Wpływ myśli teoretycznej i praktycznej szkoleniowców węgierskich na sukcesy polskiej szermierki

• Autorzy: Luczak M.

Warianty tytułu

EN

Influence of the theoretical and practical conception of Hungarian trainers on the triumphs of Polish fencing

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W Polsce międzywojennej do 1928 roku szermierki na szable nauczano przede wszystkim według metody włoskiej. Po przybyciu do Polski w 1928 roku fechtmistrza węgierskiego Beli Szombathelyego zaczęła dominować metoda węgierska. Po raz pierwszy wprowadzono atak o niewiadomym zakończeniu. Poprawiono szybkość, a także technikę w odpowiedzi. Zastosowano większą ruchliwość i prostotę akcji. Od 1938 roku zaczęto dostosowywać szkolenie do metody fechtmistrza Borsodiego. Duży wpływ na przemiany w technice i taktyce wywarły również kontakty Polaków m.in. z szermierzami Austrii, Węgier, Włoch i Francji. Po II wojnie światowej, w 1947 roku trener mjr Janos Kevey, po przyjeździe do Polski, w krótkim czasie nauczył grono młodzieży perfekcyjnego wykonania kilku akcji szermierczych. Zawodnicy większość natarć wykonywali rzutem. W obronie stosowali odskok, a bezpośrednio po nim – rzut, wykonywany z maksymalną szybkością. System szablowy J. Keveya przyjęło wielu polskich trenerów, a następnie udoskonaliło go. Sukcesy Polaków na arenie międzynarodowej, a zwłaszcza w szabli, świadczą o wielkich zasługach trenerów węgierskich – Belli Szombathelyego i Janosa Keveya – w rozwój szermierki w kraju, na dziesięć lat przed i po II wojnie światowej, czego dowodem było wywalczenie m.in. czterech medali olimpijskich w szabli – polskiej broni narodowej.

EN

In the interwar Poland, till 1928, the sabre fencing was trained mostly according to the Italian method. But when – in 1928 – the Hungarian fencing master Bela Szombately, arrived to Poland, the Hungarian method became prevailing. The fleche was used more and more frequently. For the first time the attack with unknown ending was introduced. The attack velocity and ripost technique became improved. Major mobility was recommended. The actions of appreciable simplicity and practical sense contributed to the success of Polish fencers. In 1938, under the influence of the Hungarian sabre fencers, trained by fencing coach Borsody, the training in Poland began to be patterned after his method. After the II world war, in 1947, the fencing master, major Janos Kevey, after his arrival to Poland, was able to convince the group of talented young people of his method. In a short time he taught his pupils to execute perfectly some fencing actions. He laid strong emphasis on the mobility. The competitors executed most actions by fleche. On defense they made leap back and just after the fleche attack, with maximal speed. However, in spite of the deficiencies of the Janos Kevey system, his merits for the development of the fencing sport in Poland are to be appreciated very high. Many Polish trainers adapted and improved the Janos Kevey sabre system. The successes of Polish fencers on the international sports arena, peculiarly in sabre, ensue from the considerable contribution of the Hungarian trainers – Bella Szombately and Janos Kevey – to the development of the fencing sport in our country – for ten years before and ten years after the II world war. The sign there of was the gaining – among others – four Olympic medals in sabre - the Polish national arms.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna
• Rocznik: 2009
• Tom: 08
• Opis fizyczny: s.55-74,bibliogr.

Twórcy

autor

Luczak M.

• Zakład Historii i Organizacji Kultury Fizycznej, Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu, Poznań

