EN
The study was carried out on 94 abandoned arable fields (0.1-83.5 ha) comprising a total area of 400 ha in the intensively farmed region of the Wrocław plain (54.8 km², SW Poland). A total of 101 Whinchat territories were found in the study area, all of them in abandoned crop fields with a well-developed layer of dried perennials from the previous year (Tanacetum vulgare, Artemisia vulgaris, Solidago sp.). Whinchats occupied 56 (60%) of the 94 fields surveyed. The probability of a Whinchat occupying a particular field was closely related to its size: the probability of occupation was 50% in fields of about 1.8 ha, and rose to 100% in fields larger than 13 ha. Single males occupied thirty-eight territories (37.6%). The number of Whinchat territories per occupied abandoned field lay between 1 and 14. Thirty-three fields held only a single Whinchat territory. The density of Whinchat territories was negatively correlated with the size of an abandoned field. Single males inhabited the smallest fields.
PL
W Europie zachodniej jednym z gatunków ptaków wykazujących silny spadek liczebności jest pokląskwa. Głównym środowiskiem występowania tego gatunku w Europie środkowej są żyzne i wilgotne łąki oraz pastwiska, niewiele natomiast wiadomo o występowaniu pokląskwy w odłogowanych połach uprawnych. Celem pracy było określenie: 1) wpływu odłogowania gruntów rolniczych na liczebność i rozmieszczenie populacji pokląskwy; 2) udziału samotnych samców w badanej populacji oraz 3) sformułowanie wstępnych zaleceń i sposobów ochrony pokląskwy w rejonach intensywnego rolnictwa. Badaniami objęto (54.8 km²) zachodnią i południową część gminy Święta Katarzyna, graniczącą z obszarem miasta Wrocławia. Za odłóg uznawano pole, które nie było użytkowane rolniczo od co najmniej 2 lat. Ogółem na badanym obszarze stwierdzono 94 odłogi o łącznej powierzchni 400 ha (Fig. 1). Odłogi zajmowały 7.3% całkowitej powierzchni badań. Pod względem ilości przeważały odłogi poniżej 3 ha powierzchni (Tab. 1). Średnia wielkość odłogu wynosiła 4.2 ha ± 9.3 ha. Zbiorowska roślinne odłogowanych pól uprawnych charakteryzował wysoki udział gatunków ruderalnych (wrotycz pospolity Tanacetum vulgare, bylica pospolita Artemisia vulgaris oraz nawłocie Solidago spp.). Pokląskwa występowała na obszarze 56 (60%) spośród 94 skontrolowanych odłogów. Prawdopodobieństwo wystąpienia pokląskwy było silnie uzależnione od wielkości odłogu i przy odłogach o powierzchni około 13 ha osiągało 100% (Fig. 2). Ogółem stwierdzono 101 terytoriów pokląskwy (Fig. 3). W pojedynczym odłogu zlokalizowanych było od 1 do 14 terytoriów pokląskwy. W 33 (59% wszystkich zajętych) odłogach stwierdzono pojedyncze terytoria. W 17 (30%) odłogach zlokalizowanych było po dwa terytoria. Większą liczbę terytoriów (3-14) stwierdzono tylko w 6 (10.7%) odłogach. Liczba terytoriów pokląskwy zlokalizowanych w jednym odłogu była pozytywnie skorelowana z jego powierzchnią (Fig. 4). Zagęszczenie ekologiczne obliczone na obszarze wszystkich odłogów wyniosło 2.5 terytorium/10 ha (Tab. 2). Ogółem w najmniejszych odłogach o powierzchni poniżej 5 ha (n = 77), zajmujących łącznie 151.8 ha (38% powierzchni wszystkich) zlokalizowanych było 53 (64.3%) terytoriów. Spośród 101 stwierdzonych terytoriów pokląskwy, aż 38 zajętych było przez samotne samce, które występowały w 26, spośród 56 zajętych odłogów. Samotne samce zajmowały najmniejsze odłogi. Średnia wielkość odłogu zajętego przez terytorialnego samca (n = 12) była mniejsza w porównaniu z odłogiem pojedynczej pary (Tab. 3 i 4). Zagęszczenie terytoriów pokląskwy było negatywnie skorelowane z powierzchnią odłogu (Fig. 5). Do skutecznych form ochrony pokląskwy na obszarach intensywnego rolnictwa powinny należeć: wyłączenie części areału gruntów z produkcji rolniczej na okres co najmniej kilku lat oraz wprowadzenie zmian w zabiegach agrotechnicznych podczas odłogowania pól uprawnych (prowadzonych z procedurami Set-Aside Land Option) umożliwiających wytworzenie się wysokiej, okrywy roślinnej (> 1 m) z wieloletnich bylin (wrotycz, bylica pospolita, nawłocie).