Kaskady potoku Roztoka jako godna ochrony atrakcja geoturystyczna Pasma Policy (Karpaty zewnętrzne)

• Autorzy: Franczak P. , Buczek K. , Fornal A.

Warianty tytułu

EN

The waterfalls in Roztoka stream as a geotourist attraction in the Polica Mountain Range worthy of protection

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule scharakteryzowano wodospady ześlizgowe powstałe na potoku Roztoka – prawobrzeżnym dopływie Skawicy Sołtysiej (zlewnia Skawy). Opisano zarys budowy geologicznej i rzeźby terenu północnych stoków Pasma Policy oraz ich wpływ na wykształcenie kaskad. Szczegółowo scharakteryzowano powstałe wodospady oraz przybliżono zachodzące w ich obrębie procesy korytowe, kształtujące ich powierzchnię. Zwrócono także uwagę na wykształcenie koryta potoku poniżej wodospadów, w obrębie którego powstały płyty ześlizgowe oraz rynny erozyjne. Omówiono genezę ich powstania oraz przedstawiono propozycję ich ochrony prawnej i możliwości udostępnienia turystycznego

EN

This paper describes waterfalls on the Roztoka Stream, a tributary of the Skawica Sołtysia River in the Skawa River basin. The waterfall thresholds were formed in the area built of hard and gently dipping Magura sandstone strata. These waterfalls are one of the highest waterfalls in the Polish Outer Carpathians – the Beskidy Mountains. There are visible forms of erosion such as plunge pools of varying sizes depending on the bedrock hardness. High scientific values of the area are provided by the length of the rock sequences outcropped in the riverbed, as well as illustrative presentation of morphological processes and the origin of thresholds, which is related to the rock structure. These values urged the authors to propose the legal protection of the site. Due to their very high educational and landscape values, of waterfalls in Roztoka stream ought to be available for geotourism

Słowa kluczowe

PL

Karpaty Zewnetrzne; Pasmo Policy; budowa geologiczna; rzezba terenu; rynny erozyjne; potoki gorskie; potok Roztoka; wodospady; kaskady; ochrona przyrody nieozywionej; geoturystyka; atrakcje turystyczne; udostepnienie turystyczne

• Wydawca: -
• Czasopismo: Chrońmy Przyrodę Ojczystą
• Rocznik: 2014
• Tom: 70
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.99-106,rys.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Franczak P.

• Instytut Ochrony Przyrody, Polska Akademia Nauk, ul.Mickiewicza 33, 31-120 Kraków

autor

Buczek K.

• Instytut Ochrony Przyrody, Polska Akademia Nauk, ul.Mickiewicza 33, 31-120 Kraków

autor

Fornal A.

• Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, ul.Gronostajowa 7, 30-387 Kraków

Bibliografia

• Alexandrowicz Z. 1976. Wody Białej i Czarnej Wisełki. Ochr. Przyr. 41: 323-354.
• Alexandrowicz Z. 1994. Geologically controlled waterfall types in the Outer Carpathians. Geomorphology 9: 155-165.
• Alexandrowicz Z. 1997. Ochrona wodospadów w Karpatach polskich. Chrońmy Przyr. Ojcz. 35 (4): 39-57.
• Alexandrowicz Z. 2003. Ochrona dziedzictwa geologicznego Polski w koncepcji europejskiej sieci geostanowisk. Przegl. Geol. 51 (3): 224-230.
• Alexandrowicz Z., Urban J., Margaielewski W. 2000. Chronione obszary i obiekty. W: Alexandrowicz Z., Poprawa D. (red.). Ochrona georóżnorodniości w polskich Karpatach, z mapą chronionych i proponowanych do ochrony obszarów i obiektów przyrody nieożywionej 1: 400 000. PIG, Warszawa: 71-87.
• Franczak P. 2011. Jaskinie Pasma Babiogórskiego. Black Unicom. Jastrzębie-Zdrój: 93.
• Franczak P. 2012a. Proponowane do objęcia ochroną obiekty przyrody nieożywionej Pasma Policy w Beskidzie Żywieckim. Chrońmy Przyr. Ojcz. 68 (4): 302-308.
• Franczak P. 2012b. Słownik nazw geograficznych doliny Skawicy. IGiGP UJ, Kraków: 87.
• Franczak P. 2013. Atrakcyjność geoturystyczna Pasma Policy. Płaj 45: 144-159.
• Gąsek A. 2013. Progi korytowe w górnych dopływach Skawicy - ich założenia i współczesny rozwój. Archiwum Instytutu Geografii UP (praca magisterska): 87.
• Gubała W.J. 2005. Największa jaskinia Beskidu Żywieckiego. Jaskinia Oblica. Zacisk 25: 30.
• Gubała W.J., Mleczek T. 2005. Jaskinia Oblica. 416 metrów długości. Jaskinie 1 (38): 6.
• Jakubska O. 1987. Związek między elementami strukturalnymi płaszczowiny magurskiej a morfologią górnej części dorzecza Skawy. Czas. Geogr. 68(1): 19-44.
• Kondracki J. 1977. Regiony fizycznogeograficzne Polski. Wyd. UW, Warszawa.
• Książkiewicz M. 1971a. Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000, arkusz Zawoja.
• Książkiewicz M. 1971b. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski, arkusz Zawoja. Inst. Geol., Warszawa: 31-38.
• Książkiewicz M. 1974a. Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000, arkusz Sucha Beskidzka.
• Książkiewicz M. 1974b. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski, arkusz Sucha Beskidzka. Inst. Geol., Warszawa: 71-72.
• Migoń P. 2012. Geoturystyka. PWN, Warszawa.
• Mika M. 2007. Formy turystyki poznawczej. W: Kurek W. (red.). Turystyka. PWN, Warszawa: 198-232.
• Słomka T., Kicińska-Swiderska A. 2004. Geoturystyka - podstawowe pojęcia. Geoturystyka 1: 2-5.
• Strzeboński R, Słomka T. 2007. Kaskady Rodła atrakcją geoturystyczną Beskidu Śląskiego. Geoturystyka 1 (8): 21-28.
• Ziętara T., Lis J. 1986. Part of geological structure in evolution of waterfalls in the Flysch Carpathians. Folia Geográfica. Ser. Geogr.-Phisica 18: 31-50.