Wybiórczość siedlisk leśnych przez głuszce (Tetrao urogallus) w polskiej części Karpat Zachodnich

• Autorzy: Ligocki D. , Merta D. , Bobek B.

Warianty tytułu

EN

Selection of forest habitats by Capercaillie (Tetrao urogallus) in Polish part of the Western Carpathians

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The objective of this paper is to analyse the forest habitat selection by Capercaillie in Polish part of the Western Carpathians. The study was carried out in the Ujsoły Forest District located in the Beskid Żywiecki Mountains in years 2002−2004. Habitats were investigated with regard to the forest types, age classes of the main tree species, canopy closure and altitude. We established 28 linear transects of the total length of 221 km. Data regarding Capercaillie occurrence (n=141) i.e., bird observations, tracks, feathers and droppings were collected twice during spring, summer, autumn and winter. Average index of Capercaillie density based only on birds seen amounted to 0.055/km of the transect and was the highest during spring (0,090/km). Availability and usage by Capercaillie, as well as preference index were calculated for distinguished habitat groups. As shown by Bailey's test, mountain mixed coniferous forest and mountain coniferous forest sites were preferred by Caperacillie, while mountain deciduous forest was avoided. The birds preferred spruce and beech stands of age ranging from 80 to 120 years. Moreover, stands with open and broken canopy and habitats located 800−1200 m a.s.l. turned to be highly preferred by Capercaillie. The obtained results were analyzed in relation to potential food resources, predator pressure and human disturbance. The following forest management measures in mountain refuges of Capercaillie were suggested: (1) maintaining open or broken canopy closure of stands, (2) policyclic timber harvesting system with a long period of regeneration, (3) patchy distribution of understory vegetation with cover below 50% of area, (4) maintaining in the ground flora at least 30% cover of bilberry, and (5) leaving seed trees and old−growth forest patches in clear−cuts as well as promotion of natural regeneration. This activities together with control of predation and reduction of human pressure allows to protect Capercaillie population in the Beskid Żywiecki Mountains.

Słowa kluczowe

PL

lesnictwo; lowiectwo; ptaki lowne; gatunki chronione; gluszec; Tetrao urogallus; preferencje siedliskowe; siedliska lesne; Nadlesnictwo Ujsoly; Beskid Zywiecki

• Wydawca: -
• Czasopismo: Sylwan
• Rocznik: 2016
• Tom: 160
• Numer: 07
• Opis fizyczny: s.582-590,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Ligocki D.

• Instytut Nauk o Środowisku, Uniwersytet Jagielloński, ul.Ingardena 6, 30-060 Kraków
• Polska Fundacja Ochrony Dzikich Zwierząt, ul.Żołnierska 31, 30-735 Kraków

autor

Merta D.

• Zakład Ekologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, ul.Podbrzezie 3, 31-054 Kraków

autor

Bobek B.

• Zakład Ekologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, ul.Podbrzezie 3, 31-054 Kraków

