Awifauna lęgowa Ziemi Nyskiej

• Autorzy: Kopij G.

Warianty tytułu

EN

Breeding avifauna of the Nysa Region

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań jakościowych i ilościowych awifauny lęgowej prowadzonych w latach 2002–2007 na Ziemi Nyskiej (ok. 720 km2) oraz analizę zmian w faunie ptaków tego regionu w ciągu ostatnich 122 lat. W latach 1888–2009 stwierdzono tu 155 gatunków lęgowych i 10 gatunków prawdopodobnie lęgowych (w tym 138 gatunków lęgowych i 6 prawdopodobnie lęgowych w latach 2002–2009). Gatunki osiągające na Ziemi Nyskiej stosunkowo wysokie zagęszczenia to: mewa białogłowa Larus cachinnans, mewa śmieszka Chroicocephalus ridibundus, rybitwa rzeczna Sterna hirundo, czapla siwa Ardea cinerea, rybitwa białoczelna Sternula albifrons, rybitwa białowąsa Chlidonias hybrida i brzegówka Riparia riparia. Cyraneczka Anas crecca, cietrzew Tetrao tetrix, krwawodziób Tringa totanus, samotnik T. ochropus, kraska Coracias garrulus, rudogłówka Lanius senator i orzechówka Nucifraga caryocatactes wycofały się z tego regionu jeszcze przed 1950 r. W ostatnich 40 latach wzrost liczebności wykazały populacje: perkoza dwuczubego Podiceps cristatus, zausznika P. nigricollis, czapli siwej, bociana białego Ciconia ciconia, łabędzia niemego Cygnus olor, błotniaka stawowego Circus aeruginosus, błotniaka łąkowego C. pygargus, jastrzębia Accipiter gentilis, pustułki Falco tinnunculus, przepiórki Coturnix coturnix, mewy śmieszki, mewy białogłowej, rybitwy rzecznej, rybitwy białoczelnej, dzięcioła czarnego Dryocopus martius, pliszki górskiej Motacilla cinerea, pleszki Phoenicurus phoenicurus, kląskawki Saxicola rubicola, muchołówki białoszyjej Ficedula albicollis i kruka Corvus corax. W tym samym okresie zmniejszyła się liczebność kuropatwy Perdix perdix, czajki Vanellus vanellus, pójdźki Athene noctua, gawrona Corvus frugilegus, brzegówki, sroki Pica pica, wrony Corvus cornix. Prawdopodobnie tendencje spadkowe dotyczą także populacji: łyski Fulica atra, kokoszki Gallinula chloropus, płomykówki Tyto alba i słowika rdzawego Luscinia megarhynchos.

EN

The Nysa Region (ca 720 km2) is situated in the south-western part of Opole Silesia, SSW Poland. Arable lands cover 70% of the total area, meadows and pastures – 5%, forests – 2%, human settlements – 6% and four water reservoirs – 7%. The paper presents the results of qualitative and quantitative research on the breeding avifauna conducted in 2002–2007 in the Nysa Region and analysis of changes in the breeding avifauna over the last 122 years. During the period of 1888–2009, 155 breeding and 10 probably breeding bird species were recorded in this area (including 138 breeding and 6 probably breeding species in 2002–2009). A few species occur in the Nysa Region in relatively high densities: Larus cachinnans, Chroicocephalus ridibundus, Sterna hirundo, Ardea cinerea, Strenula albifrons, Chlidonias hybrida and Riparia riparia. Species such as Anas crecca, Tetrao tetrix, Tringa totanus, T. ochropus, Coracias garrulus, Lanius senator and Nucifraga caryocatactes disappeared before 1950. In the last 40 years the following species have increased in numbers: Podiceps cristatus, Podiceps nigricollis, Ardea cinerea, Ciconia ciconia, Cygnus olor, Circus aeruginosus, C. pygargus, Accipiter gentilis, Falco tinnunculus, Coturnix coturnix, Chroicocephalus ridibundus, Larus cachinnans, Sterna hirundo, Sternula albifrons, Dryocopus martius, Motacilla cinerea, Phoenicurus phoenicurus, Saxicola rubicola, Ficedula albicollis and Corvus corax. During the same period, the following species have decreased in numbers: Perdix perdix, Vanellus vanellus, Athene noctua, Corvus frugilegus, Riparia riparia, Pica pica, Corvus cornix; probably also Fulica atra, Galinulla chloropus, Tyto alba and Luscinia megarhynchos

