Łyżwiarstwo w Galicji Zachodniej w latach 1867–1914

• Autorzy: Krasowski R. , Nadolski W.

Warianty tytułu

EN

Skating in West Galicia in 1867–1914 period

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Łyżwiarstwo w drugiej połowie XIX w. było jedyną zimową dyscypliną sportową uprawianą przez większość warstw społeczeństwa Galicji Zachodniej. Dużym zainteresowaniem cieszyły się ślizgawki w największym mieście badanego obszaru – Krakowie, a nieco później także w Tarnowie, Rzeszowie, Nowym Sączu czy Wadowicach. W 1881 r. w Krakowie zorganizowano pierwsze zawody łyżwiarskie. Jednak do 1890 r. łyżwiarstwo było głównie zimową rozrywką, uprawianą jako atrakcyjna zabawa towarzyska. Od 1890 r. Rada Szkolna Krajowa zobowiązała placówki szkolne do wprowadzenia do programu szkolnego kilku dyscyplin sportowych, m.in. łyżwiarstwa. Od tego czasu łyżwiarstwo uprawiano na skalę masową. Dodatkowo ruch na świeżym powietrzu wspierały nowo powstałe gniazda sokole, które kształciły nauczycieli gimnastyki oraz zakładały własne oddziały łyżwiarskie. Po 1900 r. sport łyżwiarski uprawiany był właściwie w każdym mieście Galicji Zachodniej, chociaż popularnością zaczął ustępować innym dyscyplinom zimowym – saneczkarstwu i narciarstwu. Bez wątpienia Kraków w latach 1867–1914 należy uznać za centrum sportu łyżwiarskiego w Galicji Zachodniej.

EN

In the second half of the 19th century skating was the only winter sport practised by the majority of social classes of West Galicia. Skating rinks located in the biggest city of the area in question, Kraków, were very popular. Later on, skating rinks in Tarnów, Rzeszów and Nowy Sącz or Wadowice also gained in popularity. The first skating competition was held in Krakow in 1881. However, up until 1890 skating was mainly seen as an enjoyable winter social entertainment. Since 1890, State School Committee (Rada Szkolna Krajowa) made school institutions introduce few sports into their curriculum i.e. skating. Since then, skating has become widely popular. Additionally, outdoor sporting activities were encouraged by newly established „falcon’s nests” that trained teachers of gymnastics and opened their own skating branches. After 1900, skating sport was practised basically in every town of West Galicia, although it started to become less popular, becoming replaced with ski lunge and skiing. Undoubtedly, in 1867–1914 period Kraków was the center of skating sport in West Galicia.

Słowa kluczowe

PL

sport; historia; lata 1867-1914; Galicja; lyzwiarstwo

• Wydawca: -
• Czasopismo: Sport i Turystyka. Środkowoeuropejskie Czasopismo Naukowe
• Rocznik: 2019
• Tom: 02
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.57-72,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Krasowski R.

• Wyższa Szkoła Biznesu i Przedsiębiorczości w Ostrowcu Świętokrzyskim, Wydział Zamiejscowy w Limanowej, Limanowa

autor

Nadolski W.

• Wyższa Szkoła Biznesu i Przedsiębiorczości w Ostrowcu Świętokrzyskim, Wydział Zamiejscowy w Limanowej, Limanowa

