P., SCALERA R., BRUNEL S., ROY D., SOLARZ W. 2010. Towards an early warning and information system for invasive alien species (IAS) threatening biodiversity in Europe. EEA Technical report. - European Environment Agency, Copenhagen, No 5, 52 ss.
• GENOVESI P., SHINE C. 2004. European strategy on invasive alien species. - Nature and Environment 137, Council of Europe, Strasbourg, s. 1-67.
• GÓRSKI P. 1999. Cynodon dactylon (Poaceae) in Poland. - Fragm.Flor. Geobot. Suppl. 7: 65-71.
• GÓRSKI P., CZARNA A., TOKARSKA-GUZIK B. 2003. Distribution of Erechtites hieracifolia (L.) Raf. ex DC. (Asteraceae) in Poland. - W: ZAJĄC A., ZAJĄC M. (red.), Phytogeographical problems of synanthropic plants. - Institute of Botany, Jagiellonian University, Kraków, s. 147-153.
• GUZIK J. 2003. Hałda huty im T. Sendzimira w Krakowie - miejscem występowania interesujących obcych gatunków roślin. - Archiwum Ochrony Środowiska 29(2): 13-29.
• GUZIK J., PACYNA A. 2003. Nowe lub rzadkie w Polsce rośliny synantropijne. 2. Apastache urticifolia (Lamiaceae). - Fragm. Flor. Geobot. Ser. Polonica 10: 57-65.
• GUZIK J., SUDNIK-WÓJCIKOWSKA B. 1989. Badania nad zasięgami roślin synantro- pijnych. 6. Iva xanthfolia Nutt. w Polsce. - Fragm. Flor. Geobot. 34(3-4): 255-276.
• HEYWOOD V., BRUNEL S. 2008. Kodeks postępowania w zakresie ogrodnictwa i inwa¬zyjnych roślin obcych (Code of conduct on horticulture and invasive alien plants). - Publikacje Rady Europy, Przyroda i Środowisko 155, 52 ss.
• HOŁDYŃSKI CZ. 1988. Wyczyniec polny - nowy chwast na polach uprawnych Żuław Wiślanych. - Rolnictwo 57(2): 40-43.
• HULME P. E. 2007. Biological invasions in Europe: drivers, pressures, states, impacts and responses. - W: HESTER R., HARRISON R. M. (red.), Biodiversity Under Threat. - Issues in Environmental Science and Technology 25: 56-80, Royal Society of Chemistry, Cambridge.
• HULME P. E., PYSEK P., NENTWIG W., VILR M. 2009. Will threat of biological invasions unite the European Union? - Science 324: 40-41.
• HUTOROWICZ A. 2006. Vallisneria spiralis L. (Hydrocharitaceae) in Lakes in the Vicinity of Konin (Kujawy Lakeland). - Biodiv. Res. Conserv. 1-2: 154-158.
• HUTOROWICZ A., DZIEDZIC J., KAPUSTA A. 2006. Nowe stanowiska Vallisneria spiralis (Hydrocharitaceae) w jeziorach konińskich (Pojezierze Kujawskie). - Fragm. Flor. Geobot. Polonica 13(1): 89-94.
• IUCN. 2009. Guidelines on Biofuels and Invasive Species. - Gland Switzerland: IUCN, 20 ss.
• JACKOWIAK B. 1992. Rozmieszczenie roślin naczyniowych na terenie miasta Poznania. Gatunki wymarłe. - Bad. Fizj. Pol. Zach., Ser. B. 41: 5-40.
• JACKOWIAK B. 1993. Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Poznaniu. - Department of Plant Taxonomy of the Adam Mickiewicz University 2, Poznań, s. 1-409.
• JACKOWIAK B. 1999. Modele ekspansji roślin synantropijnych i transgenicznych. Phytocoenosis 11 (N. S.), Sem. Geobot. 6: 3-16.
• KĄCKI Z., DAJDOK Z. 2009. Przetacznik obcy (P. wędrowny) - Veronicaperegrina L. - W: DAJDOK Z., PAWLACZYK P. (red.), Inwazyjne gatunki roślin ekosystemów mokradłowych Polski. - Wyd. Klub Przyrodników, Świebodzin, s. 46-48.
• KELLER R. P., GEIST J., JESCHKE J. M, KUHN I. 2011. Invasive species in Europe: ecology, status and policy. - Environmental Science Europe 23, s. 23.