Słowa kluczowe

PL

awifauna; awifauna legowa; ptaki; ptaki legowe; sklad gatunkowy; gniazda ptasie; legi ptakow; miejsca legowe; stanowiska legowe; zmiany faunistyczne; lata 2002-2007; Ziemia Nyska

• Wydawca: -
• Czasopismo: Chrońmy Przyrodę Ojczystą
• Rocznik: 2012
• Tom: 68
• Numer: 4
• Opis fizyczny: s.259-287,rys.,wykr.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Kopij G.

• Department of Integrated Environmental Science, University of Namibia, Oshakati, Namibia

Bibliografia

• Bibby C.L., Burgess N.D., Hill D.A. 1992. Bird Census Techniques. Academic Press, London.
• Brinkmann M. 1932. Die Saatkrähenkolonien in Oberschlesien. Schriftenr. oberschl. Heimatkd. 5: 15-25.
• Brinkmann M. 1933. Fünf Jahre Storchbeobachtung in Oberschlesien. Schriftenr. oberschles. Hei- matkd., Oppeln 7: 1-26.
• Brinkmann M. 1935a. Der Bestand des weissen Storches (Ciconia c. ciconia L.) in Oberu. Niederschlesien nach der Zählung von 1934. Ber. Ver. schl. Orn. 20: 33-58.
• Brinkmann M. 1935b. Die Tierwelt des Neisser Landes. Heimatblatt. Neissegaues (Monatsbeil. Neisser Zeitung) 10 (5): 26-28.
• Brinkmann M. 1938. Die Uferschwalbenkolonien in Oberschlesien. Oberschelsier 20: 411-423.
• Brinkmann M. 1944. Veränderungen des Lachmöwenbestandes in Oberschlesien. Ber. Ver. schles. Orn. 28: 43-46.
• Czapulak A., Adamski A., Betleja J. 2002. Populacje lęgowe mew Laridae i rybitw Sternidae na Śląsku w latach 1990-2000. Ptaki Śląska 14: 27-46.
• Czapulak A., Betleja J. 2002. Liczebność i rozmieszczenie kolonii lęgowych gawrona Corvus frugilegus na Śląsku w latach w latach 90. XX wieku. Ptaki Śląska 14: 5-25.
• Czapulak A., Wróblewska-Sabaj A. 2004. Liczebność i rozmieszczenie przepiórki Coturnix coturnix i derkacza Crex crex na Śląsku. Ptaki Śląska 15: 5-27.
• Drescher E. 1910a. Biologische Beobachtungen über den rotrückingen Würger (Lanius collurio L.) aus den Jahren 1907 und 1908. Ber. Ver. schles. Orn. 3: 32-48.
• Drescher E. 1910b. Der Würger, Lanius collurio L., und das nasse Jahr 1909. Ber. Ver. schles. Orn. 3: 61-67.
• Drescher E. 1910c. Bestehen Beziehungen zwischen Sperbergrasmücke und Würger? Ber. Ver. schles. Orn. 3: 68-72.
• Drescher E. 1911. Oologisch-biologische Betrachtungen und Versuche an Drosseln [in Ellguth bei Ott- machau]. Z. Oologie 1 (4): 25-27, 41-43, 51-52.
• Drescher E. 1912a. Verzeichnis der am 10. Juni 1911 bei Ellguth beobachteten Vogelarten. Ber. Ver. Schles. Orn. 4: 55-56.
• Drescher E. 1912b. Erithacus cyaneculus (Wolf) und Pyrrhula pyrrhula europaea (Vieill.) als Brutvögel bei Ottmachau. Ber. Ver. schles. Orn. 4: 61.
• Drescher E. 1912c. Biologische Beobachtungen über die Drosselvögel, Turdidae, auf der Feldmark Ellguth, Kr. Grottkau, nebst einer anatomischen Betrachtung. Ber. Ver. schles. Orn. 4: 6-42.
