Charakterystyka hydromorfologiczna ważniejszych cieków Parku Narodowego Gór Stołowych

• Autorzy: Adynkiewicz-Piragas M. , Lejcus I.

Warianty tytułu

EN

Hydromorphological characteristics of the most important watercourses in Stołowe Mountains National Park

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W ramach badań przeprowadzonych w 2010 r. w Parku Narodowym Gór Stołowych (PNGS) oceniono stan hydromorfologiczny głównych cieków. Ocena hydromorfologiczna jest elementem wspierającym ocenę stanu ekologicznego wód, wymaganego przez Ramową Dyrektywę Wodną (RDW). Przeprowadzona ocena hydromorfologiczna (według metodyki IMGW PIB OWr) obejmowała ocenę trzech stref, tj.: koryta rzecznego, strefy przybrzeżnej i doliny cieku. Ocena hydro­morfologiczna polegała na zgromadzeniu niezbędnych danych, dotyczących wielu elementów, w tym: geometrii koryta, substratu dna, ciągłości cieku i występowania barier, struktury brzegów, typu roślinności, użytkowania doliny cieku, itp. Na pod­stawie przeprowadzonej wizji terenowej oceniono cztery cieki: Czerwoną Wodę, Pośną (Posna), Dańczówkę i Czeremnicę. Zebrane podczas monitoringu hydromorfologicznego dane, dotyczące powyższych głównych cieków Gór Stołowych wskazują, iż należą one w większości do klasy III - co pozwala określić ich stan jako umiarkowany o średnim stopniu przeobrażenia. Dodatkowo wyznaczono dla analizowanych cieków wskaźnik jakości ekolo­gicznej (WJE). Wskaźnik jakości ekologicznej obliczono ze stosunku wartości ob­serwowanej do wartości referencyjnej badanego parametru. Na podstawie WJE dokonano również oceny stopnia przeobrażenia dolin rzecznych. Przeprowadzona analiza zmienności WJE dla analizowanych cieków zlokalizowanych w PNGS poz­woliła na ocenę stanu przeobrażenia dolin rzecznych w stosunku do stanu referen­cyjnego (potencjalnego). Badany obszar charakteryzuje się małym stopniem prze­obrażenia (WJE = 0,67). Przeprowadzona ocena stanu hydromorfologicznego wraz z oceną WJE poz­woliła na określenie stopnia przeobrażenia cieków PNGS oraz ocenę natężenia antropopresji. Stworzone materiały przeglądowe w postaci map stworzyły podstawę do dalszych działań planistycznych i naprawczych, szczególnie dla odcinków rzek ze stanem hydromorfologicznym umiarkowanym i złym.

EN

The research carried oat in 2010 in the Stołowe Mountains National Park aimed at assessing the hydromorphological state of the main watercourses. According to the Water Framework Directive, the hydromorphological assessment is a part of supporting the assessment of the water ecological state. The performed hydromorphological evaluation (according to the method by the IMGW PIB OWr)included the assessment of three zones, i.e. the river bed, the offshore zone and the watercourse valley. The hydromorphological evaluation consisted in collecting the necessary data concerning many elements including the river bed geometry, the river bed substrate, the continuity of the watercourse and the appearance of the barriers, slope structures, type of vegetation, management of the watercourse valley, ect. On the basis of the performed site inspection, four watercourses were assessed: Czerwona Woda, Posna, Dańczówka and Czerenvnica. The data collected during the hydromorphological monitoring concerning the above mentioned main watercourses of the Stołowe Mountains show that they mostly belong to the third class - which allows the determination of their state as moderate with a medium degree of transformation. Additionally, the Ecological Quality Index was determined for the analysed watercourses. The EQI was calculated from the ratio of the observed value to the reference value of the examined parameter. On the basis of EQI the assessment of the river valley transformation was also performed. The investigated EQI variabil­ity for the examined watercourses located in the Stołowe Mountains National Park allowd the assessment of the state of transformation of the river valleys in relation to the reference state. The investigated area is characterized by a low degree of transformation (EQI = 0.67). The performed assessment of the hydromorphological state together with the EQI evaluation allowed the determination of the transformation degree of the watercourses in the Stołowe Mountains National Park and the assessment of the anthropopression intensity. The prepared survey materials in the form of maps formed the basis for further planning and repair activities, especially for the river segments with the moderate and bad hydromorphological state.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2011
• Tom: 564
• Opis fizyczny: s.25-37,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Adynkiewicz-Piragas M.

• Zakład Badań Regionalnych, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej - Państwowy Instytut B adawczy, Oddział we Wrocławiu

autor

Lejcus I.