• KETTUNEN M., GENOVESI P., GOLLASCH S., PAGAD S., STARFINGER U., TEN BRINK P., SHINE C. 2009. Technical support to EU strategy on invasive species (IAS) - Assessment of the impact of IAS in Europe and the EU (Final draft report for the European Commission). - Institute for European Environmental Policy (IEEP), Brussels, Belgium, s. 1-131.
• KOŁACZKOWSKA E. 2010. Obce inwazyjne gatunki roślin w krajobrazie dolin Świdra i Rządzy. Krajobrazy Kulturowe Dolin Rzecznych. Potencjał i Wykorzystanie. - Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego Nr 13, Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG, Sosnowiec, s. 152-163.
• KORNAŚ J. 1968. Geograficzno-historyczna klasyfikacja roślin synantropijnych. - W: FALIŃSKI J. B. (red.), Synantropizacja szaty roślinnej. I. Neofityzm i apofityzm w szacie roślinnej Polski. - Mat. Zakł. Fitosoc. Stos. Uniw. Warszawskiego 25: 33-41, Warszawa-Białowieża.
• KORNAŚ J. 1977a. Wpływ człowieka i jego gospodarki na szatę roślinną Polski - flora synantropijna. - W: SZAFER W., ZARZYCKI K. (red.), Szata roślinna Polski. T. 1. - PWN, Warszawa, s. 95-128.
• KORNAŚ J. 1977b. Analiza flor synantropijnych. - Wiad. Bot. 21(4): 85-91.
• KORNAŚ J. 1981. Oddziaływanie człowieka na florę: mechanizmy i konsekwencje. - Wiad. Bot. 25(3): 165-182.
• KORNAŚ J., MEDWECKA-KORNAŚ A. 2002. Geografia roślin. - Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, 634 ss.
• KORNIAK T., SZUBSTARSKI P. 2001. Alopecurus myosuroides (Poaceae) in cultivated fields of north-eastern Poland. - W: FREY L. (red.), Studies on Grasses in Poland. - W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków, s. 229-233.
• KOSZELA K., TOKARSKA-GUZIK B. 2008. Alien plant species in the protected landscape area of the Odra river meanders: habitat preferences and threats. - Biodiv. Res. Conserv. 9-10: 73-80.
• KOWARIK I. 1995. Time lags in biological invasions with regard to the success and failure of alien species. - W: PYSEK P., PRACH K., REJMANEK M., WADE P. M. (red.), Plant invasions - general aspects and special problems. - SPB Academic Publishing, Amsterdam, s. 15-38.
• KOWARIK I. 1999. Neophytes in Germany: Quantitative Overview, Introduction and Dispersal Pathways, Ecological Consequences, and Open Questions. - W: Alien Organisms in Germany. Documentation of a Conference on 5 and 6 March, ”Legal Regulations Concerning Alien Organisms in Comparison to Genetically Modified Organisms”. - Federal Environmental Agency, Berlin 1998, nr. 18, s. 12-36.
• KUCHARCZYK M. 2001. Distribution Atlas of Vascular Plants in the Middle Vistula River Valley. - Maria Curie-Skłodowska University Press, Lublin, 395 ss.
• KWIATKOWSKI P. 2011. African species Senecio inaeąuidens DC. in southwestern Poland: expansion or invasion? - W: ZEMANEK B. (red.), Geobotanist and Taxonomist. A volume dedicated to Professor Adam Zając on the 70th anniversary of his birth. - Institute of Botany, Jagiellonian University, Kraków, s. 201-214.
• LAMBDON P. W., PYSEK P., BASNOU C., HEJDA M., ARIANOUTSOU M., ESSL F., JAROSIK V., PERGL J., WINTER M., ANASTASIU P., ANDRIOPOULOS P., BAYOS I., BRUNDU G., CELESTI-GRAPOW L., CHASSOT P., DELIPETROU P., JOSEFSSON M., KARK S., KLOTZ S., KOKKORIS Y., KUHN I., MARCHANTE H., PERGLOVA I., PINO J., VILR M., YIKOS A., ROY D., HULME P. E. 2008. Alien flora of Europe: species diversity, temporal trends, geographical patterns and research needs. - Preslia 80: 101-149.
• MACDOUGALL A. S., TURKINGTON R. 2005. Are invasive species the drivers or passengers of change in degraded ecosystems? - Ecology 86: 42-55.