Bibliografia

• Atlegrim O., Sjöberg K. 1995. Lepidoptera larvae as food for capercallie chicks (Tetrao urugallus): a field experiment. Scand. J. For. Res. 10: 278-283.
• Bailey B. J. R. 1980. Large sample simultaneus confidence intervales for multinomial probabilities based on transformation of the cell frequencies. Technometrics 22: 583-589.
• Baines D., Moss R., Dugan D. 2004. Capercaillie breeding success in relation to forest habitat and predator abundance. Jour. Applied Ecol. 41: 59-71.
• Blanco-Fontao B., Fernández-Gil A., Obeso J. R., Quevedo M. 2010. Diet and habitat selection in Cantabrian capercaillie: ecological differentiation of a rear-edge population. J. Ornithol. 151: 269-277.
• Bollmann K., Weibel P., Graf R. F. 2005. An analysis of central Alpine capercaillie spring habitat at the forest stand scale. For. Ecol. Manage. 215: 307-318.
• Brzeziecki B., Drozdowski S., Zawadzka D., Zawadzki J. 2012. Quantification of ecological preferences of the capercaillie Tetrao urogallus by means of the Habiatat Suitability Index: A case study in the Augustów Forest (NE Poland). Pol. Jour. Ecol. 60: 805-814.
• Cherry S. 1996. A comparison of the confidence interval methods for habitat use-availability studies. J. Wildl. Manage. 60: 653-658.
• Cherry S. 1998. Statistical tests in publications of the Wildlife Society. Wildl. Soc. Bull. 26: 947-953.
• Dziedzic R., Rutkowski R., Rzońca Z., Steliga L. 2004. Źródła zagrożeń i kierunki ochrony głuszców (Tetrao urogallus) w Polsce. Zeszyty Naukowe Komitetu „Człowiek i Środowisko” PAN (38): 295-302.
• Finne M. H., Wegge P., Eliassen S., Odden M. 2000. Daytime roosting and habitat preference of capercaillie Tetrao urogallus males in spring – the importance of forest structure in relation to anti-predator behaviour. Wildl. Biol. 6: 241-249.
• Gjerde I., Wegge P. 1989. Spacing pattern, habitat use and survival of Capercaillie in a fragmented winter habitat. Ornis Scand. 20: 219-225.
• Głowaciński Z., Profus P. 2001. Głuszec. Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce. PWRiL, Warszawa.
• Gregersen H., Gregersen F. 2008. Old bilberry forest increases likelihood of Capercaillie Tetrao urogallus lek occupancy in Southern Norway. Ornis Norv. 31: 105-115.
• Keller M. 2001. Ratujmy kuraki leśne. Łowiec Polski 4: 24-28.
• Keller M. [red.]. 2000. Wpływ gospodarki leśnej na populacje głuszca Tetrao urogallus i cietrzewia Tetrao tetrix. Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych, Warszawa.
• Klaus S., Bergmann H. H. 1986. Die Auerhühner. A. Ziemsen Verlang. Wittenberg Lutherstadt.
• Kmieć M. 2013. Stan populacji i środowiskowe uwarunkowania występowania głuszca (Tetrao urogallus L.) w Borach Dolnośląskich ze szczególnym uwzględnieniem Nadleśnictwa Ruszów. Praca doktorska. Uniwersytet Przyrod-niczy w Poznaniu.
• Kondracki J. 1991. Typologia i regionalizacja środowiska przyrodniczego. W: Starkel L. [red.]. Geografia Polski – środo-wisko przyrodnicze. PWN, Warszawa. 561-602.
• Kurki S., Nikula A., Helle P., Linden H. 2000. Landscape fragmentation and forest composition effects on grouse breeding success in boreal forests. Ecology 81 (7): 1985-1997.
• Lakka J., Kouki J. 2009. Patterns of field layer invertebrates in successional stages of managed boreal forest: Implications for the declining Capercaillie Tetrao urogallus L. population. For. Ecol. Manage. 257: 600-607.
• Lande S., Herfindal I., Willebrand T., Moa P., Storaas T. 2014. Landscape characteristics explain large-scale variation in demographic traits in forest grouse. Landsc. Ecol. 29 (1): 127-139.
• Ligocki D. 2008. Wybiórczość siedlisk leśnych przez głuszce na terenie Beskidu Żywieckiego. Praca doktorska. Uniwer-sytet Jagielloński, Kraków.
• Ligocki D., Wiśniowska L., Zając R. 2004. Waloryzacja środowiska bytowania populacji głuszca w Beskidzie Żywiec-kim. Problemy organizacji i funkcjonowania systemu ostoi siedliskowych Natura 2000 w Polsce. Zeszyty Naukowe Komitetu „Człowiek i Środowisko” PAN 38: 287-293.
• Łajczak A. 1995. Ujsoły i okolice. Redakcja Wydawnictw Turystycznych, Poznań.
• Matuszewski G., Morow K. 1994. Kuraki leśne. Wydawnictwo Świat, Warszawa.