• Drescher E. 1913a. Eine Kiebitzstudie. Ber. Ver. schles. Orn. 5: 20-33.
• Drescher E. 1913b. Meine Rohrsänger. Ber. Ver. schles. Orn. 5: 67-84.
• Drescher E. 1914. [Der Vogelbestand in dem Gebiet des Ottmachauer Staubeckens]. Jahrb. Schles. Forstver.: 67-77.
• Drescher E. 1920a. Das Ellguther Staubecken und die dortige Vogelwelt. Ber Ver. schles. Orn. 6: 25-30.
• Drescher E. 1920b. Meine Ringversuche an Nestvögeln auf dem Rittergut Ellguth bei Ottmachau (Oberschlesien) 1912-1914. Ber. Ver. schles. Orn. 6: 55-64 + 5 ss.
• Drescher E. 1921. Bemerkungen über den Vogelbestand der Provinz Schlesien 1920/21, unter besonderer Berücksichtigung der Ottmachauer Gegend. Ber. Ver. schles. Orn. 7: 48-89.
• Drescher E. 1922a. Beobachtungen über die Saatkrähenkolonie des Staatlichen Forstes Schwammelwitz bei Ottmachau. Ber. Ver. schles. Orn. 7: 127-130.
• Drescher E. 1922b. Bemerkungen über den Vogelbestand der Provinz Schlesien aus dem Jahre 1922. Ber. Ver. schles. Orn. 7: 48-89.
• Drescher E. 1925a. Zur Biologie des rotrückingen Würgers. Pallasia 2 (3/4): 194-196.
• Drescher E. 1925b. Über die Verhalten der Vögel der Provinz Schlesien vom März 1924 bis März 1925. Ber. Ver. schles. Orn. 10: 10-24.
• Drescher E. 1928a. Das Gebiet Ellguth, Kreis Grottkau O/S. Teil 1: Fora und Fauna des Wassers. Neisse, J. Graveur’s Verlag Rudolf Wuttke.
• Drescher E. 1928b. Die Entstehung der Ottmachauer Staubeckenscholle und der Wert ihrer Naturschutzgebiete. Oberschles. Heimatkal.: 26-31.
• Drescher E. 1931. Der Vogelschutz im Kreise Grottkau. Z. Landschaftskam. Oberschlesien 5 (16): 262-264.
• Drescher E. 1935. Dr. Constantin Lambert Gloger und Paul Kollibay, zwei Neisser Naturforscher. Heimatblatt. Neissegaues 10 (5): 28-29.
• Dyrcz A. 1962. Nie opublikowane dotąd stanowiska sierpówki, Streptopelia decaocto, w Polsce. Prz. Zool 18: 471-484.
• Dyrcz A. 1981. Ptaki Zbiornika Otmuchowskiego. Acta Zool. cracov. 25: 69-102.
• Dyrcz A., Grabiński W, Stawarczyk T., Witkowski J. 1991. Ptaki Śląska - monografia faunistyczna. Uniw. Wrocławski, Wrocław.
• Dyrektywa 1979. Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikiego ptactwa.
• Fuchs P. 1934. Beobachtungen am Ottmachauer Staubecken. Ber. Ver. schles. Orn. 28 (1/4): 57-58.
• Gloger C.L. 1833. Schlesiens Wirbelthier-Fauna. Ein systematischer Überblick der in dieser Provinz vorkommenden Säugethiere, Vögel, Amphibien und Fische. Verlag von Grass, Barth und Comp., Breslau.
• Hebda G. 2001. Ptaki lęgowe Parku Krajobrazowego Gór Opawskich. Ptaki Śląska 13: 41-65.
• Kaluza A. 1815. Ornithologia Silesiaca. Breslau.