Bibliografia

• A. Źródła
• I. Źródła archiwalne
• Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie
• Państwowy Urząd Wychowani Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego I-300.69.133; I-300.69.134.
• Pismo przewodniczącego PKOL do dyrektora PUWFiPW w sprawie przydzielenia subwencji i pozostawienia trenera Szombathelyego.
• Pismo w sprawie odpowiedzi Zarządu PZS na zapytanie (notę) Ambasady Egipskiej odnośnie do zgody na propozycję trenera J. Keveya, a uczynioną przedstawicielom egipskiej federacji szermierki, b.m. i r.w.
• Sprawozdanie delegata PUWFiPW dla Polskiego Związku Szermierczego; Pismo przewodniczącego PKOL do dyrektora PUWFiPW w sprawie przydzielenia subwencji i pozostawienia trenera Szombathelyego.
• Sprawozdanie delegata PUWFiPW dla Polskiego Związku Szermierczego na konferencję w dniu 2.12.1935 roku.
• Sprawozdanie Zarządu Głównego PZS za okres 30.06.1958 do 1.12.1958 roku.
• Sprawozdanie Zarządu Polskiego Związku Szermierczego z 1935 roku.
• Umowa trenera Szombathely.
• Pismo T. Friedricha Przewodniczącego Delegatury PZS do J. Pieczyńskiego, Kraków 24 I 1950 roku.
• Sołtan S., Manuskrypt, maszynopis.
• II. Relacje
• S. Sołtan – relacja ustna. Kraków 2 X 1986 roku.
• III. Źródła drukowane
• Komunikaty
• Komunikat PZS nr 1, Katowice 12.11.1945 roku.
• Komunikat PZS nr 1/47, Katowice 20.11.1947 roku.
• Komunikat PZS nr VI, Katowice 17 maja 1946 roku.
• Łysakowski J., Kadra szkoląca w masowym wychowaniu fizycznym, „Biuletyn Informacyjny GKKFiT”, nr 10, Warszawa 1972.
• Przewodnik Sportowy, red T. Sawicki i W. Kwast, wyd. Nakładem Księgarni J. Lisowskiej, Warszawa 1933.
• Rozwój organizacji sportowych i wychowania fizycznego w latach 1957–1960. Analiza statystyczna, wyd. GKKFiT, Departament Organizacyjny, Warszawa 1961.
• 60-lecie Polskiego Związku Szermierczego, Cz. II: 1945–1982, Rybnik, b.r.w.
• Prasa
• „Kultura Fizyczna” 1956.
• „Przegląd Sportowy” 1932,1934,1936,1952,1954,1956, 1957.
• „Raz Dwa Trzy” 1932.
• „Roczniki Naukowe AWF w Warszawie”, Warszawa 1974
• „Roczniki Naukowe WSWF”, Kraków 1964.
• „Sport Wyczynowy” 1993.
• „Sport” 1947, 1963.
• „Stadion” 1927.
• „Wychowanie Fizyczne” 1935.
• „Wychowanie Fizyczne i Sport” 1957,1963,1982,1989.
• B. Literatura
• 50 lat na olimpijskim szlaku, wyd. SiT, Warszawa 1974.
• Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie imienia Generała broni Karola Świerczewskiego w latach 1929–1959, Księga pamiątkowa, Wydawnictwo SiT, Warszawa 1960.
• Akademicki Związek Sportowy 1908–1983. Wspomnienia i pamiętniki, wybór i opracowanie Ryszard Wryk, Poznań 1985.
• Borzęcki B, Białą bronią urzeczeni, PZS, Warszawa 1994.
• Cohen R., By the sword, Wyd. Pan Books, New York 2002.
• Czajkowski Z., Nowa szermierka, wydanie I, wyd. MON, GKKF, Warszawa 1951.
• Czajkowski Z., Poradnik trenera, Resortowe Centrum Metodyczno-Szkoleniowe Kultury Fizycznej i Sportu, Warszawa 1994.
• Czajkowski Z., Szermierka na florety, Wyd. SiT, Warszawa 1987.
• Czajkowski Z., Taktyka i psychologia w szermierce, Akademia Wychowania Fizycznego w Katowicach, wydanie II, zmienione i poszerzone, Katowice 2007.
• Czajkowski Z., Taktyka i psychologia w szermierce, Cz. I. wyd. AWF, Katowice 1984.
• Czajkowski Z., Teoria i metodyka współczesnej szermierki, wyd. SiT, Warszawa 1968.
• Grot Z., Gaj J., Zarys dziejów kultury fizycznej w Wielkopolsce, Wyd. PWN Warszawa – Poznań 1973.
• Kevey J., Szermierka na szable. Podstawy nowoczesnej techniki szablowej, wyd. GKKF, Warszawa 1952.
• Lukovich I., Szabo L., Vivás, vivómesterség, Budapest 1986.
• Martincic A., Kevey und seine Fechtschule, Graz 1983.
• Nawrocki J,. Mrzygłód J., W szczęku stalowych kling, wyd. SiT, Warszawa 1957.
• Papèe A., Na białą broń, Warszawa 1987.
• Papèe A., Na planszach czterech olimpiad, Warszawa 1957.
• Pawełek A., Centralna Szkoła Wojskowa Gimnastyki i Sportów w Poznaniu, Poznań 1929.
• Schenker Z. O., Szermierka na szable, Warszawa – Budapeszt 1962.
• Snopko J., Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Galicji 1867–1914, Wyd. Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 1997.
• Spyra S., Szermierka. Metodyka nauczania. Floret – szabla – szpada, Warszawa 1970.
• Wasztyl R., Wychowanie fizyczne i sport w Krakowie w latach 1773–1890, Wydawnictwo Monograficzne nr 60 AWF w Krakowie, Kraków 1993.
• Prace niepublikowane
• Młodzianowska A., „Początki sportu szermierczego kobiet w Polsce” (do 1980 r.), praca magisterska, AWF Warszawa 1982.
• Pietraszek P., „Janos Kevey – sylwetka trenera, twórcy sukcesów polskich szablistów w latach 1947–1958”, (praca magisterska), AWF Warszawa 1985.
• Węgrzyn B., „Rozwój sportu szermierczego na Górnym Śląsku w latach 1945–1970”, (praca magisterska), WSWF Katowice 1978.