• MACK R. N., SIMBERLOFF D., LONSDALE W. M., EVANS H., CLOUT M., BAZZAZ F. A. 2000. Biotic invasions: causes, epidemiology, global consequences, and control. - Ecol. Appl. 10: 689-710.
• MARCINIUK P., WIERZBA M. 2006. Chosen synanthropic plant species in the Bug River Valley: routs and effect of expansion. - Biodiv. Res. Conserv. 1-2: 82-85.
• MEUSEL H., JAGER E., WEINERT E. 1965. Vergleichende Chorologie der Zentral- europaischen Flora. 1. (Karten). - VEB Gustav Fischer Verlag, Jena, 258 ss.
• MICHALEWSKA A., NOBIS M. 2005. Ekspansja Eragrostis albensis H. Scholz (Poaceae) na antropogenicznych siedliskach w południowo-wschodniej Polsce. - Fragm. Flor. Geobot. Polonica. 12(1): 45-55.
• MIREK Z., PIĘKOŚ-MIRKOWA H., ZAJĄC A., ZAJĄC M. 2002. Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. - W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków, 442 ss.
• MISIEWICZ J. 1976. Flora synantropijna i zbiorowiska ruderalne polskich portów morskich. - WSP, Słupsk, s. 1-321.
• MRÓZ W. (red.) 2010. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny.
• Część 1. - Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa, 311 ss. NALBORCZYK E. 2005. Rolnicza energetyka. - Academia 3(7): 16-19.
• NOBIS M., NOBIS A. 2009. Eragrostis pilosa (L.) P. Beauv. (Poaceae) in Poland. - Biodiv. Res. Conserv. 13: 13-16.
• NOBIS M., NOBIS A., KOZAK M. 2009. Taxonomy and distribution of Macrosciadium alatum (Bieb.) V. Tichomirov & Lavrova (Apiaceae): a new alien species in the flora of Europe. - Acta Soc. Bot. Pol. 78(2): 131-136.
• NOWAK A., KĄCKI Z. 2009. Gatunki z rodzaju nawłoć Solidago spp. - W: DAJDOK Z., PAWLACZYK P. (red.), Inwazyjne gatunki roślin ekosystemów mokradłowych Polski. - Wyd. Klubu Przyrodników, Świebodzin, s. 80-86.
• NOWAK K. A. 1983. Flora strefy podmiejskiej Warszawy (na przykładzie byłego powiatu pruszkowskiego. - Monogr. Bot. 64: 1-312.
• PAWLACZYK P., ADAMOWSKI W. 1991. Impatiens capensis (Balsaminaceae) - nowy gatunek we florze Polski. - Fragm. Flor. Geobot. 35(1-2): 225-232.
• PERZANOWSKA J. (red.) 2010. Monitoring gatunków roślin. Przewodnik metodyczny. Część 1. - Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa, 256 ss.
• PIETRAS B. 1970. Aktualne rozmieszczenie Veronica filiformis Sm. w Polsce. - Fragm. Flor. Geobot. 16(2): 311-316.
• PIĘKOŚ H. 1972. Rodzaj Mimulus L. w Polsce. - Fragm. Flor. Geobot. 18(3-4): 343-358.
• PIMENTAL D. (red.) 2002. Biological Invasions. Economic and environmental costs of alien plant, animal, and microbe species. - CRC Press, Boca Raton-London- New York-Washington D.C., 369 ss.
• PIMENTAL D., MCNAIR S., JANECKA J., WIGHTMAN J., SIMMONDS C., O’CONNELL C., WONG E., RUSSEL L., ZERN J., AQUINO T., TSOMONDO T. 2001. Economic and environmental threats of alien plants, animal, and microbe invasions. - Agriculture, Ecosystems and Environment 84: 1-20.
• PIMENTAL D., PIMENTAL M., WILSON A. 2007. Plant, Animal, and Microbe Invasive Species in the United States and World. - W: NENTWIG W. (red.), Biological Invasions. - Ecological Studies 193, Springer-Verlag, s. 315-330. PODBIELKOWSKI Z. 1995. Wędrówki roślin. - Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa, 239 ss.
• PRESTON D. C., PEARMAN D. A., DINES T. D. 2002. New Atlas of the British and Irish flora. - Oxford Univ. Press, Oxford, 910 ss.
