Kategoryzacja drzew jako pomników przyrody na podstawie ich walorów przyrodniczych, historycznych i społecznych

• Autorzy: Zarzynski P. , Grzywacz A.

Warianty tytułu

EN

Designation of trees as the natural monuments based on their natural, historical and social values

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Currently in Poland there are 36,570 natural monuments (registry items). 94% of them are trees, growing as individual specimens (28,304 natural monuments), in groups (5,551) and in alleys (525). In total, this gives a number of at least 123,784 monumental trees. All of them now have the same status of a ‘natural monument’. Meanwhile, among this huge number of trees there are both average specimens (as for natural monuments) and endowed with special natural and historical as well as social values. The aim of this work was to propose detailed solutions for the categorization of trees as natural monuments by indicating the two new forms of protection for the Polish legislation: the National Natural Monument (a form superior to the existing natural monument) and the European Natural Monument (a form superior to the National Natural Monument and natural monument). The status of the European Natural Monument would receive exceptional trees, not only for the country, but also internationally. The proposed target number of such facilities in Poland could be from 100 to 200. On the other hand, the status of the National Natural Monument would receive trees significantly distinguishable on the scale of the country or region, compared to other natural monuments, nevertheless giving way to natural, historical and social values included in the European Natural Monument category. The estimated target number of such individuals in Poland could be from 1000 to 2000. Dimensional criteria in the form of minimum circumferences of their trunks were determined for 45 species. The age and unusual shape were indicated as additional factors necessary to take into account during assessing the natural values of trees. There are also a number of criteria, that should be taken into account during assessing historical and social values of monumental trees, such as: the existing connections with historical facts and figures, as well as the legends. A group of trees was designated for the new protection forms in the number of 1905 candidates for the National Natural Monument and 183 candidates for the European Natural Monument. Finally patterns of tables to mark them and legislative solutions for defining and setting up the National Natural Monument and the European Natural Monument were proposed.

Słowa kluczowe

PL

ochrona przyrody; pomniki przyrody; drzewa pomnikowe; kategoryzacja; walory przyrodnicze; walory historyczne; walory spoleczne; Narodowy Pomnik Przyrody; Europejski Pomnik Przyrody

• Wydawca: -
• Czasopismo: Sylwan
• Rocznik: 2019
• Tom: 163
• Numer: 04
• Opis fizyczny: s.338-347,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Zarzynski P.

• ul.K.Jarząbka 20/8, 05-500 Piaseczno

autor

Grzywacz A.

• Katedra Ochrony Lasu i Ekologii, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul.Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa

Bibliografia

• Borkowski K. 2014. Polskie drzewa. DALPO, Poznań.
• Grzywacz A., Pietrzak J. 2013. Drzewa – pomniki przyrody. Polskie Towarzystwo Leśne, Warszawa.
• Instrukcja sporządzania programu ochrony przyrody w nadleśnictwie. 1996. Załącznik nr 11 do Instrukcji Urządzania Lasu. Wydawnictwo „Fundacja SGGW”, Warszawa.
• Kujawa-Pawlaczyk J., Pawlaczyk P. 1998. Otulina Drawieńskiego Parku Narodowego. Inwentaryzacja przyrodnicza z programem ochrony przyrody. Maszynopis.
• Kujawa-Pawlaczyk J., Pawlaczyk P. 1999. Cedyński Park Krajobrazowy. Operat ochrony ekosystemów leśnych do Planu Ochrony Parku. Maszynopis.
• Niedzielska B. 2001. Wiek sosen reliktowych na Sokolicy w Pienińskim Parku Narodowym. Sylwan 145 (1): 57-62.
• Pacyniak C. 1992. Najstarsze drzewa w Polsce. Wydawnictwo PTTK „Kraj”, Warszawa.
• Rabiński J. A. 1992. Obwody drzew typowanych do objęcia ochroną prawną, jako pomników przyrody. W: Chachulski Z. [red.]. Chirurgia drzew. Wydawnictwo LEROVIL, Agencja Wydawniczo-Reklamowa, Otwock.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 grudnia 2017 r. w sprawie kryteriów uznawania tworów przyrody żywej i nieożywionej za pomniki przyrody (na podstawie art. 40 ust. 3 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. 2017. Dz. U., poz. 2134, z późn., zm. 2.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 grudnia 2004 r. w sprawie wzorów tablic. 2004. Dz. U. Nr 268, poz. 2665.
• Ruciński P. 1998. Motywy i kryteria uznawania tworów przyrody za pomniki. Las Polski 23: 7-10.
• Ustawa o ochronie przyrody. 2004. Dz. U. Nr 92, poz. 880.
• Zarzyński P. 2019. Liczba pomników przyrody i drzew pomnikowych w Polsce z podziałem na gatunki drzew na podstawie inwentaryzacji Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska z lat 2014-2015. Sylwan 163 (3): 248-257. DOI: https://doi.org/10.26202/sylwan.2018142.
• Zarzyński P., Tomusiak R., Borkowski K. 2016. Drzewa Polski. Najgrubsze. Najstarsze. Najsłynniejsze. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Identyfikatory

DOI

10.26202/sylwan.2018143