Zanieczyszczenie światłem - ekologiczny problem współczesnego miasta

• Autorzy: Wojciechowska A. , Wisniewska A. , Barcikowski A.

Warianty tytułu

EN

Photopollution - ecological problems of the modern city

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Postępujący rozwój miast oraz nieustanne zwiększanie liczby lamp oświetlających ulice powoduje, że sztuczne oświetlenie staje się nie tylko uciążliwym sąsiadem dla obserwatoriów astronomicznych, lecz także zagrożeniem dla środowiska przyrodniczego. Nadmiar światła sztucznego przekształca dobowy rytm funkcjonowania licznych gatunków zwierząt, wywołuje zmiany hormonalne, morfologiczne i behawioralne u wielu grup zwierząt bezkręgowych i kręgowych, także człowieka. Również rośliny nie pozostają obojętne na wpływ nadmiaru światła, ponieważ są organizmami najbardziej wrażliwymi na zmiany jego natężenia i czasu utrzymywania się. W wyniku zaistnienia problemów ekologicznych związanych z „zanieczyszczeniem światłem” zrodziła się potrzeba ilościowej oceny tej swoistej anomalii. Celem prezentowanej publikacji jest przedstawienie aktualnego stanu badań i wiedzy dotyczących zmian w zachowaniu wybranych grup organizmów pod wpływem nadmiernego oświetlenia.

EN

The progressing growth of cities and increasing number of streetlamps has made artificial lightning not only an annoying neighbor to astronomical observatories but also a factor impacting the environment. It modifies the circadian rhythm of many animal species, and it causes hormonal, morphological and behavioral changes in many invertebrate and vertebrate animals, including humans. Plants do not remain indifferent to excess light either as they are the organisms most sensitive to changes in light intensity and length of exposition. The ecological problems connected with light pollution necessitate quantitative evaluation of this peculiar anomaly. The aim of this publication is to show the current research and state of knowledge concerning behavioral changes in selected groups of organisms exposed to excessive lighting.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Prace i Studia Geograficzne
• Rocznik: 2014
• Tom: 53
• Opis fizyczny: s.109-128,bibliogr.

Twórcy

autor

Wojciechowska A.

• Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń

autor

Wisniewska A.

• Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń

autor

Barcikowski A.

• Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń

Bibliografia

• Avila-Flores R. (2002), Habitat use by insectivorous bats in a mega-urban environment, [w:] 32nd Annual North America Symposium on Bat Research, Burlington, Vermont.
• Balcombe J.P. i Fenton M.B. (1988), The communication role of echolocation calls in vespertilionid bats, [w:] P.E. Nachtigall i P.W.B. Moore (red.), Animal sonar, Plenum Press, New York: 625-628.
• Banks R.C. (1979), Human-related mortality of birds in the United States, [w:] U.S. Department of Interior, Fish and Wildlife Service, Special Scientific Report – Wildlife, No. 215, Washington D.C.
• Beier P. (2006), Effects of artificial night lighting on terrestrial mammals, [w:] C. Rich i T. Longcore (red.), Ecological consequences of artificial night lighting, California, Island Press: 19-42.
• Berry R.L. (1976), Light Pollution in Southern Ontario, „The Journal of the Royal Astronomical Society of Canada”, 70(3): 97-115.
• Bębas P. (2010), O złożoności zegara biologicznego owadów, czyli jak narządy odmierzają, czas, ,,Kosmos”, 59(3-4): 497-511.
• Biggs J.D., Fouche T., Bilki F. i Zadnik M.G. (2011), Measuring and mapping the night sky brightness of Perth, Western Australia, „Monthly Notices of Royal Astronomical Society”, 421(2): 1450-1464.
• Boldogh S., Dobrosi D. i Samu P. (2007), The efects of the illumination of buildings on house-dwelling bats and its conservation consequences, „Acta Chiropterologica”, 9(2): 527-534.
• Bowles J.B., Heideman P.D. i Erickson K.R. (1990), Observations on six species of freetailed bats (Molossidae) from Yucatan, Mexico, „Southwestern Naturalist”, 35: 151-157.
• Brewczyński K. i Fronk J. (2004), Zielone białko fluorescencyjne GFP struktura i właściwości, „Postępy Biologii Komórki”, 31: 399-419.
• Briggs W.R. (2006), Blue/UV-A receptors: historical overview, [w:] E. Schafer i F. Nagy (red.), Photomorphogenesis in plants and bacteria: function and signal transduction mechanisms, Springer, Dordrecht: 171-197.
• Bronson F.H. (1989), Mammalian reproductive biology, University of Chicago Press, Chicago.
• Bruderer B. (1999), Three decades of tracking radar studies on bird migration in Europe and the Middle East, [w:] Y. Leshem, Y. Mandelik i J. Shamoun-Baranes (red.), Migrating birds know no boundaries, International Center for the Study of Bird Migration, Latrun, Israel.
• Buchanan B.W. (2006), Observed and potential effects of light pollution on anuran amphibians, [w:] C. Rich i T. Langcore (red.), Ecological consequences of artificial night lighting, Island Press, Washington D.C.
• Cinzano P., Falchi F. i Elvidge C.D. (2001a), The first World Atlas of the artificial night sky brightness, „Monthly Notices of Royal Astronomical Society”, 328: 689-707.
• Cinzano P., Falchi F. i Elvidge C.D. (2001b), Naked eye star visibility and limiting magnitude mapped from DMSP-OLS satellite data, „Monthly Notices of Royal Astronomical Society”, 323: 34-46.
• Crawford R.C. i Engstrom R.T. (2000), Lights, towers, and avian mortality: where is the science? Transcripts of Proceedings of the Workshop on Avian Mortality at Communications Towers, Cornell University, Ithaca, NY.
• Dauchy R.T., Sauer L.A., Blask D.E. i Vaughan G.M. (1997), Light contamination during the dark phase in „photoperiodically controlled” animal rooms: effect on tumor growth and metabolism in rats, „Laboratory Animal Science”, 45: 511-518.
• Dawidowicz P. (1999), Koszty behawioralnej obrony przed drapieżnictwem: model dobowych migracji pionowych zwierząt planktonowych, „Wiadomości Ekologiczne”, 45: 3-16.
• DeCoursey P.J. (1986), Light-sampling behaviour in photoentrainment of a rodent circadian rhythm, „Journal of Comparative Physiology A”, 159: 161-169.
• Elliott J.A. (1976), Circadian rhythms and photoperiodic time measurements in mammals, „Federation Proceedings”, 35(12): 2339-2346.
• Elvidge C., Baugh K.E., Kihn E.A. i Davis E.R. (1997), Mapping city lights with nighttime data from the DMSP Operational Linescan System, „Photogrammetric Engineering & Remote Sensing”, 64(6): 727-734.
• Gauthreaux Jr. S.A. i Belser C.G. (2006), Effects of artificial night lighting on migrating bird, [w:] C. Rich i T. Langcore (red.), Ecological consequences of artificial night lighting, Island Press, Washington.