• PURCEL A. 2009. Obce gatunki drzew i krzewów w Wielkopolskim Parku Narodowego - ich występowanie i rola w biocenozach Parku. - Morena 14: 35-191.
• PYSEK P., JAROSIK V., HULME P. KUHN I., WILD J., ARIANOUTSOU M., BACHER S., CHIRON F., DIDŻIULIS V., ESSL F., GENOVESI P., GHERARDI F., HEJDA M., KARK S., LAMBDON P. W., DESPREZ-LOUSTAU M. L., NENWIG W., PERGL J., POBOLJSAJ K., RABITSH W., ROQUES A., ROY D. B., SHIRLEY S., SOLARZ W., VILA M., WINTER M. 2010. Disentangling the role of environmental and human pressures on biological invasions across Europe. - PNAS 107(27): 12157-12162.
• PYSEK P., LAMBDON P. W., ARIANOUTSOU M., KUHN I., PINO J., WINTER M. 2009. Alien Vascular Plants of Europe. - W: DAISIE. Handbook of Alien Species in Europe. - Springer Science + Business Media B. V., s. 43-61.
• PYSEK P., RICHARDSON D. M., REJMANEK M., WEBSTER G. L., WILLIAMSON M., KIRSCHNER J. 2004. Alien plants in checklists and floras: towards better communication between taxonomists and ecologists. - Taxon 53(1): 131-143. PYSEK P., SADLO J., MANDAK B. 2002, Catalogue of alien plants of the Czech Republic. - Preslia 74: 97-186.
• RICHARDSON D. M., PYSEK P., CARLTON J. C. 2011. A compendium of essential concepts and terminology in biological invasions. - W: RICHARDSON D. M. (red.), Fifty years of invasion ecology: the legacy of Charles Elton. - Blackwell Publishing, Oxford, s. 409-420.
• RICHARDSON D. M., PYSEK P., REJMANEK M., BARBOUR M. G., PANETTA F. D., WEST C. J. 2000. Naturalization and invasion of alien plants: concepts and definitions. - Divers. Distrib. 6: 93-107.
• ROSIN Z. M., TAKACS V., BALDI A., BANASZAK-CIBICKA W., DAJDOK Z., DOLATA P. T., KWIECIŃSKI Z., ŁANGOWSKA A., MOROŃ D., SKÓRKA P., TOBOŁKA M., TRYJANOWSKI P., WUCZYŃSKI A. 2011. Czy świadczenia ekosystemowe mogą być skutecznym narzędziem ochrony przyrody w krajobrazie rolniczym? - Chrońmy Przyr. Ojcz. 67: 3-21.
• ROSTAŃSKI K. 1992. Euphorbia L., Wilczomlecz. - W: JASIEWICZ I. (red.), Flora Polski. 3. - Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków, s. 140-168.
• ROSTAŃSKI K., SOWA R. 1986-1987. Alfabetyczny wykaz efemerofitów Polski. - Fragm Flor. Geobot. 31-32 (1-2): 151-205.
• ROSTAŃSKI K., TOKARSKA-GUZIK B. 1998. Distribution of the american epecophytes of Oenothera L. in Poland. - Phytocoenosis 10 (N.S.), Suppl. Cartogr. Geobot. 9:117-130.
• RUTKOWSKI P., MACIEJEWSKA-RUTKOWSKA I., ŁABĘDZKA M. 2002. Właściwy dobór składu gatunkowego drzewostanów jako jeden ze sposobów walki z czeremchą amerykańską (Prunus serotina Ehrh.) na przykładzie Nadleśnictwa Doświad¬czalnego Zielonka. - Acta Sci. Pol. Silv. Colendar. Rat. Ind. Lignar. 2(2): 59-73.
• SALA O. E., CHAPIN III F. S., ARMESTO J. J., BERLOW R., BLOOMFIELD J., DIRZO R., HUBER-SANWALD E., HUENNEKE L. F., JACKSON R. B., KINZIG A., LEEMANS R., LODGE D., MOONEY H. A., OESTERHELD M., POFF N. L., SYKES M. T., WALKER B. H., WALKER M., WALL D. H. 2000. Global biodiversity scenarios for the year 2100. - Science 287: 1770-1774.
• SCALERA R. 2010. How much is Europe spending on invasive alien species? - Biol. Invasions 12: 173-177.
