Changes in flood risk impacted by river training - case study of piedmont section of the Vistula river

• Autorzy: Lajczak A.

Warianty tytułu

PL

Zmiany w zagrożeniu powodziowych powodowane przez regulację rzeki na przykładzie przedgórskiego odcinka Wisły

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Main problems concerning the flood risk in piedmont section of the Vistula, Southern Poland, are discussed. This stretch of the river is channelized since the middle of the 19th century. It is part of the mainstream discussion of the effectiveness of existing river channelization methods. The following problems are analysed: (1) current state of flood risk, (2) the rate of river fl ow, (3) changes in flood risk since the start of channelization efforts with respect to changing channel geometry and changing rates of river flow reflecting the effects of channelization work. Substantially increased bankfull discharge in a channelized river may be considered as a stable hydrologic feature of the river stretch analysed. This means that the river is effectively reducing the quantity of water available for flooding the inter-embankment zone. This statement is the basis for analysis of changes in flood risk in the river studied. An assessment of changes in flood risk for the piedmont section of the Vistula cannot be categorical. Some changes in discharge help reduce flood risk, while others increase it. The paper is based mainly on the State Hydrological Survey data over more than the last 100 years, a large-scale maps over the last 230 years, and fieldwork conducted by the author.

PL

W pracy zanalizowano główne problemy związane z zagrożeniem powodziowym w dolinie przedgórskiego odcinka Wisły (południowa Polska). Ten odcinek rzeki podlega pracom regulacyjnym od połowy XIX wieku. Omówiono wiele problemów wpisujących się w główny nurt dyskusji na temat efektywności stosowanych metod regulacji rzek. Główną uwagę zwrócono na: (1) aktualny stan zagrożenia powodziowego, (2) wielkość odpływu rzeki, (3) zmiany w zagrożeniu powodziowym od początku prac regulacyjnych z uwzględnieniem zmian w geometrii koryta i zmian w wielkości odpływu rzeki odzwierciedlających efekty prac regulacyjnych. Za główną cechę hydrologiczną badanego odcinka Wisły należy uznać znaczny od zapoczątkowania prac regulacyjnych wzrost wielkości przepływu pełnokorytowego, który trwa nadal. Oznacza to, że zmniejsza się ilość wody w rzece, która podczas stanów wyższych od stanu pełnokorytowego może zatapiać strefę międzywala. Tą uwagę uznano za podstawę analizy zmian w zagrożeniu powodziowym w przedgórskim odcinku Wisły. Ocenę tych zmian w badanym odcinku rzeki nie można jednak uznać za jednoznaczną, gdyż niektóre zmiany w warunkach odpływu przyczyniają się do zmniejszenia ryzyka powodzi, podczas gdy inne są odpowiedzialne za jego zwiększenie. W pracy wykorzystano dane z ponad 100-letniego okresu udostępnione przez Państwową Służbę Hydrologiczną, uwzględniono również mapy opublikowane w dużej skali w ostatnich 230 latach, a także wyniki badań terenowych autora.

Słowa kluczowe

EN

Southern Poland; Vistula River; river regulation; flood risk; riverbed; riverbed geometry; anti-flooding dam; river flow; flood land; inundation; piedmont

• Wydawca: -
• Czasopismo: Annals of Warsaw University of Life Sciences - SGGW. Land Reclamation
• Rocznik: 2014
• Tom: 46
• Numer: 4
• Opis fizyczny: p.55-73,fig.,ref.

Twórcy

autor

Lajczak A.

• Institute of Geography, Pedagogical University of Cracow, Podchorazych 2, 30-084 Krakow, Poland