• Kollibay P.R. 1888. [Ornithologische Beobachtungen in Neisse, Patschkau und Wolfelsgrund]. J. Orn. 36 (4): 318, 336, 337, 349, 387, 395, 399, 407, 431, 448, 450, 456, 459, 464, 477, 508, 512.
• Kollibay P.R. 1892. Ornithologisches aus Schlesien. J. Orn. 40 (3): 317-328.
• Kollibay P.R. 1895. Ornithologisches aus Oberschlesien. J. Orn. 43 (1): 15-29.
• Kollibay P.R. 1906. Die Vögel der Preussischen Provinz Schlesien. Breslau.
• Komisja Faunistyczna 2005. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2004. 2005. Not. Orn. 46: 157-178.
• Komisja Faunistyczna 2009. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2008. Not. Orn. 50: 11-142.
• Komisja Faunistyczna 2010. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2009. Ornis Polonica 51: 117-148.
• Kondělka D., Petro R. 2008. Prvé známé případy prokázaného hnízdění jeřába popelavého (Grus grus) na Moravě a ve Slezsku. Sylvia 44: 67-68.
• Kondracki J. 2002. Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa.
• Kopij G. 1989a. Ptaki okolic Korfantowa w okresie lęgowym. Ptaki Śląska 7: 98-114.
• Kopij G. 1989b. Materiały do awifauny Śląska: Corvus frugilegus. Ptaki Śląska 7: 132.
• Kopij G. 1990. Rozmieszczenie i liczebność płomykówki (Tyto alba) na południowej Opolszczyź- nie. Not. Orn. 31: 43-52.
• Kopij G. 1992. Dokumentacja zanikania kuraków Galliformes na Śląsku Opolskim. Chrońmy Przyr. Ojcz. 48 (6): 81-87.
• Kopij G. 1994. Awifauna Parku Krajobrazowego „Góry Opawskie”. Chrońmy Przy. Ojcz. 50 (1): 26-32.
• Kopij G. 1996. Awifauna lęgowa Przedgórza Paczkowskiego i Obniżenia Otmuchowskiego. Chrońmy Przyr. Ojcz. 52 (1): 83-89.
• Kopij G. 1997. Pozyskanie kuropatwy Perdix perdix i bażanta Phasianus colchicus w województwie opolskim w latach 1963-1989. Przyr. Śl. Opol. 3: 44-46.
• Kopij G. 1999. Awifauna lęgowa Płaskowyżu Głubczyckiego. Chrońmy Przyr. Ojcz. 55 (2): 34-51.
• Kopij G. 2000a. Wstępna ocena liczebności wybranych gatunków ptaków w lasach Płaskowyżu Głubczyckiego. Przyr. Śl. Opol. 6: 31.
• Kopij G. 2000b. Przyczynek do poznania awifauny lęgowej północnych okolic Nysy. Przyr. Śl. Opol. 6: 36.
• Kopij G. 2001. Awifauna Stawów Niemodlińskich. Chrońmy Przyr. Ojcz. 57 (1): 46-80.
• Kopij G. 2002a. Ptaki lasów i terenów otwartych Ziemi Niemodlińskiej. Prz. Przyr. 13: 131-148.
• Kopij G. 2002b. Materiały do fauny Śląska Opolskiego. II. Przyr. Śl. Opol. 8: 28-29.
• Kopij G. 2003a. Wyniki inwentaryzacji gniazd bociana białego Ciconia ciconia na Ziemi Niemodlińskiej, Nyskiej i Prudnickiej w latach 1974-1991. Przyr. Śl. Opol. 9: 1-7.
• Kopij G. 2003b. Spostrzeżenia nad rzadszymi gatunkami ptaków w regionie Nysy poczynione latem 1999. Przyr. Śl. Opol. 9: 11-14.
• Kopij G. 2003c. Zmiany liczebności gawrona Corvus frugilegus w regionie Nysy na przestrzeni XX wieku. Przyr. Śl. Opol. 9: 15-16.