• Hutson A.M., Mickleburgh S.P. i Racey P.A. (2001), Microchiropteran bats. Global Status Survey and Conservation Action Plan. IUCN, Gland, Switzerland and Cambridge, UK.
• Isobe S. i Kosai H. (1998), Star Watching Observations to Measure Night Sky Brightness, [w:] S. Isobe i T. Hirayama (red.), Preserving the Astronomical Windows, Astronomical Society of the Pacific Conference Series, Vol. 139.
• Jones J. i Francis C.M. (2003), The effects of light characteristics on avian mortality at lighthouses, „Journal of Avian Biology”, 34: 328-333.
• Kolláth Z. (2010), Measuring and modelling light pollution at the Zselic Starry Sky Park, „Journal of Physics”: Conference Series 218, 012001.
• Kopcewicz J., Tretyn A. i Cymerski M. (1992), Fitochrom i morfogeneza roślin, PWN Warszawa.
• Król S. (2011), Jak rośliny widzą światło, czyli fitochrom roślinny i jego funkcje, Uniwersytet
• Jagielloński, dostęp: 29.04.2013, .
• Kurek P. (2001), Endozoochoria - studium porównawcze ssaków drapieżnych i ptaków, „Wiadomości Botaniczne”, 55(1/2): 41-50.
• Kyba C.C.M., Ruhtz T., Fisher J. i Hölker F. (2011), Lunar skylight polarization signal polluted by urban lighting, „Journal of Geophysical Research: Atmospheres”, 116(D24106).
• Perkin E.K., Hölker F., Richardson J.S., Sadler J.P., Wolter C. i Tockner K. (2011), The influence of artificial light on stream and riparian ecosystems: questions, challenges, and perspectives, „Ecosphere”, 2(11): 122.
• Perry G. i Fisher R.N. (2006), Night lights and reptiles: observed and potential effects, [w:] C. Rich i T. Langcore (red.), Ecological consequences of artificial night lighting, Island Press, Washington D.C.
• Pilarski J. (2005), Na świetle i w mroku, „Akademia”, 4(4): 33-35.
• Pun C.S.J. i So C.W. (2010), Report of a Survey of Light Pollution in Hong Kong, dostęp: 29.04.2013, <http://www.opcc.cl/prensa/noticias2009/ECF_2007 _01_Final_Report.pdf>.
• Rich C. i Langcore T. (red.; 2006), Ecological consequences of artificial night lighting, Island Press, Washington D.C.
• Rydell J. i Racey P.A. (1995), Street lamps and the feeding ecology of insectivorous bats, [w:] P.A. Racey i S.M Swift (red.), Ecology, evolution and behaviour of bats. Symposia of the Zoological Society of London, No. 67, Clarendon Press, Oxford: 291-307.
• Rydell J. (2006), Bats and Their Insect Prey at Streetlights, [w:] C. Rich i T. Longcore (red.), Ecological Consequences of Artificial Night Lighting, Island Press, Washington.
• Salmon M. (2003), Artificial night lighting and sea turtles, „The Biologist”, 50: 163-168.
• Salmon M. (2006), Protecting sea turtles from artificial night lighting at Florida's oceanic beaches, [w:] C. Rich i T. Langcore (red.), Ecological consequences of artificial night lighting, Island Press, Washington D.C.
• Schreuder D.A. (2001), Sky Glow Measurements in the Netherlands, [w:] R.J. Kohen i W.T. Sullivan III (red.), International Astronomical Union Symposium No. 196, Astronomical Society of the Pacific.
• Skwarło-Sońta K. i Majewski P. (2007), W jaki sposób zwierzęta odmierzają czas? Uniwersytet Warszawski, dostęp: 29.04.2013, <http://www.czasiprzestrzen.wuw.pl/?id=str,zwierzeta_czas,1,0>.
• Swift S.M. (1980), Activity patterns of Pipistrelle bats (Pipistrellus pipistrellus) in north-east Scotland, „Journal of Zoology”, 190(3): 285-295.
• Ściężor T., Kubała M., Kaszowski W. i Dworak T.Z. (2010), Zanieczyszczenie świetlne nocnego nieba w obszarze aglomeracji krakowskiej. Analiza pomiarów sztucznej poświaty niebieskiej, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków.
• Tomiałojć L. (1990), Ptaki Polski - rozmieszczenie i liczebność (The Birds of Poland: Distribution and Abundance), PWN, Warszawa.
• Walker M.F. (1973), Light Pollution in California and Arizona, „Astronomical Society of the Pacific”, 85(507): 508-519.
• Wilkie S.E., Vissers P.M., Das D., Degrip W.J., Bowmaker J.K. i Hunt D.M. (1998), The molecular basis for UV vision in birds: spectral characteristics, cDNA sequence and retinal localization of the UV-sensitive visual pigment of the budgerigar (Melopsittacus undulatus), „Biochemical Journal”, 330(1): 541-547.
• Yu X., Liu H., Klejnot J. i Lin C. (2010), The Cryptochrome Blue Light Receptors. The Arabidopsis Book, American Society of Plant Biologists, dostęp: 29.04.2013, <http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3155252/>.
• Zawilska J.B. i Nowak J. Z. (2002), Rytmika okołodobowa i zegar biologiczny, „Sen”, 2(4): 127-136.