• SOLARZ W., OKARMA H. 2008. Rekomendacje. - W: GŁOWACIŃSKI Z. (red.), Księga gatunków obcych inwazyjnych w faunie Polski. - IOP PAN, Kraków. http:// www.iop.krakow.pl/gatunkiobce/default.asp?nazwa=reko&je=pl
• SUDNIK-WÓJCIKOWSKA B. 1987. Flora miasta Warszawy i jej przemiany w ciągu XIX i XX wieku. Tom 1. Tom. 2. - Wyd. Uniw. Warszawskiego, Warszawa, tom 1, s. 1-242, tom 2, s. 1-435.
• SUDNIK-WÓJCIKOWSKA B. 1998. The effect of temperature on the spatial diversity of urban flora. - W: FALIŃKI J. B., ADAMOWSKI W., JACKOWIAK B. (red.), Synanthro- pisation of plant cover in new Polish research. - Phytocoenosis 9: 97-105.
• SUDNIK-WÓJCIKOWSKA B., KOŹNIEWSKA B. 1988. Słownik z zakresu synantropizacji szaty roślinnej. - Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 93 ss.
• ŚLIWIŃSKI M. 2008. Occurrence of anthropophytes along streams of the Sowie Mountains and Dzierżoniów Basin (South-Western Poland) in dependence on land use. - Biodiv. Res. Conserv. 11-12: 33-40.
• ŚWIEBODA M. 1963. Rozmieszczenie Elsholtzia patrini (Lep.) Garcke w Polsce. - Fragm. Flor. Geobot. 9(2): 239-243.
• ŚWIĘS F., WRZESIEŃ M. 2002. Rare vascular plants of the railway areas in Central- Eastern Poland. I. Lublin Upland, eastern part, Roztocze, Volhynia Upland. - Ann. UMCS, Sec. C 57: 95-117.
• ŚWIĘS F., WRZESIEŃ M. 2003. Rare Vascular Plants in the Railway Areas in Central- Eastern Poland. II. The Lublin Upland, W Part. - Ann. UMCS, Sec. C 58: 65-85.
• ŚWIĘS F., WRZESIEŃ M. 2004. Rare vascular plants in the railway areas in Central- Eastern Poland. III. Supplement. Lublin-Lviv Upland, Volhynia Upland. - Ann. UMCS, Sec. C 59: 51-65.
• TRZCIŃSKA-TACIK H. 1961. Badania nad zasięgami roślin synantropijnych w Polsce. 1. Bidens melanocarpus Wieg. - Fragm. Flor. Geobot. 7(1): 161-168.
• TRZCIŃSKA-TACIK H. 1963. Badania nad zasięgami roślin synantropijnych w Polsce. 2. Rumex confertus Willd. - Fragm. Flor. Geobot. 9(1): 73-84.
• TOKARSKA-GUZIK B. 2001. The history of studies of invasive alien plants in Poland. - W: BRUNDU G., BROCK J., CAMARADA L., CHILD L., WADE M. (red.), Plant invasions: Species Ecology and Ecosystem Management. - Backhuys Publishers, Leiden, s. 245-254.
• TOKARSKA-GUZIK B. 2002. „Zielone Widmo” i „Natrętny Mongoł” - czyli o przy¬byszach i przybłędach we florze. - W: NAKONIECZNY M., MIGULA P. (red.), Problemy środowiska i jego ochrony 10: 101-127. - Centrum Studiów nad Człowiekiem i Środowiskiem, Uniw. Śląski, Katowice.
• TOKARSKA-GUZIK B. 2003. Grasses as invasive plants. - W: FREY L. (red.), Problems of grass biology. - W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Science, Kraków, s. 125-142.
• TOKARSKA-GUZIK B. 2005. The Establishment and Spread of Alien Plant Species (Kenophytes) in the Flora of Poland. - Prace Nauk. Uniw. Śląskiego 2372, Katowice, s. 1-192.
• TOKARSKA-GUZIK B. 2009. Globalizacja w świecie roślin zagrożeniem dla bioróżno- rodności. - W: SKUBAŁA P. (red.), Homo Naturalis, przyrodnicze, społeczne i ekono¬miczne aspekty rozwoju zrównoważonego. - Word-Press, Katowice, s. 52-68.
• TOKARSKA-GUZIK B., BZDĘGA K., KNAPIK D., JENCZAŁA G. 2006. Changes in plant species richness in some riparian plant communities as a result of their colonisation by taxa of Reynoutria (Fallopia). - Biodiv. Res. Conserv. 1-2: 123-130.
