Populacja lęgowa żołny Merops apiaster w Przemyślu - 48 lat obserwacji (1965-2012)

• Autorzy: Kurek H.

Warianty tytułu

EN

Breeding population of the European bee-eater Merops apiaster in the city of Przemysl - 48 years of observations (1965-2012)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Podczas jednego z najdłuższych cenzusów ptaków w Polsce, w granicach Przemyśla (45 km²), rejestrowano liczebność populacji żołny Merops apiaster. W ciągu 48 sezonów lęgowych (1965–2012) w mieście tym odnotowano łącznie 341 par żołn z zajętymi gniazdami. Ich stanowiska lęgowe zgrupowane były w trzech miejscach. Liczba zasiedlonych nor w poszczególnych latach wahała się pomiędzy 1 a 21. W pierwszych 17 latach obserwacji w mieście gnieździło się nie więcej niż 7 par, a w latach 1983–1988 liczba ta zdecydowanie wzrosła, osiągając 10–15 par. W ciągu 48 lat najwięcej par (199; 58%), podjęło lęgi w kolonii Buszkowice I, a znacznie mniej (10,6–12,3%) w trzech innych koloniach. Na tych czterech stanowiskach, spośród łącznie dziesięciu stwierdzonych, lęgi wyprowadziło ogółem 92% par żołn. Najdłużej żołny gniazdowały w koloniach zlokalizowanych w cegielniach w Buszkowicach I (przez 35 lat) i Winnej Górze (23 lata). Opisano elementy fenologii i biologii, takie jak: terminy przylotu pierwszych ptaków na miejsca lęgów, terminy wylotu młodych z gniazd, najpóźniejsze obserwacje żołn, częstotliwość karmienia młodych, obecność „pomocników” w lęgach oraz zachowanie ptaków w kolonii lęgowej. Udokumentowano, iż ptaki przylatują do kolonii między 5 a 22 maja (mediana: 13 maja), a młode po raz pierwszy opuszczają swoje gniazda między 23 lipca a 4 września. W artykule poruszono również problem zagrożenia lęgowych kolonii żołny na terenie Przemyśla i zaproponowano metody ochrony

EN

During one of the longest censuses of birds in Poland, carried out within the city limits of Przemyśl (45 km²), the European bee-eater population size was recorded. In the last 48 breeding seasons (1965–2012), a total of 341 pairs of bee-eaters and their active nests were found in the city. The species breeding sites were gathered in three places. The number of nesting holes occupied in consecutive years varied between 1 and 21. In the first 17 years of observations, no more than 7 pairs were nesting in the city, whereas in 1983–1988, this number considerably increased – up to 10–15 pairs. Over the past 48 years, the largest number of pairs (199; 58%) had their hatching season in the colony of Buszkowice I, and much fewer pairs (10.6–12.3%) in 3 other colonies. At these 4 sites, out of all 10 sites found, altogether 92% of bee-eater pairs had successful broods. The longest bee-eater nesting was observed in colonies located in brickyards in Buszkowice I (35 years) and in Winna Góra (23 years). Elements of phenology and biology were described, including: dates of the first bird arrivals at breeding sites, fledging dates, the latest observations of bee-eaters, nestling feeding frequency, the presence of helpers in broods and behaviour of birds in a breeding colony. It has been documented that arrivals of birds at colonies take place between the 5th and 22nd May, and young birds leave their nests for the first time between 23rd July and 31st August. The paper also addresses the problem of threats faced by bee-eater breeding colonies in Przemyśl, and possible protection methods.

Słowa kluczowe

PL

ptaki; zolna; Merops apiaster; populacje legowe; kolonie legowe; liczebnosc populacji; gniazda ptasie; stanowiska legowe; legi ptakow; przyloty ptakow; terminy przylotow; zagrozenia zwierzat; ochrona zwierzat; obserwacje ptakow; lata 1965-2012

• Wydawca: -
• Czasopismo: Chrońmy Przyrodę Ojczystą
• Rocznik: 2012
• Tom: 68
• Numer: 4
• Opis fizyczny: s.243-258,rys.,tab.,wykr.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Kurek H.