• Kopij G. 2003d. Względna liczebność niektórych ptaków lęgowych w przydrożach krajobrazu rolniczego Regionu Nysy wczesnym latem 1999. Przyr. Śl. Opol. 9: 17-19.
• Kopij G. 2006a. Awifauna lęgowa Ziemi Grodkowskiej. Prz. Przyr. 17: 87-106.
• Kopij G. 2006b. Rzadkie gatunki ptaków obserwowane w woj. opolskim do roku 2000. Przyr. Śl. Opol. 12: 6-21.
• Kopij G. 2006c. Ptaki lęgowe rezerwatu „Przełęk” koło Nysy. Przyr. Śl. Opol. 12: 36-38.
• Kopij G. 2006d. Population dynamics and reproductive success of the White Stork Ciconia ciconia over 100 years in neighboring upland and lowland farmlands in Silesia. W: Tryjanowski P., Sparks T.H., Jerzak L. (red.). The White Stork in Poland: studies in biology, ecology and conservation. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań: 69-77.
• Kopij G. 2006e. Zespół ptaków lęgowych centrum Nysy. Prz. Przyr. 17 (1/2): 79-86.
• Kopij G. 2007a. Badania ilościowe nad ptakami lęgowymi lasów Ziemi Nyskiej. Przyr. Śl. Opol. 13: 1-7.
• Kopij G. 2007b. Liczebność ptaków lęgowych w przydrożach krajobrazu rolniczego Ziemi Nyskiej w latach 2002-2007. Przyr. Śl. Opol. 13: 8-15.
• Kopij G. 2007c. Zespół ptaków lęgowych parku miejskiego w Nysie. Przyr. Śl. Opol. 13: 27-29.
• Kopij G. 2007d. Osobliwości florystyczne i faunistyczne Euroregionu Pradziad. W: Euroregion Pradziad. Stowarzyszenie Gmin Polskich Euroregionu Pradziad, Prudnik: 133-182.
• Kopij G. 2008. Ptaki lęgowe w wioskach Ziemi Nyskiej w latach 2002-2007. Przyr. Śl. Opol. 14: 14-23.
• Kopij G. 2011. Monografia Przyrodnicza Gminy Korfantów. Urząd Gminy w Korfantowie, Korfantów.
• Kopij G. 2012a. Awifauna lęgowa Gminy Łambinowice na Śląsku Opolskim. Przyr. Śl. Opol. 18: 1-20.
• Kopij G. 2012b. Wyniki ankiety dotyczącej występowania i liczebności wybranych gatunków gadów, ptaków i ssaków na Górnym Śląsku i na Śląsku Opolskim. Przyr. Śl. Opol. 17: 1-13.
• Kopij G., Jeszka W., Jakubiec Z. 2001. Wyniki inwentaryzacji gniazd bociana białego Ciconia ciconia na Śląsku Opolskim w drugiej połowie XX wieku. Przyr. Śl. Opol. 7: 1-36.
• Kopij G., Wolanin J. 2010. Awifauna lęgowa Nysy. Przyr. Śl. Opol. 16: 1-21.
• Kopij G., Zaczyk K. 2009. Awifauna lęgowa Otmuchowa. Przyr. Śl. Opol. 15: 35-44.
• Koziarski S., Makowiecki J. 2001. Walory przyrodniczo-krajobrazowe Otmuchowsko-Nyskiego obszaru chronionego. Uniwersytet Opolski, Opole.
• Lohr 1944. Die Entwicklung der Vogelwelt im Bereich des Ottmachauer Stausees. Z. Fischerei 42 (2/3): 140-143.
• Michalski J. 1963. Materiały do awifauny Polski: brzęczka. Acta Orn. 7: 263.
• Nachman K., Kopij G. 2010. Zmiany w liczebności, wybiórczości miejsc gniazdowania i sukcesie rozrodczym bociana białego Ciconia ciconia na Ziemi Nyskiej w latach 1974-2008. Przyr. Śl. Opol. 16: 22-38.
