Erozja wąwozowa na obszarach lessowych południowo-zachodniej Polski

• Autorzy: Jary Z. , Kida J.

Warianty tytułu

EN

Gully erosion on loess areas of SW Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Średnia gęstość sieci wąwozowej na obszarach lessowych południowo-zachodniej Polski waha się od 0,104 km·km⁻² na Wysoczyźnie Głubczyckiej do 0,184 km·km⁻² na Wzgórzach Trzebnickich. Lokalnie gęstość sieci wąwozowej dochodzi do 5 km·km⁻². Odporność lessów na erozję w dużym stopniu związana jest z właściwościami litologicznymi lessów. Dotyczy to przede wszystkim lessów głubczyckich, które są wzbogacone we frakcje koloidalne. W składzie mineralnym tej frakcji dominują minerały z grupy illitu i smektytu oraz interstratyfikowane minerały smektyt-illit. Właściwości lessów głubczyckich są rezultatem specyfiki środowiska sedymentacyjnego oraz przebiegu procesów glebotwórczych. Poważnym zagrożeniem gleb na badanych obszarach jest zmyw powierzchniowy oraz skoncentrowany spływ linijny. Żłobiny erozyjne oraz efemeryczne wąwozy rozwijające się wskutek krótkotrwałych deszczów nawalnych spadających na suchą powierzchnię gleby wiosną i wczesnym latem odgrywają bardzo poważną rolę w niszczeniu pokrywy glebowej obszarów lessowych południowo-zachodniej Polski.

EN

The mean gully density on the loess areas of SW Poland varies from 0.104 km·km⁻² on the Głubczyce Upland to 0.184 km·km⁻² on the Trzebnica Hills. Locally it exceed 5 km·km⁻². Loess erodobility is mainly connected with its lithological properties. It mainly concerns the loess of Głubczyce Upland which is strongly enriched in clay fraction. Mineral composition of this fraction is dominated by illite, smectite and interstratilied minerals of illite-smectite type. The properties of Głubczyce loess are connected with specific loess sedimentary environments and the course of soil development processes. Soils on investigated areas are degradated by overland and concentrated linear flow. Rill and ephemeral gully erosion occurs in spring and early summer. This is due to short but intensive storms falling on a dry soil surface. Rill and ephemeral gully erosion play a significant role in soil degradation on the loess areas of SW Poland.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2002
• Tom: 487
• Opis fizyczny: s.79-86,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Jary Z.

• Instytut Geograficzny, Uniwersytet Wroclawski

autor

Kida J.

• Instytut Geograficzny, Uniwersytet Wroclawski

Bibliografia

• Buraczyński J. 1990. Rozwój wąwozów na Roztoczu Gorajskim w ostatnim tysiącleciu. Annales UMCS, Vol. XLIV/XLV, Sectio B: 95-104.
• Cegła J. 1972. Sedymentacja lessów Polski. Acta Universitatis Wratislaviensis 168, Studia Geograficzne 17: 71 ss.
• Cegła J. 1984. Stan badań formacji lessowej Polski SW, w: Przewodnik seminarium lessowego „Płaskowyż Głubczycki”. 25-27 VI 1984 r., Instytut Geograficzny Uniwersytetu Wrocławskiego: 1-5.
• Chodak T. 1973. Studia nad substancją koloidalną gleb wytworzonych z lessu. Roczniki Gleboznawcze XXIV(2): 3-26.
• Dziarski T. 1968. Erozja gleb - na przykładzie skutków jednej ulewy w Ziębicach na Śląsku. Czasopismo Geograficzne XXIX: 283-290.
• Górecki A., Klementowski J. 1989. Skutki geomorfologiczne nawalnego deszczu w Księgienicach Wielkich. Czasopismo Geograficzne LX: 299-313.
• Jahn A. 1968. Wysoczyzna Głubczycka, w: Studia geograficzno-fizyczne z obszaru Opolszczyzny. S. Szczepankiewicz (red.), T. I, Instytut Śląski, Opole: 5-15.
• Jary Z. 1984. Problem erozji w lessach Płaskowyżu Głubczyckiego, w: Przewodnik seminarium lessowego „Płaskowyż Głubczycki". 25-27 VI 1984 r., Instytut Geograficzny Uniwersytetu Wrocławskiego: 32-40.
• Jary Z. 1989. Młode rozcięcia erozyjne na Wysoczyźnie Głubczyckiej. Ogólnopolskie sympozjum naukowe „Wpływ czynników naturalnych i antropogenicznych na procesy erozji gleb”. Wrocław, 11-12 IX 1989 r., Akademia Rolnicza, Wrocław: 58-59.
• Jary Z. 1991. Erozja wąwozowa na Wysoczyźnie Głubczyckiej. Acta Universitatis Wratislaviensis 1237, Prace Instytutu Geograficznego, Ser. A, T. VI: 131-151.
• Jary Z. 1996. Chronostratygrafia oraz warunki sedymentacji lessów południowo-zachodniej Polski na przykładzie Płaskowyżu Głubczyckiego i Wzgórz Trzebnickich, Acta Universitatis Wratislaviensis 1766, Studia Geograficzne 63: 103 ss.
• Józefaciuk C. 1989. Erozja wąwozowa w Polsce. Ogólnopolskie Symp. Nauk. „Wpływ czynników naturalnych i antropogenicznych na procesy erozji gleb". 11-12 IX 1989, Akademia Rolnicza, Wrodaw: 64-65.
• Kęsik A. 1961. Valles des terrains loessiques de la partie Ouest du Plateau de Nałęczów. Annales UMCS, Vol. XV, Sectio B: 123-153.
• Kida J. 1984. Lessy Płaskowyżu Głubczyckiego, w: Przewodnik Seminarium Lessowego „Płaskowyż Głubczycki". 25-27 VI 1984 r., Instytut Geograficzny Uniwersytetu Wrocławskiego: 6-24.
• Kida J. 1996. Niektóre cechy rzeźby lessowej Opolszczyzny. Acta Universitatis Wratislaviensis 1808, Prace Instytutu Geograficznego, Seria A, T. VIII: 43-61.
• Licznar M. 1985. Właściwości gleb i kierunki ich ewolucji na terenach erodowanych Płaskowyżu Głubczyckiego. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej we Wrocławiu 48: 79 ss.
• Mastalerz K. 1986. Skutki ulewnego deszczu i powodzi 6 maja 1984 roku w Księgienicach Wielkich (woj. wrocławskie). Przegląd Geologiczny 3: 166-168.
• Raczkowski W. 1958. Zagadnienie denudacji na obszarze pól uprawnych. Czasopismo Geograficzne, Vol. XXIX: 355-371.
• Teisseyre A.K. 1992. Epizodyczne koryta a rozwój suchych dolin w krajobrazie rolniczym. Acta Universitatis Wratislaviensis 1399, Prace Geologiczno-Mineralogiczne XXXI: 67 ss.
• Teisseyre A.K. 1994. Spływ stokowy i współczesne osady deluwialne w lessowym rejonie Henrykowa na Dolnym Śląsku. Acta Universitatis Wratislaviensis 1586, Prace Geologiczno-Mineralogiczne XLIII: 188 ss.
• Vandaele K., Poesen J. 1995. Spatial and temporal patterns of soil erosion rates in an agricultural catchment, central Belgium. Catena 25: 213-226.
• Woodward D.E. 1999. Method to predict cropland ephemeral gully erosion. Catena 37: 393-399.
• Zachar D. 1982. Soil erosion. Developments in Soil Science 10, Elsevier, Amsterdam: 547 ss.