O piłkarskich trybunach Lwowa lat 30. XX wieku na łamach prasy sportowej. Wybrane kwestie

• Autorzy: Beniuk S.

Warianty tytułu

EN

Football terraces of Lviv in the 1930s in the sports press. Selected issues

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Powoli rośnie liczba publikacji naukowych badających futbol w przedwojennej Polsce. Temat jednak nadal skrywa wiele tajemnic. Szczególnie mało wiemy o publiczności pojawiającej się na meczach w tamtym czasie. Kibice nie byli w centrum zainteresowania dziennikarzy i fotoreporterów, ale dotarcie do często szczątkowych informacji prasowych, wspomnień, zdjęć oraz innych źródeł przynosi wiele interesujących odkryć. Artykuł ma na celu przybliżenie zjawiska kibicowania w Polsce lat 30. XX wieku, z naciskiem na jego lwowską specyfikę. Kwestia bycia kibicem potraktowana jest tutaj szeroko. Badania dotyczą całej otoczki meczów piłkarskich, a więc kwestii wspierania drużyny w formie wokalnej oraz wizualnej, antagonizmów międzyklubowych, przemocy stadionowej, przekroju społecznego trybun, kwestii narodowościowej, ubioru kibica i innych aspektów. Analizie została poddana publiczność gromadząca się na meczach lwowskich klubów, przede wszystkim – Pogoni, Czarnych, Lechii, Hasmonei i Ukrainy. Praca próbuje także odpowiedzieć na pytanie o stopień zorganizowania piłkarskich fanów w tamtym czasie.

EN

The number of scientific publications about football in Poland before II World War time is slowly increasing. Topic has still many secrets. Especially, we know too little about spectators, who attended to the matches that time. Supporters were not in the spotlight for journalist and photo-reporters, but some press information, memories, photos and other sources brings many interesting discoveries. This thesis try to show phenomenon of football support in Poland, in the 1930s, especially in Lviv. In this paper, to be a football fan is something broad. It is research on everything around game – vocally and visually cheering the team, antagonisms between clubs, football violence, social cross-section of football fans, nationality issue, aspect of dress and others. The research is on supporters, who attended to the matches of Lviv football clubs, mainly – Pogoń, Czarni, Lechia, Hasmonea and Ukraina. This thesis tries to answer the question of the level of organization of football fans at that time.

Słowa kluczowe

PL

sport; historia; dwudziestolecie miedzywojenne; Lwow; pilka nozna; kibice; kluby sportowe; gazety sportowe

• Wydawca: -
• Czasopismo: Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna
• Rocznik: 2018
• Tom: 17
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.23-56,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Beniuk S.

• Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław

Bibliografia

• A. Źródła
• Prasa
• Afisze ze zbiorów Cyfrowej Biblioteki Narodowej – Polona (www.polona.pl).
• Fotografie ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego (www.nac.gov.pl).
• „Mały Rocznik Statystyczny” 1939, R. 10, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 1939.
• Nuty Marszu Pogoni, źródło: Wikimedia (www.wikimedia.org), Księga pamiątkowa Lwowskiego Klubu Sportowego „Pogoń” 1904–1939, Lwów 1939.
• Plany miasta Lwowa ze zbiorów Miejskiego Archiwum Medialnego (lvivcenter.org).
• II. Wspomnienia i pamiętniki
• Schleyen K., Lwowskie gawędy, LTW, Łomianki 2002.
• Szolginia W., Tamten Lwów, t. 5: Życie miasta, Oficyna Wydawnicza Sudety, Wrocław 1994.
• III. Prasa
• „Gazeta Lwowska” 1923, nr 203 (7 września).
• „Ilustrowany Kurier Codzienny” 1939, nr 183 (5 lipca).
• „Przegląd Sportowy” 1930–1939.
• „Sport: tygodnik ilustrowany” 1922, nr 7 (28 kwietnia); 1925, nr 127 (24 marca).
• „Wiek Nowy: popularny dziennik ilustrowany” 1930, nr 8790 (7 października).
• B. Literatura
• Andersson T., Swedish Football Hooliganism, 1900–39, „Soccer and Society” 2001, vol. 2, no. 1, s. 1–18.
• Antonowicz D., Kossakowski R., Szlendak T., Aborygeni i konsumenci: o kibicowskiej wspólnocie, komercjalizacji futbolu i stadionowym apartheidzie, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2015.
• Biedrzycka A., Kalendarium Lwowa 1918–1939, Universitas, Kraków 2012.
• Brand M., Kalimullin R., Lwów – kiedy Sokoły grają w piłkę nożną, http://martin-brand.de [dostęp: 20.05.2016].
• Chomicki P., Śledziona L., Piłka nożna na polskim Pomorzu 1920–1939. Historia sportu, t. 2, NADA, Mielec 2016.
• Chomicki P., Śledziona L., Rozgrywki piłkarskie w Galicji do roku 1914. Historia sportu, t. 3, NADA, Mielec 2015.
• Chomicki P., Śledziona L., Rozgrywki piłkarskie w Łodzi 1910–1919. Historia sportu, t. 1, NADA, Mielec 2014.
• Dokowicz A., Wulgaryzmy w języku kibiców polskich, czyli „Polska grać, k… mać!”, Wydawnictwo Naukowe „Silva Rerum”, Poznań 2014.
• Đorđević I., Twenty years later: The War Did (Not) Begin at Maksimir, „Glasnik etnografskog instituta SANU” 2012, s. 201–216.
• Drzazga E., Chuligaństwo futbolowe w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2016.
• Duda J., Kibice, polityka, wojna – wydarzenia na stadionie Maksimir w Zagrzebiu w relacjach prasy jugosłowiańskiej, „Slavia Meridionalis” 2010, nr 10, s. 87–101.
• Dudała J., Fani-chuligani: rzecz o polskich kibolach: studium socjologiczne, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2004.
• Dunning E., Fighting Fans: Football Hooliganism as a World Phenomenon, University College Dublin Press, Dublin 2002.
• Dunning E., Maguire J., Murphy P., Football Spectator Violence and Disorder before the First World War: A Reply to R.W. Lewis, „The International Journal of the History of Sport” 1998, vol. 15, issue 1, s. 141–162.
• Dunning E., Murphy P.J., Williams J., The roots of football hooliganism: An historical and sociological study, Routledge, London 1988.
• Duttler G., Haigis B. (red.), Ultras: eine Fankultur im Spannungsfeld unterschiedlicher Subkulturen, Transcript, Bielefeld 2016.
• Gaszyński P., Zanim powstała liga: sezon 1919 (Almanach rozgrywek piłkarskich w Polsce w latach 1919–1926), t. 1, Gargulion, Kraków 2013.
• Gaszyński P., Zanim powstała liga: sezon 1920 (Almanach rozgrywek piłkarskich w Polsce w latach 1919–1926), t. 2, Gargulion, Kraków 2014.
• Gaszyński P., Zanim powstała liga: sezon 1921 (Almanach rozgrywek piłkarskich w Polsce w latach 1919–1926), t. 3, Gargulion, Kraków 2017.
• Goksiński J., Klubowa historia polskiej piłki nożnej do 1939 r., t. 1: Regiony – branże – frekwencja, PZI Softena, Warszawa 2013.
• Gowarzewski A., Lwów i Wilno w ekstraklasie, t. 4, GiA, Katowice 1997.
• Guttmann A., Sports Spectators from Antiquity to the Renaissance, „Journal of the Sport History” 1981, vol. 8, no. 2, s. 5–27.
• Hałys J., Piłka nożna w Polsce 1918–1926, t. 2, NADA, Mielec – Kraków 2017.
• Horak R., Things change: trends in Austrian football hooliganism from 1977–1990, „The Sociological Review” 1991, vol. 39, no. 3, s. 531–548.
• Husting A., de Waele J.M. (red.), Football et identités, Editions de l’Université de Bruxelles, Bruxelles 2008.
