Wykorzystanie płatów drzewostanów liściastych przez stenotopowe gatunki dzięciołów w lasach z dominacją sosny w południowo-wschodniej Polsce

• Autorzy: Wojton A. , Krason K.

Warianty tytułu

EN

Utilisation of deciduous patches by the stenotopic woodpeckers in the Scots pine dominated forests in south-eastern Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Woodpeckers are a very good indicators of forest naturalness. The fact that many species of these birds are in decline in central and western Europe resulted from changes in forest management (e.g. favouring coniferous forest, removal of dead trees). The aim of this research was to evaluate the importance of patches of deciduous species for the occurrence of some specialized woodpeckers in the conditions of Scots pine dominated stands. The study focused on species associated with deciduous forest, i.e. middle spotted woodpecker Leiopicus medius (L.), white−backed woodpecker Dendrocopos leucotos (Bechstein) and grey−headed woodpecker Picus canus (Gmelin). Statistical analyses were performed for the woodpeckers, which occurred in more than 10 territories. The studies were performed in 2015−2017 in the southern part of the Sandomierz Basin in three study areas (52,6−59 km²). Two plots were dominated by black alder Alnus glutinosa and oak Quercus sp., while the third one was characterized by the highest share of black alder, followed by silver birch Betula pendula and oak. Deciduous trees at the age over 80 years accounted for less than 2% of the total area of each plot. The most abundant bird species in patches of deciduous forest was the middle spotted woodpecker (25 territories), while the rarest was white−backed woodpecker (1 territory). Grey−headed woodpecker appeared in 12 territories. The density of woodpeckers in deciduous forest areas ranged from 0.45 territories/100 ha for grey−headed woodpecker to 1.54 territories/100 ha for the middle spotted woodpecker. In the alder patches we found all territories of grey−headed woodpecker, 24% territories of the middle spotted woodpecker and single territories of white−backed woodpecker. The patches dominated by oak accounted for about 76% of territories of middle spotted woodpecker. The average area of the patches with presence of middle spotted woodpecker and grey woodpecker was significantly higher than the patches where woodpeckers were absent. The middle spotted woodpecker occurred in the forest patches with the highest average age. Redundancy Analysis (RDA) demonstrated that the occurrence of middle spotted woodpecker was most strongly associated with the area of the patches over 10 ha, while the grey−headed woodpecker preferred mature forest stands of alder. These species abundance was negatively correlated with a patch area less than 10 ha.

Słowa kluczowe

PL

lesnictwo; lasy; fauna; ptaki; dziecioly; Picidae; dzieciol sredni; Leiopicus medius; dzieciol bialogrzbiety; Dendrocopos leucotos; dzieciol zielonosiwy; Picus canus; wystepowanie; drzewostany lisciaste; rozdrobnienie kompleksow lesnych; Plaskowyz Kolbuszowski

• Wydawca: -
• Czasopismo: Sylwan
• Rocznik: 2017
• Tom: 161
• Numer: 11
• Opis fizyczny: s.940-948,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Wojton A.

• Katedra Zoologii, Uniwersytet Rzeszowski, ul.Zelwerowicza 4, 35-601 Rzeszów

autor

Krason K.