• Merta D., Kobielski J., Krzywiński A., Rzońca Z. 2013. Preliminary results of the Capercaillie (Tetrao urogallus) recovery program in Bory Dolnośląskie Forest, south-western Poland. Vogelwelt 134: 65-74.
• Merta D., Kobielski J., Theuerkauf J., Gula R. 2016. Towards a successful reintroduction of Capercaillies – activity, movements and diet of young released to the Lower Silesia Forest, Poland. Wildl. Biol. 22(3): 130-135.
• Miettinen J., Hell, P., Nikula A., Niemelä P. 2010. Capercaillie (Tetrao urogallus) habitat characteristics in north-boreal Finland. Silva Fennica 44 (2): 235-254.
• Mikoláš M., Svitok M., Tejkal M., Leităo P. J., Morrissey R. C., Svoboda M., Seedre M., Fontaine J. B. 2015. Evaluating forest management intensity on an umbrella species: Capercaillie persistence in central Europe. For. Ecol. Manage. 354: 26-34.
• Picozzi N., Moss R., Cat D. C. 1996. Capercaillie habitat, diet and management in a Sitka spruce plantation in central Scotland. Forestry 69 (4): 373-388.
• Plan Urządzania Lasu dla Nadleśnictwa Ujsoły na okres gospodarczy 1 stycznia 2013 do 31 grudnia 2022. 2013. Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Krakowie.
• Potapov R., Sale R. 2013. Grouse of the World. New Holland Publishers. London, Cape Town, Sydney, Auckland.
• Rzońca Z. 2014. Materiały z warsztatów „Najlepsze praktyki w zakresie ochrony kuraków leśnych”. Wisła, 22-23 maja 2014.
• Rzońca Z. 2015. Hodowla głuszców w Nadleśnictwie Wisła. Wisła.
• Sachot S., Perrin N., Neet C. 2003. Winter habitat selection by two sympatric forest grouse in western Switzerland: implications for conservation. Biol. Cons. 112: 373-382.
• Saniga M. 1998. Diet of capercaillie (Tetrao urogallus) in a Cental-Eurpean mixed spruce-beech, -fir and mountain spruce forest. Folia Zool. 47 (2): 115-124.
• Saniga M. 2003. Ecology of the Capercaillie (Tetrao urogallus) and forest management in relation to its protection in the West Carpathians. J. For. Sci. 49 (5): 229-239.
• Sirkiä S., Lindén A., Helle P., Nikula A., Knape J., Lindén H. 2010. Are the declining trends in forest grouse populations due to changes in the forest age structure? A case study of Capercaillie in Finland. Biol. Cons. 143: 1540-1548.
• Storch I. 1993a. Habitat selection by Capercaillie in summer and autumn: Is bilberry important? Oecologia 95: 257-265.
• Storch I. 1993b. Patterns and strategies of winter habitat selection in alpine capercaillie. Ecography 16: 351-359.
• Storch I. 2013. Human disturbance of grouse – why and when? Wildl. Biol. 19 (4): 390-403.
• Storch I. [red.]. 2007. Grouse – Status Survey and Action Plan 2006-2010 IUCN. Gland Switzerland and Cambridge UK. and World Pheasant Association, Fordinbridge, UK.
• Storch I., Woitke E., Krieger S. 2005. Landscape-scale edge effects in predation risk in forest-farmland mosaic in central Europe. Landscape Ecol. 20: 927-940.
• Stuen O. H., Spidsö T. K. 1988. Invertebrate abundance in different forest habitats as animal food available to capercallie Tetrao urogallus chicks. Scan. J. For. Res. 3 (1-4): 527-532.
• Summers R. W., Proctor R. Thorton M., Avey G. 2004. Habitat selection and diet of the Capercaillie Tetrao urogallus in Abernathy Forest Strathspey Scotland. Bird Study 51: 58-68.
• Thiel D., Jenni-Eiermann S., Palme R., Jenni L. 2011. Winter tourism increases stress hormone levels in the Capercaillie Tetrao urogallus. Ibis 153: 122-133.
• Tornberg R. 2001. Pattern of goshawk Accipiter gentilis predation on four forest grouse species in northern Finland. Wildl. Biol. 7 (4): 245-256.
• Wegge P., Rolstad J. 2011. Clearcutting forestry and Eurasian boreal forest grouse: Long-term monitoring of sympatric capercaillie Tetrao urogallus and black grouse T. tetrix reveals unexpected effects on their population performances. For. Eco. Manage. 261: 1520-1529.
• Zawadzka D. 2014. Podręcznik najlepszych praktyk ochrony głuszca i cietrzewia. Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych, Warszawa.
• Zawadzka D., Zawadzki J. 2003. Głuszec. Wydawnictwo Klubu Przyrodników, Świebodzin.
• Żurek Z., Armatys P. 2011. Występowanie głuszca Tetrao urogallus w polskich Karpatach Zachodnich – wnioski z monitoringu w latach 2005-2010 oraz końcowa ocena liczebności karpackich subpopulacji głuszca i cietrzewia. Stud. i Mat. CEPL 27: 229-240.