• Jurczak J., Chuligaństwo stadionowe: symbole i gesty na polskich stadionach, Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie, Szczytno 2011.
• Jurczewski M., Prawno-kryminalistyczna problematyka przestępczości stadionowej (rozprawa doktorska), Uniwersytet w Białymstoku, Wydział Prawa, 2013.
• Karwacki A., Lenartowicz M., An overview of social conflicts in the history of Polish club football, „European Journal for Sport and Society” 2005, vol. 2, no. 2, s. 97–107.
• Karwacki A., Lenartowicz M., Wrogość i sympatie w polskiej piłce nożnej w perspektywie społeczno-historycznej, „Kultura Fizyczna” 2001, nr 5–6, s. 23–26.
• Kita A.M., Piłkarscy ultras. Na przykładzie argentyńskich barras bravas (zjawisko kibicowania we współczesnej Argentynie), Księży Młyn Dom Wydawniczy Michał Koliński, Łódź 2013.
• Kowalski R., Potomkowie Hooligana – szalikowcy: społeczno-kulturowe źródła agresji widowni sportowych, Adam Marszałek, Toruń 2000.
• Kossakowski R., Kurowski J., Nowakowski J. (red.), Modern futbol a świat kibiców: interdyscyplinarne studia nad kulturą futbolu, Orbis Exterior, Pszczółki 2015.
• Kossakowski R., Michałowski L. (red.), Sport, sportowcy, kibice. Perspektywa socjologiczna, Orbis Exterior, Pszczółki 2014.
• Lewis R.W., Football hooliganism in England before 1914: a critique of the dunning thesis, „The International Journal of the History of Sport” 1996, vol. 13, issue 3, s. 310–339.
• Louault F., de Waele J.M. (red.), Soutenir l’équipe nationale de football: enjeux politiques et identitaires, Université de Bruxelles Eds, Bruxelles 2016.
• Lupa B., Edmund Cenar – ojciec chrzestny lwowskiej piłki nożnej, „Kurier Galicyjski” 2015 , 28 sierpnia – 14 września, s. 26–27 [przetłumaczony fragment książki: B. Lupa, Kronika lwowskiej piłki nożnej (od poł. XIX w. do 1965 r.) t. 1].
• Mazur G., Życie polityczne polskiego Lwowa 1918–1939, Księgarnia Akademicka, Kraków 2007.
• Miatkowski J., Owsiański J., 1927. Ten pierwszy sezon ligowy Polska Liga Piłki Nożnej, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2017.
• Mielech S., Gole, faule i ofsaidy, Wydawnictwo Sport i Turystyka, Warszawa 1957.
• Mills R., Commemorating a Disputed Past: Football Club and Supporters’ Group War Memorials in the Former Yugoslavia, „History. The Journal of the Historical Association” 2012, vol. 97, issue 328, s. 540–577.
• Mills R., It All Ended in an Unsporting Way: Serbian Football and the Disintegration of Yugoslavia, 1989–2006, „The International Journal of the History of Sport” 2009, no. 26.9, s. 1187–1217.
• Oswald R., Fußball-Volksgemeinschaft: Ideologie, Politik und Fanatismus im deutschen Fußball 1919–1964, Campus Verlag, Frankfurt am Main 2008.
• Otałęga J., Za lotem piłki, Wydawnictwo Jagiellonia, Kraków 2003.
• Piotrowski P, Szalikowcy: o zachowaniach dewiacyjnych kibiców sportowych, Adam Marszałek, Toruń 1999.
• Piotrowski P., Chuligani a kultura futbolu w Polsce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
• Plens K., Ile zarabiali nasi dziadkowie przed wojną?, http://wynagrodzenia.pl/artykul/ile-zarabiali-nasi-dziadkowie-przed-wojna [dostęp: 28.08.2016].
• Sahaj T., Fani futbolowi. Historyczno-społeczne studium zjawiska kibicowania, AWF, Poznań 2007.
• Sahaj T., Od fana do chuligana. Kibicowanie w sporcie współczesnym, AWF, Poznań 2011.
• Sahaj T., (red.), Pogranicza współczesnego sportu. Ujęcie społeczne, AWF, Poznań 2009.
• Spaaij R., Football hooliganism as a transnational phenomenon: Past and present analysis: A critique – More specificity and less generality, „International Journal of the History of Sport” 2007, no. 24, s. 411–431.
• Wojtaszyn D., Kibice w socjalizmie: trybuny piłkarskie w NRD – studium historyczno-społeczne, Oficyna Wydawnicza Atut – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław 2013.
• Zaborniak S., Kultura fizyczna ludności ukraińskiej za ziemiach polskich (1868–1939), Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2007.
• C. Słowniki:
• Dunaj B. (red.), Słownik współczesnego języka polskiego, Wilga, Warszawa 1996.
• Szymczak M. (red.), Słownik języka polskiego PWN, t. 1: a–k, PWN, Warszawa 1999.

Identyfikatory

DOI

10.16926/kf.2018.17.02