Preliminary assessment of transport variability of suspended river load in the Chalupki cross-section on the upper Oder

• Autorzy: Glowski R. , Kasperek R.

Warianty tytułu

PL

Wstępna ocena zmienności transportu rumowiska unoszonego w przekroju Chałupki na Górnej Odrze

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Aim of the paper The aim of the study was to analyse the reasons for the occurrence of intensive suspended load transport in the area of meander 1. The river load transport caused significant morphological changes in the Upper Oder River bed system. Material and methods For 16 years, the authors observed and studied the course of significant and quite intensive changes in the morphological system of the Upper Oder bed at the meandering section of the river in the vicinity of the Chałupki village. The course of these changes resulted in the creation of a new cut-off oxbow lake and shortening of the river course by about 1200 m. Trying to explain the course of these changes and the intensity of this process, the authors analysed hydrological data on the volume of suspended river load from 31 years (from 1969 to 2002). Results and conclusions The analysis of changes in the intensity of suspended load transport in the flow function in the cross-section of Chałupki showed that the transport takes place virtually in the full range of flows specified in the hydrological characteristics for the analysed section and is mass. Maximum transport values can reach even 4000 g/m³. With an increase in average flows to about 250 m³ · s⁻¹, the intensity of suspended load increases and at higher flows (Q > 250 m³ · s⁻¹) the flow course is disturbed. At higher flow rates, smaller river load transport values occur. This would indicate (Morris and Fun, 1998) that the amount of river load eroded from the bottom of the river on a given section is possibly limited and associated with the presence of thick river load fractions (river bottom armouring or a rocky ground) below eroded sediments. This would confirmed by the earlier research of the authors on the mechanism of the course of morphological changes in the analysed section of the river (Głowski and Parzonka, 2008; Parzonka et al., 2006). Further research is needed to find out the exact causes of rapid morphological changes in the Oder River bed in the research area and to identify the mechanism of river load transport in this area.

PL

Cel pracy Celem pracy była analiza przyczyn wystąpienia intensywnego transportu rumowiska unoszonego w rejonie meandra 1. Transport rumowiska spowodował powstanie istotnych zmian morfologicznych w układzie koryta Górnej Odry. Materiały i metody Autorzy przez 16 lat obserwowali i badali przebieg istotnych i postępujących dość intensywnie zmian układu morfologicznego koryta Górnej Odry na meandrującym odcinku rzeki w rejonie miejscowości Chałupki. Przebieg tych zmian spowodował powstanie nowego odciętego starorzecza i skrócenie biegu rzeki o około 1200 m. Próbując wyjaśnić przebieg tych zmian i intensywność tego procesu, autorzy przeanalizowali dane hydrologiczne dotyczące wielkości transportu rumowiska unoszonego z 31 lat (okres od roku 1969 do 2002). Wyniki i wnioski Przeprowadzona analiza zmian intensywności transportu rumowiska unoszonego w funkcji przepływu w przekroju Chałupki wykazała, że transport odbywa się praktycznie w pełnym zakresie przepływów określonych w charakterystyce hydrologicznej dla analizowanego odcinka i ma charakter masowy. Maksymalne wartości transportu mogą osiągać nawet 4000g · m⁻³. Przy wzroście przepływów średnich do około 250 m³ · s⁻¹, intensywność transportu rumowiska unoszonego wzrasta a przy przepływach większych (Q > 250 m³ · s⁻¹) przebieg zjawiska ulega zakłóceniu. Przy wyższych wartościach przepływów pojawiają się mniejsze wartości transportu rumowiska. Wskazywałoby to (Morris i Fun, 1998) na możliwość, że erodowana z dna rzeki ilość rumowiska na danym odcinku jest ograniczona i związana z zaleganiem poniżej erodowanych osadów, grubych frakcji rumowiska (zjawisko obrukowania dna lub podłoże skaliste). Potwierdzały by to wcześniejsze badania autorów dotyczące mechanizmu przebiegu zmian morfologicznych na analizowanym odcinku rzeki (Głowski i Parzonka 2008, Parzonka i in., 2006). Dla poznania dokładnych przyczyn powstania gwałtownych zmian morfologicznych koryta Odry w rejonie badawczym i rozpoznania mechanizmu transportu rumowiska w tym rejonie konieczne są dalsze badania.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Scientiarum Polonorum. Formatio Circumiectus
• Rocznik: 2019
• Tom: 18
• Numer: 4
• Opis fizyczny: p.151-159,fig.,ref.

Twórcy

autor

Glowski R.

• Institute of Environmental Engineering, Wroclaw University of Environmental and Life Sciences, pl.Grunwaldzki 24, 50-363 Wroclaw, Poland

autor

Kasperek R.

• Institute of Environmental Engineering, Wroclaw University of Environmental and Life Sciences, pl.Grunwaldzki 24, 50-363 Wroclaw, Poland

Bibliografia

• Bandrowski, J., Merta, H., Zioło, J. (2001). Sedymentacja zawiesin – zasady i projektowanie, Gliwice: Wyd. Politechniki Śląskiej.
• Ciszewski, D., Czajka, A. (2009). Akumulacja osadów na równinach zalewowych rzek silnie zmienionych antropogenicznie: Górna Wisła i Odra, Przegląd Geologiczny, 57, 7.
• Czajka, A. (2007). Środowisko sedymentacji osadów przykorytowych rzek uregulowanych na przykładzie Górnej Odry i Górnej Wisły. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Głowski, R., Parzonka, W. (2008). Erosion regime of semi-cohesive Island muds from meander 1 in frontier Upper Odra, Saint Petersburg State Mining Institute (Technical University).
• Głowski, R., Kasperek, R. (2017). The grain size distribution of settled sediment within storage reservoir Otmuchów, Annals of Warsaw University of Life Sciences – SGGW Land Reclamation, 49(1).
• Jarocki, W. (1957). Ruch rumowiska w ciekach. Gdynia: Wydawnictwo Morskie.
• Kasperek, R., Wiatkowski, M. (2008). Badania osadów dennych ze zbiornika Mściwojów, Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska, XVII, 2 (40).
• Kostecki, M. (2003). Alokacja i przemiany wybranych zanieczyszczeń w zbiornikach zaporowych hydrowęzła rzeki Kłodnicy i Kanale Gliwickim. Zabrze: Instytut Inżynierii Środowiska PAN.
• Łajczak, A. (1995). Studium nad zamulaniem wybranych zbiorników zaporowych w dorzeczu Wisły. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej.
• Łajczak, A. (1999). Współczesny transport i sedymentacja materiału unoszonego w Wiśle i głównych dopływach. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej.
• Morris, L. G., Fan J. (1998). Reservoir Sedimentation Handbook, McGraw-Hill.
• Parzonka, W., Głowski, R., Kasperek, R. (2006). Ocena przepustowości doliny Górnej Odry między Chałupkami a ujściem Olzy, Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, PAN Kraków, 4/2.
• Pływaczyk, L. (1988). Oddziaływanie Odry na stosunki wodnomelioracyjne doliny w rejonie Brzeg Dolny – Malczyce, Rozprawa. Wrocław: Wyd. Akademii Rolniczej we Wrocławiu.
• Wiatkowski, M., Wiatkowska, B. (2019). Changes in the flow and quality of water in the dam reservoir of the Mała Panew catchment (South Poland) characterized by multidimensional data analysis. Archives of Environmental Protection; 45(1), 26–41. DOI:10.24425/aep.2019.126339.
• Yalin, S. M., Ferreira da Silva, M. A. (2001). Fluvial processes, Monographs, International Association of Hydraulic Engineering and Research.