Bibliografia

• ANDREWS J.H., BURGES N.D. 1991: Rationale for creation of artificial wetlands. In: C.M. Finlayson, T. Larsson (Eds.) Proc. Workshop: Wetland management and restoration. Swedish Environ. Protection Agency, Report 3992: 24-32.
• ANGELSTAM P., ARNOLD G.W. 1993: Contrasting roles of remnants in old and newly impacted landscapes: lessons for ecosystem reconstruction. In: D.A. Saunders, R.J. Hobbs, P.R. Ehrlich (Eds). Nature conservation, 3, Surrey Beatty and Sons, Sydney: 109-125.
• BROOKES A. 1990: Channelized rivers: Pro-spectives for Environmental Management. Wiley, Chichester: 326.
• COOPER J.R., GILIAM J.W., DANIELS R.B., ROBARGE W.P. 1987: Riparian areas as filters for agricultural sediment. J. Soil. Sci. Soc. Am. 51: 416-420.
• FINLAYSON C.M. 1991: Wetland management and restoration: summary. In: C.M. Finlayson, T. Larsson (Eds). Proc. Workshop: Wetland management and restoration. Swedish Environ. Protection Agency, Report 3992: 174-179.
• GILVEAR D.J. 1999: Fluvial geomorphology and river engineering: futur roles utilizing a fluvial hydrosystems framework. Geomorphology 31: 229-245.
• HEY R.D. 1996: Environmentally sensitive river engineering. In: G.E. Petts, P. Calow (Eds). River Restoration. Blackwell, Oxford: 80-105.
• HOWARD A.D. 1992: Modelling channel migration and floodplain sedimentation in meandering streams. In: P.A. Carling, G.E. Petts (Eds). Lowland Floodplain Rivers: Geomor-phological Perspectives. Wiley, Chichester.
• INGLIS C.C. 1941: Meandering of rivers. Central Board of Irrigation, India, v. 24.
• KAJAK A. 1993: The Vistula river and its riparian zones. In: A. Hilbricht-Ilkowska, E. Pieczyńska (Eds). Nutrient dynamics and retention in land/water ecotones of lowland temperate lakes and rivers. Kluwer Academic Publishers, Dordrecht-Boston-London: 149-157.
• KAJAK A., OKRUSZKO H. 1990: Grassland on drained peats. In: A. Breymeyer (Ed.) Managed Grasslands. Elsevier Sci. Publ., Amsterdam: 213-253.
• ŁAJCZAK A. 1995: The Impact of River Regulation, 1850-1990, on the Channel and Flood-plain of the Upper Vistula River, Southern Poland. In: E.J. Hickin (Ed.) River Geomor-phology. Wiley, Chichester: 209-233.
• ŁAJCZAK A. 1999: Współczesny transport i sedymentacja materiału unoszonego w Wiśle i głównych dopływach [Contemporary transport and sedimentation of the suspended material in the Vistula river and its tributaries]. Monografie Komitetu Gospodarki Wodnej PAN 15: 1-215.
• ŁAJCZAK A. 2007: River Training vs. Flood Risk in the Upper Vistula Basin, Poland. Geographia Polonica 80 (2): 79-96.
• ŁAJCZAK A. 2012: Use of Piedmont Section of Vistula in Southern Poland to Examine the Effect of River Channelization on Flood Risk. In: T. Wong (Ed.). Flood Risk and Flood Management. Publ. Nova Series, New York: 88-106.
• O SUCH B. 1991: Stany wody [Water stages]. In: I. Dynowska, M. Maciejewski (Eds). Dorzecze górnej Wisły [Drainage basin of the upper river Vistula], part I. PWN, Warszawa--Kraków: 159-166.
• PINTER N., HEINE R.A. 2005. Hydrodynamic and morphodynamic response to river engineering documented by fixed-discharge analysis, Lower Missouri River, USA. Journal of Hydrology 302: 70-91.
• PUNZET J. 1973: Influence of dam reservoirs on probability of occurrence of high water stages within the upper Vistula River drainage basin. Gospodarka Wodna 2: 46-49.
• PUNZET J. 1991: Charakterystyczne przepływy [Characteristic discharges]. In: I. Dynowska, M. Maciejewski (Eds). Dorzecze górnej Wisły [Drainage basin of the upper river Vistula], part I. PWN, Warszawa-Kraków: 167-215.
• SOJA R., MROZEK T. 1990: Hydrological characteristics of the Vistula River. Geographical Studies, Special Issue 5: 45-62.
• THORNE C.R., HEY R.D., NEWSON M.D. 1997: Applied Fluvial Geomorphology for River Engineering and Management. Wiley and Sons, Chichester.
• WYŻGA B. 1993: River response of channel regulation: case study of the Raba river, Carpathians, Poland. Earth Surface Processes and Landforms 18: 541-556.
• WYŻGA B. 2001: A geomorphologist's criticism of the engineering approach to channelization of gravel-bed rivers: case study of the Raba River, Polish Carpathians. Environ. Manag. 28: 341-358.