• Pax F. 1924. Die Saatkrähenkolonien Schlesiens. Oberschlesier 6: 326-329.
• Pax F. 1925. Wirbeltierfauna von Schlesien. Gebrüder Borntraeger, Berlin.
• Profus P. 2006. Bocian biały w województwie opolskim w roku 2004. W: Guziak R., Jakubiec Z. (red.). Bocian biały Ciconia ciconia (L.) w Polsce w roku 2004. PTPP „pro Natura”, Wrocław: 177-199.
• Profus P., Mielczarek P. 1981. Zmiany liczebności bociana białego Ciconia ciconia (Linnaeus, 1758) w południowej Polsce. Acta Zool. cracov. 25: 139-218.
• Quantz B. 1926. Dr. C. L. Glogers wissenschaftlicher Vogelschutz. Naturschutz 7 (12): 354-362.
• Schubert K. 1935. Die Tierwelt des Kreises Neisse. Oberschlesier 17: 515-523.
• Sikora A., Rohde Z., Gromadzki M., Neubauer G., Chylarecki P. (red.) 2007. Atlas rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski 1985-2004. Poznań, Bogucki Wyd. Nauk.
• Stajszczyk M. 2009a. Zbiornik Otmuchowski. W: Chmielowski S., Stelmach R. (red.). Ostoje ptaków w Polsce - wyniki inwentaryzacji. Cz. 1. Poznań, Bogucki Wyd. Nauk.: 91-103.
• Stajszczyk M. 2009b. Zbiornik Nyski. W: Chmielowski S., Stelmach R. (red.). Ostoje ptaków w Polsce - wyniki inwentaryzacji. Cz. 1. Poznań, Bogucki Wyd. Nauk.: 104-117.
• Stawarczyk T. 1977. Stwierdzenia rzadkich przelotnych i zalatujących ptaków siewkowatych (Charadriformes) na Śląsku. Not. Orn. 18: 119-122.
• Stawarczyk T., Grabiński W. 1980. Intensywny przelot siewkowatych (Charadriformes) na jeziorach zaporowych Dolnego Śląska w roku 1978. Not. Orn. 21: 85-90.
• Stawarczyk T., Grabiński W, Karnaś A. 1996. Migracje siewkowych Charadriiformes na Zbiornikach Nyskim i Turawskim w latach 1976-1994. Ptaki Śląska 11: 39-80.
• Szwenik K. 1963. Materiały do awifauny Polski: remiz. Acta Orn. 7: 262.
• Szymczak J. 2010a. Zbiornik Otmuchowski. W: Wilk T., Jujka M., Krogulec J., Chylarecki P. (red.). Ostoje ptaków o znaczeniu międzynarodowym w Polsce. OTOP, Marki: 390-391
• Szymczak J. 2010b. Zbiornik Nyski. W: Wilk T., Jujka M., Krogulec J., Chylarecki P. (red.). Ostoje ptaków o znaczeniu międzynarodowym w Polsce. OTOP, Marki: 392-393.
• Tomiałojć L. 1990. Ptaki Polski. Rozmieszczenie i liczebność. PWN, Warszawa.
• Tomiałojć L., Stawarczyk T. 2003. Awifauna Polski - rozmieszczenie, liczebność i zmiany. PTPP ‘proNatura’, Wrocław.
• Wolanin J. 2008. Awifauna lęgowa Nysy. Uniw. Przyrodniczy, Wrocław (praca magisterska).
• Wundsch H.H. 1942. Das Neisse-Staubecken von Ottmachau O.-S. in seiner Entwicklung zum Fischgewässer. I Teil: Das Staubecken als Lebensraum für die Wassertierwelt. Z. Fischerei 40 (3): 339-393.
• Zaczyk K. 2008. Awifauna lęgowa Otmuchowa. Uniw. Przyrodniczy, Wrocław (praca magisterska).