• TOKARSKA-GUZIK B., BZDĘGA K., KOSZELA K., ŻABIŃSKA I., KRZUŚ B., SAJAN M., SENDEK A. 2011. Allergenic invasive plant Ambrosia artemisiifolia in Poland: threat and selected aspects of biology. - Biodiv. Res. Conserv. 21: 41-56.
• TOKARSKA-GUZIK B., BZDĘGA K., TARŁOWSKA S., KOSZELA K. 2009. Gatunki z rodzaju rdestowiec Reynoutria spp. - W: DAJDOK Z., PAWLACZYK P. (red.), Inwazyjne gatunki roślin ekosystemów mokradłowych Polski. - Wyd. Klubu Przyrodników, Świebodzin, s. 87-99.
• TOKARSKA-GUZIK B., DAJDOK Z. 2004. Rośliny obcego pochodzenia - udział i rola w szacie roślinnej Opolszczyzny. - W: NOWAK A., SPAŁEK K. (red.), Ochrona szaty roślinnej Śląska Opolskiego. - Wyd. Uniw. Opolskiego, Opole. s. 277-303.
• TOKARSKA-GUZIK B., GÓRSKI P., CZARNA A. 2009. Erechtites jastrzębcowaty - Erechtites hieracifolia (L.) Raf. ex DC. - W: DAJDOK Z., PAWLACZYK P. (red.), Inwazyjne gatunki obce ekosystemów mokradłowych Polski. - Wyd. Klubu Przyrodników, Świebodzin s. 36-37.
• TOKARSKA-GUZIK B., URBISZ AL., URBISZ AN., WĘGRZYNEK B., NOWAK T., PASIERBIŃSKI A. 2008. Regional scale assessment of alien plant invasions: a case study for the Silesian Upland (southern Poland). - W: TOKARSKA-GUZIK B., BROCK J. H., BRUNDU G., CHILD L., DAEHLER C. C., PYSEK P. (red.), Plant Invasions: Human perception, ecological impacts and management. - Backhuys Publishers, Leiden, s. 171-188.
• TOKARSKA-GUZIK B., WĘGRZYNEK B., URBISZ AL., BZDĘGA K., PASIERBIŃSKI A. 2007. Distribution and habitat spectrum of selected invasive grass species in Poland on the example of the Silesian Upland. - W: FREY L. (red.), Biological issues in grasses. - W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków, s. 67-80.
• TOKARSKA-GUZIK B., WĘGRZYNEK B., URBISZ AL., URBISZ AN., NOWAK T., BZDĘGA K. 2010. Alien vascular plants in the Silesian Uplands of Poland: distribution pattern, impact and threat. - Biodiv. Res. Conserv. 19: 33-54.
• URBISZ AL. 2011. Occurrence of temporarily-introduced alien plant species (ephemerophytes) in Poland - scale and assessment of the phenomenon. - Wyd. Uniw. Śląskiego, Katowice, 199 ss.
• VALĆRY L., FRITZ H., LEFEURE J., SIMBERLOFF D. 2008. In search of a real definition of the biological invasion phenomenon itself. - Biol. Invasions 10: 1345-1351.
• VALĆRY L., FRITZ H., LEFEURE J. C., SIMBERLOFF D. 2009a. Ecosystem-level consequences of invasions by natives species as a way to investigate relationship between evenness and ecosystem function. - Biol. Invasions 11: 609-617.
• VALĆRY L., FRITZ H., LEFEUVRE J. C., SIMBERLOFF D. 2009b. Invasive species can also be native... - Trends Ecol. Evol. 24(11): s. 585.
• VILR M., BASNOU C., PYSEK P., JOSEFSSON M., GENOVESI P., GOLLASCH S., NENTWIG W., OLENIN S., ROQUES A., ROY D., HULME P. and DAISIE partners. 2010. How well do we understand the impacts of alien species on ecosystem services? A pan-European cross-taxa assessment. - Front. Ecol. Environ. 8: 135-144.
• WĘGRZYNEK B., TOKARSKA-GUZIK B., ŻABIŃSKA I., MADEJ B. 2009. Szczaw omszony - Rumex confertus Willd. - W: DAJDOK Z., PAWLACZYK P. (red.), Inwazyjne gatunki obce ekosystemów mokradłowych Polski. - Wyd. Klubu Przyrodników, Świebodzin, s. 69-71.