• ul.Grunwaldzka 121/91, 37-700 Przemyśl

Bibliografia

• Bastian A., Bastian H.-V., Weiß J. 2011. Etablierung des Bienenfressers Merops apiaster als Brutvogel in Rheinland-Pfalz. Vogelwelt 132: 113-124.
• BirdLife International 2004. Birds in Europe: population estimates , trends and conservation status. BirdLife International (BirdLife International Series No 12), Cambridge, UK.
• BirdLife/European Birds Census Council 2000. Merops apiaster, 1758 - bee-eater. W: European bird populations: estimates and trends. Birdlife International (BirdLife Conservation Series No.10), Cambridge, UK: 72.
• Cais L. 1965. Niektóre gatunki ptaków obserwowane na wschodnim odcinku polskich części Karpat w latach 1958-1964. Acta orn. 9 (3): 143-150.
• Danko Š., Darolová A., Krištín A. 2002. Rozšírenie vtákov na Slovensku. Veda, Bratislava.
• Domaszewicz A., Kurek H. 1984. Dokumentacja projektowanego faunistycznego rezerwatu żołny Merops apiaster L. w Przemyślu. Białowieża-Przemyśl.
• Dyrcz A. 1967. Kolonie lęgowe żołny, Merops apiaster L. w okolicach Przemyśla. Acta orn. 10 (2): 41-45.
• Ferianc O. 1979. Vtáky Slovenska. Tom 2. Bratislava.
• Fry C.H. 1994. Merops apiaster L., 1758 - bee-eater. W: Tucker G.M., Heath M.F., Tomiałojć L., Grimmet R.F.A. (red.). Birds of Europe. Their Conservation Status. BirdLife International. Cambridge: 338-339.
• Fry C.H., Fry K., Harris A. 1992. Kingfishers, beeeaters end rollers. Princeton, New Jersey.
• Glutz von Blotzheim U.N., Bauer K. 1980. Handbuch der Vögel Mitteleuropas. Bd. 9. Akademische Verlagsgesellschaft, Wiesbaden.
• Głowaciński Z., Profus P., Wuczyński A. 2000. Ptaki Bieszczadzkiego Parku Narodowego i jego otoczenia. Ustrzyki Dolne. Monografie Bieszczadzkie 9: 29-70.
• Hordowski J. 1999. Ptaki Polskich Karpat Wschodnich i Podkarpacia. Monografia faunistyczna. Tom 1. Merkator, Przemyśl: 36-37.
• Hordowski J., Kunysz P. 1991. Żołna Merops apiaster w okolicach Przemyśla. Chrońmy Przyr. Ojcz. 47 (5): 62-67.
• Keve A. 1948. Rozmnožení vlhy evropské (Merops apiaster) v Maďarsku. Sylvia, Praha 9/10: 97-98.
• Kłosiewicz S. 1998. Ptaki święte, przeklęte i inne. Prószyński i S-ka, Warszawa.
• Korodi Gal I., Libus A. 1968. Beitrage zur Kenntnis der Brutnahrung des Bienenfressers Merops apiaster. Zool. Abh. Ber. Mus. Tierkunde, Dresden 29: 95-102.
• Krištín A., Petrov T. 1997. Bee eater Merops apiaster W: Hagemeijer E.J.M., Blair M.J. (red.). The EBCC Atlas of European Breeding Birds: Their Distribution and Abundance. T & AD Poyser, London: 432-433.
• Kurek H. 1967. Kolonia lęgowa żołny, Merops apiaster L. w Buszkowicach pod Przemyślem. Acta orn. 10 (2): 63-64.
• Kurek H. 1993. Ptaki starorzecza Sanu w Hurku pod Przemyślem. Bad. orn. Ziemi Przem. 1: 59-72.
• Kurek H. 1994. Przemyska populacja żołny (Merops apiaster) w latach 1965-1993. W: Kunysz P., Hordowski J. (red.). Badania nad ornitofauną Ziemi Przemyskiej, Tom 2. Wojewódzki Zarząd Parków Krajobrazowych w Przemyślu, Przemyśl: 5-20.
• Kurek H. 2001. Żołna - Merops apiaster (Linné, 1758). W: Głowaciński Z. (red.). 2001. Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce. PWRiL, Warszawa: 243-245.
• Nicolle C. 2001. Świat dzikich zwierząt, Żołna europejska. Ediciones Altaya Polska Sp. z o.o.
• Partyka M. 1972. Zagrożone kolonie lęgowe żołny Merops apiaster w okolicy Przemyśla. Chrońmy Przyr. Ojcz. 28 (3): 57-59.
• Stachyra P., Kurek H. (red.) 2002. Żołna. Monografie Przyrodnicze. Wyd. Lubuskiego Klubu Przyrodników, Świebodzin.
• Stachyra P., Kurek H. 2007. Żołna. W: Sikora A., Rohde Z., Gromadzki M., Neubauer G., Chylarecki P. (red.). Atlas rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski 1985-2004. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań: 286-287.
• Tomiałojć L. 1972. Ptaki Polski - wykaz gatunków i rozmieszczenie. PWN, Warszawa.
• Tomiałojć L., Stawarczyk T 2003. Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. PTPP „pro Natura”, Wrocław.