Bibliografia

• A. Źródła
• I. Źródła archiwalne
• Muzeum Historii Fotografii w Krakowie, sygn. MHF 27768/II.
• II. Źródła drukowane
• Księga pamiątkowa poświęcona 35-leciu działalności Lwowskiego Klubu Sportowego „Pogoń” 1904–1939, Lwów 1939.
• Pierwsze sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Szkoły Realnej w Krośnie za rok szkolny 1907, Krosno 1907.
• Sprawozdanie c.k. Rady Szkolnej Krajowej o stanie szkół średnich galicyjskich w roku szkolnym 1890-91, Lwów 1891.
• Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Bochni za rok szkolny 1891, Bochnia 1891; za rok szkolny 1898, Bochnia 1898.
• Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Gorlicach za rok szkolny 1914, Gorlice 1914.
• Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Jaśle za rok szkolny 1892, Jasło 1892; za rok szkolny 1898, Jasło 1898; za rok szkolny 1902, Jasło 1902; za rok szkolny 1904, Jasło 1904; za rok szkolny 1911/12, Jasło 1912.
• Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Mielcu za rok szkolny 1912, Mielec 1912.
• Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Nowym Targu za rok szkolny 1907, Nowy Targ 1907.
• Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Tarnowie za rok szkolny 1891, Tarnów 1891; za rok szkolny 1892/93, Tarnów 1893.
• Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum I w Tarnowie za rok szkolny 1907/08, Tarnów 1908.
• Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum II w Tarnowie za rok szkolny 1907/08, Tarnów 1908.
• Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Wadowicach za rok szkolny 1891, Wadowice 1891; za rok szkolny 1893, Wadowice 1893; za rok szkolny 1904, Wadowice 1904; za rok szkolny 1909, Wadowice 1909.
• Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Szkoły Realnej w Tarnobrzegu za czas od założenia do końca czerwca 1912 roku, Tarnobrzeg 1912.
• Sprawozdanie Dyrektora c.k. Gimnazyum im. Św. Jacka w Krakowie za rok szkolny 1893, Kraków 1893.
• Sprawozdanie Kierownika Prywatnego Gimnazyum Realnego w Chrzanowie za rok szkolny 1912/13, Chrzanów 1913.
• Sprawozdanie z czynności Wydziału Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Rzeszowie za rok 1910, Rzeszów 1911.
• Statut Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Rzeszowie jako Filii Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” we Lwowie, Rzeszów 1887.
• 30 lecie Towarzystwa Sportowego „Wisła” w Krakowie, Kraków 1936.
• III. Prasa
• „Czas” 1896–1910.
• „Gazeta Jarosławska” 1891.
• „Gazeta Rzeszowska” 1891.
• „Głos Narodu” 1893–1894.
• „Głos Rzeszowski” 1897–1912.
• „Illustriertes Österreichisches Sportblatt” 1913.
• „Ilustracya Polska” 1901.
• „Kalina” 1868.
• „Kurjer Lwowski” 1894.
• „Kuryer Rzeszowski” 1894–1897.
• „Nowa Reforma” 1903–1914.
• „Nowości Illustrowane” 1914.
• „Orzeł” 1883.
• „Pogoń” 1881–1884.
• „Przegląd Sokoli” 1909.
• „Przegląd Zakopiański” 1901–1902.
• „Przemyślanin” 1881.
• „Przewodnik Gimnastyczny Sokół” 1883–1901.
• „Ruch” 1910.
• „San” 1880.
• „Sport Zimowy” 1932.
• „Unia” 1883.
• IV. Źródła internetowe
• Historia miasta Limanowa, www.oravskakniznica.sk/ebook/_PDF/pl/bogaczpl.pdf.
• http://pl.wikipedia.org/wiki/Zachodnia_Galicja.
• http://www.wikipasy.pl/Lodowiska_Cracovii.
• B. Literatura
• Baraniak M., Sport w Zakopanem w okresie dwudziestolecia międzywojennego, Gdynia 2015.
• Dudek D., Dzieje stadionu sportowego TS „Wisła” w Krakowie (1914–1924), Kraków 2011.
• Drozdek-Małolepsza T., Łyżwiarstwo kobiet w Polsce w latach 1919–1939, [w:] L. Rak (red.), Sporty zimowe w tradycji polskiej kultury fizycznej, Częstochowa 2011, s. 137–148.
• Małolepszy E., Pawluczuk Z. (red.), Zarys dziejów Sokolstwa Polskiego w latach 1867–1997, Częstochowa 2001.
• Nadolski W., Wychowanie fizyczne i sport na Ziemi Sądeckiej w latach 1867–1918, Nowy Sącz 2007.
• Starosta W., Łyżwiarstwo: metodyka nauczania, technika, historia, Warszawa 1967.
• Toporowicz K., Działalność Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na polu wychowania fizycznego i sportu pod koniec XIX i na początku XX wieku (1885–1914), „Roczniki Naukowe WSWF w Krakowie”, t. 4, Kraków 1965.
• Wasztyl R., Wychowanie fizyczne i sport w Krakowie w latach 1773–1890, Kraków 1993.
• Zaborniak S., Na galicyjskim szlaku gniazd Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (1884–1914), Rzeszów 2004.
• Żemantowski J., Ułasiewicz L., Łyżwiarski Jubileusz – 80 lat Polskiego Związku Łyżwiarstwa Szybkiego, Warszawa 2001.

Identyfikatory

DOI

10.16926/sit.2019.02.14