• Pustynia 122d, 39-200 Dębica

Bibliografia

• Ciach M. 2011. Martwe i zamierające drzewa w ekosystemie leśnym – ilość, jakość i zróżnicowanie. Studia i Materiały CEPL 27: 186-199.
• Cramp S. [red.]. 1985. The Birds of the western Palearctic 4. Oxford University Press.
• Czeszczewik D. 2009. Marginal differences between random plots and plots used by foraging white-backed woodpeckers demonstrates supreme primeval quality of the Białowieża National Park, Poland. Ornis Fennica 86: 30-37.
• Czeszczewik D., Walankiewicz W. 2006. Logging affects the white-backed woodpecker Dendrocopos leucotos distribution in the Białowieża Forest. Annales Zoologici Fennici 43: 221-227.
• Drever M., Aitken K. E. H., Norris A. R., Martin K. 2008. Woodpeckers as reliable indicators of bird richness, forest health and harvest. Biological Conservation 141: 624-634.
• Głowacka B. [red.]. 2013. Metodyka zintegrowanej ochrony drzewostanów liściastych. IBL, Sękocin Stary.
• Kondracki J. 2002. Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa.
• Kosiński Z. 2006. Factors affecting the occurrence of middle spotted and great spotted woodpeckers in deciduous forests – a case study from Poland. Annales Zoologici Fennici 43: 198-210.
• Kosiński Z., Hybysz R. 2006. Ocena liczebności dzięcioła średniego Dendrocopos medius w ostoi ptaków „Dąbrowy Kroto-szyńskie”. Notatki Ornitologiczne 47: 68-79.
• Kosiński Z., Kempa M. 2007. Density, distribution and nest-sites of woodpeckers Picidae in a managed forest of western Poland. Polish Journal of Ecology 55: 519-533.
• Kosiński Z., Ksit P., Winiecki A. 2006. Nest sites of Great Spotted Woodpeckers Dendrocopos major and Middle Spotted Woodpeckers Dendrocopos medius in near-natural and management riverine forest. Acta Ornithologica 41: 21-32.
• Kosiński Z., Winiecki A. 2005. Factors affecting the density of the middle spotted woodpecker Dendrocopos medius: a macrohabitat approach. Journal of Ornithology 146: 263-270.
• Kruszyk R. 2003. Zagęszczenie populacji i zachowania żerowe dzięcioła średniego Dendrocopos medius i dzięcioła dużego D. major w lasach doliny Odry koło Wrocławia. Notatki Ornitologiczne 44: 75-88.
• Mikusiński G., Angelstam P. 1997. European woodpeckers and anthropogenic habitat change: a review. Vogelvelt 118: 208-217.
• Mikusiński G., Gromadzki M., Chylarecki P. 2001. Woodpeckers as indicators of forest bird diversity. Conservation Biology 15: 208-217.
• Raport o stanie lasów w Polsce. 2015. CILP, Warszawa.
• Robles H., Ciudad C. 2012. Influence of habitat quality, population size, patch size, and connectivity on patch-occupancy dynamics of the middle spotted woodpeckers. Conservation Biology 26: 284-293.
• Rykowski K. 1999. Leśna różnorodność biologiczna – kilka uwag wstępnych. W: Rykowski K., Matuszewski G., Lenart E. [red.]. Ocena wpływu praktyki leśnej na różnorodność biologiczną w lasach w Europie Środkowej. Studium w zakresie polskiej ustawy o lasach i innych przepisów prawnych. Instytut Badawczy Leśnictwa, War-szawa. 7-20.
• Rykowski K. 2008. Ekologiczne i ekonomiczne aspekty podejścia ekosystemowego (EA) oraz trwałego zagospodaro-wania lasów (SFM) na przykładzie Nadleśnictwa Tuszyma (RDLP Krosno). CILP, Warszawa.
• Sikora A. 2006. Rozmieszczenie i liczebność dzięcioła zielonosiwego Picus canus na Wysoczyźnie Elbląskiej i jego eks-pansja na Warmii i Mazurach. Notatki Ornitologiczne 47: 32-42.
• Sikora A., Kosiński Z. 2015. Dzięcioł zielonosiwy Picus canus. W: Chylarecki P., Sikora A., Cenian Z., Chodkiewicz T. [red.]. Monitoring ptaków lęgowych. Poradnik metodyczny Wydanie 2. GIOŚ, Warszawa. 485-490.
• Sikora A., Neubauer G., Sulej A. 2016. Cenne gatunki ptaków i znaczenie OSO Natura 2000 Puszcza Borecka. Ornis Polonica 57: 12-28.
• Sikora A., Szymkiewicz M., Górski A., Neubauer G. 2015. Awifauna lęgowa OSO Puszcza Napiwodzko-Ramucka ze szczególnym uwzględnieniem gatunków priorytetowych. Ornis Polonica 56: 190-211.
• Stachura-Skierczyńska K., Kosiński Z. 2014. Evaluating habitat suitability for the middle spotted woodpecker using a predictive modeling approach. Annales Zoologici Fennici 51: 349-370.
• Stachura-Skierczyńska K., Kosiński Z. 2016. Do factors describing forest naturalness predict the occurence and abundance of middle spotted woodpeckers in different forest landscapes? Ecological Indicators 60: 832-844.
• Stajszczyk M., Sikora A. 2004. Picus canus, Gmeil., 1788 – Dzięcioł zielonosiwy. W: Gromadzki M. [red.]. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. Ministerstwo Środowiska, Warszawa. 258-262.
• Tumiel T., Białomyzy P., Grygoruk G., Korniluk M., Świętochowski P., Wereszczuk M., Skierczyński M. 2013. Cenne i nieliczne ptaki lęgowe na Obszarze Specjalnej Ochrony Puszcza Knyszyńska. Ornis Polonica 54: 170-186.
• Walczak Ł., Kosiński Z., Stachura-Skierczyńska K. 2013. Factors affecting the occurence of middle spotted woodpeckers as revealed by Forest Inventory Data. Baltic Forestry 19: 81-88.
• Wesołowski T. 1995. Value of Białowieża Forest for the conservation of white-backed woodpecker Dendrocopos leucotos in Poland. Biological Conservation 71: 69-75.
• Wesołowski T., Czeszczewik D., Hebda G., Maziarz M., Mitrus C., Rowiński P. 2015. 40 years of breeding bird community dynamics in primeval temperate forest (Białowieża National Park, Poland). Acta Ornithologica 50: 95-120.
• Wesołowski T., Tomiałojść L. 1986. The breeding ecology of woodpeckers in a temperate primaeval forest – preliminary data. Acta Ornithologica 22: 1-21.
• Wilk T., Boberek R., Paciora K., Springer S. 2013. Wybrane ptaki lęgowe Puszczy Niepołomickiej w latach 2004-2011. Ornis Polonica 54: 50-67.
• Wübbenhorst J., Südbeck P. 2001. Woodpeckers as indicators for sustainable forestry? http://citeseerx.ist.psu.edu/ viewdoc/download?doi=10.1.1.518.5193&rep=rep1&type=pdf
• Zawadzka D., Zawadzki J. 2006. Ptaki jako gatunki wskaźnikowe różnorodności biologicznej i stopnia naturalności lasów. Studia i Materiały CEPL 14: 249-262.