• WĘGRZYNEK B., NOWAK T., URBISZ AL., URBISZ AN., PASIERBIŃSKI A., TOKARSKA- GUZIK B. 2011. Archaeophytes in the in the Silesian Uplands (S Poland) - ecological aspects of their occurrence and dynamic tendencies of their distribution. - W: ZEMANEK B. (red.), Geobotanist and Taxonomist. A volume dedicated to Professor Adam Zając on the 70th anniversary of his birth. - Institute of Botany, Jagiellonian University, Kraków, s. 139-156.
• WALTHER G-R., ROQUES A., HULME P. E., SYKES M. T., PYSEK P., KUHN I., ZOBEL M., BACHER S., BOTTA-DUKAT Z., BUGMANN H., CZUCZ B., DAUBER J., HICKLER T., JAROŚIK V., KENIS M., KLOTZ S., MINCHIN D., MOORA M., NENTWIG W., OTT J., PANOV V. E., REINEKING B., ROBINET C., SEMENCHENKO V., SOLARZ W., THUILLER W., VILR M., VOHLAND K., SETTELE J. 2009. Alien species in a warmer world: risks and opportunities. - Trends Ecol. Evol. 24(12): 686-693.
• WILLIAMSON M. 1996. Biological invasions. - Chapman and Hall, London, 244 ss.
• WOŹNICA Z. 2008. Herbologia. Podstawy biologii, ekologii i zwalczania chwastów. - PWRiL, Warszawa, 432 ss.
• ZAJĄC A., ZAJĄC M. (red.). 2001. Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. - Pracownia Chorologii Komputerowej instytutu Botaniki uniw. Jagiellońskiego., Kraków, 714 ss.
• ZAJĄC A., ZAJĄC M. 2011. Methodical problems in distinguishing the group of archaeo¬phytes. - W: KĄCKI Z., STEFAŃSKA-KRZACZEK E. (red.), Synantropizacja w dobie zmian różnorodności biologicznej. - Acta Bot. Siles. 6: 55-62.
• ZAJĄC A., ZAJĄC M., TOKARSKA-GUZIK B. 1998. Kenophytes in the flora of Poland: list, status and origin. - Phytocenosis 10 (N. S.), Suppl. Cartogr. Geobot. 9: 107-116.
• ZAJĄC M., ZAJĄC A. 1988. Zbiorowiska z klasy Isoeto-Nanojuncetea na dnach wysychających stawów w południowej części Kotliny Oświęcimskiej. - Zesz. Nauk. Uniw. Jagiellońskiego, Prace Bot. 17: 155-160.
• ZAJĄC M., ZAJĄC A., ZEMANEK B. (red.) 2006. Flora cracoviensis secunda (Atlas). - Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 290 ss.
• ZAJĄC M., ZAJĄC A. 2001. Successes factors enabling the penetration of mountain areas by kenophytes: an example from the northern Polish Carpathians. - W: BRUNDU G., BROCK J., CAMARDA I., CHILD L., WADE M. (red.), Plant Invasions: Species Ecology and Ecosystems Management. - Backhuys Publishers, Leiden, The Netherlands, s. 271-280.
• ZAJĄC M., ZAJĄC A. 2009. Apophytes as invasive plants in the vegetation of Poland. - Biodiv. Res. Conserv. 15: 35-40.
• ZAJĄC M., ZAJĄC A., TOKARSKA-GUZIK B. 2009. Extinct and endangered archaeophytes and the dynamics of their diversity in Poland. - Biodiv. Res. Conserv. 13: 17-24.
• ZAJĄC U., ZAJĄC A. 1973. Badania nad zasięgami roślin synantropijnych. 3. Corydalis lutea DC. 4. Linaria cymbalaria (L.) Mill. 5. Impatiens roylei Walp. - Zesz. Nauk. Uniw. Jagiellońskiego, Prace Bot. 1: 41-55.
• ŻOŁNIERZ L. 2011. Rozwój skupień inwazyjnego słonecznika bulwiastego (Helianthus tuberosus sensu lato) i ich wpływ na roślinność siedlisk antropogenicznych. - W: KĄCKI Z., STEFAŃSKA-KRZACZEK E. (red.), Synantropizacja w dobie zmian różnorodności biologicznej. - Acta Bot. Siles. 6: 213-227.