• Zakład Badań Regionalnych, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej - Państwowy Instytut B adawczy, Oddział we Wrocławiu

Bibliografia

• Adynkiewicz-Piragas M. 2006. Zakres i znaczenie oceny hydromorfologicznej cieków wodnych w świetle wymogów Ramowej Dyrektywy Wodnej. Zarządzanie Zasobami Wodnymi w Dorzeczu Odry. Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocła­wiu: 107-124.
• Adynkiewicz-Piragas M. 2008. Ocena reżimu hydrologicznego w zróżnicowanych warunkach hydromorfologicznych zgodnie z wymogami RDW, w: Zarządzanie zasobami wodnymi w dorzeczu Odry. Mońka B. (Red.), XII Międzyn. Konf. Nauk.- Techn., Szklarska Poręba: 77-86.
• Adynkiewicz-Piragas M., Błachuta J., Lejcuś I., Pcińska-Fałtynowicz J. 2009. Ra­port - pilotażowe badania parametrów hydromorfologicznych i biologicznych Nysy Łużyckiej i jej dopływów zgodnie z wymogami RDW. IM Ci W Oddział Wrocław, maszynopis IMGW Wroclaw: 125 ss.
• Adynkiewicz-Piragas M., Lejcuś I. 2010a. Propozycja wykorzystania oceny hydromorfologicznej w badaniach krajobrazowych regionu pogranicza Nysy Łużyckiej. Proble­my Ekologii Krajobrazu, t. XXVI. Polska Asocjacja Ekologii Krajobrazu. Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław: 145-160.
• Adynkiewicz-Piragas M., Lejcuś I. 2010b. Zróżnicowanie oceny atiybutów hydromorfologicznych dopływów Nysy Łużyckiej na obszarze województwa dolnośląskiego. Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska PAN, vol 69, Krajowy Kongres Hy­drologiczny, Hydrologia w Ochronie i Kształtowaniu Środowiska, Tom 2 pod red. A. Magnuszewskiego, Warszawa: 315-324.
• Cacoń S., Mierzejewski M., Wojewoda J. 2002. Przyroda nieożywiona - wartości naukowe i edukacyjne górskich parków narodowych na przykładzie parków sudec­kich. Polskie parki narodowe - ich rola w rozwoju nauk przyrodniczych. Mat. z Konf. Jubil. z okazji 80-lecia Białowieskiego Parku Narodowego, Białowieża: 306-321.
• CEN/TC PR EN 14614, 2003. Water quality - Guidance standard for assessing the hydromorphological features of rivers. Brussels: 19 ss.
• Czamara W., Tokarczyk Т. 1996. Charakterystyka cieków powierzchniowych obszaru Parku Narodowego Gór Stołowych. Zesz. Nauk. AR we Wrocławiu. Inżynieria Śro­dowiska VIII, 301: 97-106.
• Czarnecka В., Janiec B. (Red.) 2003. Sudety. Przewodnik dydaktyczny dla przyrodni­ków. Wydawn. UMCS Lublin: 313 ss.
• Gacka-Grześkiewicz E., Cichocki Z., Walczak M. 1997. Weryfikacja krajowych krytarzy ekologicznych ze względu na stan przekształcenia sieci wodnej. Etap II. Metody oceny dolin rzecznych jako korytarzy ekologicznych. Maszynopis IOŚ, Warszawa: 36 ss.
• Ilnicki P., Lewandowski P. 2008. Metody hydrornorfologicznej oceny rzek stosowane w Europie pized i po ustanowieniu Ramowej Dyrektywy Wodnej, Gospodarka Wodna 10: 393-397.
• Oclęcki Р., Pawłat H. 2000. The index method of small lowland river environmental evolution. Annals of Warsaw Agricultural University - SGGW, Land Reclamation 3: 37-43.
• Radziejowski J. 1993. Góry Stołowe i problemy ich ochrony. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych 6: 21-39.
• Sojka M., Murat-Błażejewska S., Kanclerz J. 2010. Weryfikacja oceny stanu ekolo­gicznego rzeki na podstawie stanu hyclromorfologicznego i fizyczno-chemicznego. Mo­nografie Komitetu Inżynierii Środowiska PAN, vol. 69, Krajowy Kongres Hydrolo­giczny „Hydrologia w Ochronie i Kształtowaniu Środowiska", T. 2 pod red. A. Magnuszewskiego, Warszawa: 325-331.
• Suchożebrski J. 2010. Ocena hydromorfologiczne rzek metoda RHS - problemy prak­tyczne. Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska PAN 69, Krajowy Kongres Hy­drologiczny, Hydrologia w Ochronie i Kształtowaniu Środowiska, Tom 2 pod red. A. Magnuszewskiego, Warszawa: 333-340.
• Szoszkiewicz K. Zgoła Т., Jusik S., Hryc-Jusik В., Dawson F.H., Raven P.J. 2007. hydromorfologiczna ocena wód płynących. Podręcznik do badań terenowych według metody River Habitat Siuvey. Bogucki Wydawnitwo Naukowe, Poznań: 125 ss.
• Witkowski A., Pokryszko В., Ciężkowski W. (Red.) 2008. Przyroda Parku Narodowego Gór Stołowych. Park Narodowy Gór Stołowych, Kudowa Zdrój: 403 ss.
• Zgorzelski M (Red.) 1999. Góry Stołowe. Wydawn. Akademickie DIALOG. Warsza­wa: 403 ss
• Żelazo J., Popek z. 2002. Podstawy renaturyzacji rzek. Wvdawn. SGGW Warszawa: 319 ss.