Zmiany częstości anomalii termicznych w Polsce w latach 1951–2015

• Autorzy: Twardosz R.

Warianty tytułu

EN

Change in the frequency of temperature anomalies in Poland, 1951–2015

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy ukazano zmiany częstości anomalnie zimnych i anomalnie ciepłych miesięcy w Polsce i jej bezpośrednim sąsiedztwie od 1951 do 2015 roku. Podstawę badań stanowią średnie miesięczne wartości temperatury powietrza (tśr.) z 19 stacji meteorologicznych. Jako kryterium wyłonienia anomalii termicznych przyjęto wielkość odchylenia standardowego (tśr.±2σ). Wykazano, że w Polsce, podobnie jak w całej Europie, ocieplenie klimatu dokonuje się w większym stopniu przez wzrost częstości anomalnie ciepłych miesięcy niż spadek częstości miesięcy anomalnie zimnych oraz że ocieplenie to wyraża się także powiększeniem zasięgu występowania anomalnie ciepłych miesięcy na początku XXI wieku.

EN

The paper discusses changes in the frequency of anomalously cold (ACM) and anomalously warm (AWM) months in Poland and its immediately adjoining areas over the 65-year period spanning 1951–2015. The author based his research on monthly average air temperatures from 19 weather stations and employed the criterion of two standard deviations (2σ±tav.) to identify an anomaly. ACMs were most frequent in the first 15 years of the period, which accounted for 16 out of the total of 35 ACMs. In subsequent five-year periods, the frequency was much lower and varied from nought in 1970–1975 and 2011–2015 to four in 1986–1990. December 2010 was the last recorded AC month of the period. Conversely, no AWMs were identified during the first 10 years of the period, after which AWMs occurred at a steady rate of one in each five-year period, until 1990. The subsequent five-year period marked a leap in their frequency to four, while a record number of nine occurred in 2006–2010. December 2015 was the last recorded AWM. Anomalous months, especially AC, typically covered areas smaller than the whole territory of Poland, and only seven covered all the country. All the nationwide wintertime ACMs were recorded by the middle of the period while all such months in summer occurred in the early 21th century. Research shows that both in Poland and elsewhere in Europe the climate has been warming more through an increase in the frequency of anomalously warm months than by a decline in anomalously cold months and that the warming was also manifested by an expansion in the geographical extent of anomalously warm months in the early 21st century. The transient climate of Poland is typified by high temperature variability. During the study period, temperature anomalies covering the whole territory of the country occurred on average once every ten years, but were distributed very unequally in time.

Słowa kluczowe

PL

meteorologia; klimatologia; zmiany klimatyczne; zjawiska meteorologiczne; stacje meteorologiczne; anomalie pogodowe; temperatura powietrza; anomalie termiczne; pory roku; lata 1951-2015; Polska

• Wydawca: -
• Czasopismo: Polish Journal of Agronomy
• Rocznik: 2017
• Numer: 31
• Opis fizyczny: s.3-10,rys.,tab.,wykr.,map.,bibliogr.

Twórcy

autor

Twardosz R.

• Zakład Klimatologii, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, ul.Gronostajowa 7, 31-387 Kraków, Polska

Bibliografia

• Boryczka J., Stopa-Boryczka M., Baranowski D., Kirchenstein M., Błażek E., Skrzypczuk J., 2003. Mroźne zimy i upalne lata w Polsce. Atlas współzależności parametrów meteorologicznych i geograficznych w Polsce. M. Stopa-Boryczka i J. Boryczka (red.), Wydawnictwo UW, t. 17, 15-25.
• Cattiaux J., Vautard R., Cassou C., Yiou P., Masson-Delmotte V., Codron F., 2011. Winter 2010 in Europe: A cold extreme in a warming climate. Geophysical Research Letters, 37:L20704, doi:10.1029/2010GL044613.
• Filipiuk E., Kaszewski B.M., 2000. Hot and cold summer in Central Europe (1871-1990). Prace Geograficzne, 108: 149-154.
• Gumiński R., 1931. Zima 1928/29 w Polsce. Przegląd Geograficzny, 11: 119-127.
• Hansen J., Sato M., Ruedy R., 2012. Perception of climate change. Proceedings of the National Academy of Sciences U.S.A., 109, E2415-E2423, doi :10.1073/pnas.1205276109.
• Hoy A., Hänsel S., Skalak P., Ustrnul Z., Bochníček O., 2016. The extreme European summer of 2015 in a long-term perspective. International Journal of Climatology, doi: 10.1002/joc.4751.
• Kamae Y., Shiogama H., Watanabe M., Kimoto M., 2014. Attributing the increase in Northern Hemisphere hot summers since the late 20th century. Geophysical Research Letters, 41: 5192-5199.
• Kossowska-Cezak, U., Twardosz R., 2016. Zależność liczby niezwykle zimnych i niezwykle ciepłych miesięcy w Europie (1951-2010) od liczby uwzględnionych stacji meteorologicznych. Przegląd Geofizyczny, 3-4: 225-237.
• Kossowska-Cezak, U., Pełech S., Twardosz R., 2016. Niezwykle zimne miesiące zimowe w Europie (1951-2010), Przegląd Geofizyczny, 1-2: 45-72.
• Kossowska-Cezak U., Twardosz R., 2017a. Anomalie termiczne w Europie (1951-2010). IGiGP UJ, Kraków.
• Kossowska-Cezak U., Twardosz R., 2017b. Współczesne anomalie termiczne na historycznych ziemiach polskich. Przegląd Geofizyczny, 1-2: 29-43.
• Krzyżewska A., Bartoszek K., Wereski S., 2016. Warunki meteorologiczne w Lublinie podczas wyjątkowo uciążliwej fali upałów z sierpnia 2015 r. Przegląd Geofizyczny, 3-4: 239-249.
• Niedźwiedź T. (red.), 2003. Słownik meteorologiczny. PTGeof./ IMGW, Warszawa.
• STATISTICA (data analysis software system), 2017, version 13.1. StatSoft, Inc.www.statsoft.com
• Twardosz R., Kossowska-Cezak U., 2016. Exceptionally cold and mild winters in Europe (1951-2010). Theoretical and Applied Climatology, 125: 399-411.
• Wyjątki ze źródeł historycznych o nadzwyczajnych zjawiskach hydrologiczno-meteorologicznych na ziemiach polskich w wiekach od X do XVI, 1965. Girguś R., Strupczewski W., PIHM, WKiŁ, Warszawa.