PL
Obiektem badań byty cztery nadkłady rekultywacyjne o miąższości 40 cm, w których skład wchodziły naturalne i odpadowe materiały organiczne (kompost, przefermentowany osad ściekowy, torf niski) oraz mineralne (piasek luźny oraz odpady paleniskowe z elektrowni „Dolna Odra”). W oparciu o wyniki analiz ogólnej zawartości C org. oraz zawartości C org. w wyciągach wodnych (EWO) omówiono kształtowanie się zawartości ekstrahowalnej materii organicznej (EMO) w próbkach nadkładów pobranych z warstw 0-10 cm, 10-20 cm, 20-30 cm i 30-40 cm, w trzecim roku trwania doświadczenia rekultywacyjnego. Stwierdzono, że zawartość C org. ogółem w badanych nadkładach mieściła się w zakresie od 15 do 204 g C∙kg-1 p.s.m. Znaczne zróżnicowanie pod względem ilości C org. występowało nie tylko pomiędzy poszczególnymi nadkładami, ale także pomiędzy warstwami tego samego nadkładu. Największą jednorodnością wgłębną charakteryzował się nadkład niezawierający popiołu ze spalania węgla kamiennego. Udział EWO w C ogółem mieścił się w zakresie od 0,2 do 6,1%. Najmniej EWO (od 0,4 do 0,8% C og.) zawierały próbki pochodzące z nadkładu zawierającego torf jako komponent organiczny. Oba nadkłady zawierające przefermentowany komunalny osad ściekowy cechowały się 2-4 razy wyższą średnią zawartością EWO niż nadkłady niezawierające tego składnika.
EN
Four reclaiming covers composed of various organic waste materials and ash from pit coal combustion were investigated. These covers were placed on the ash subsoils which were made previously on the plots of burner wastes recultivation model experiment located in the area of „Dolna Odra” power station near Gryfino (Poland). The thickness of each cover was 40 cm. After three years of the experiment, cover samples from the depth layers: 0-10 cm, 10-20 cm, 20-30 cm and 30-40 cm were taken and total content of organic matter (mea- sured as total organie carbon - TOC) as well as its water extractable fraction (measured as water extractable organic matter - WEOC) were determined. It was found, that subject to the variant of the cover, the TOC content ranged between 15-204 g C∙kg-1 of the air dry mass sample and WEOM ranged between 376-1477 mg C∙kg of the air dry mass. The percentage share of WEOC ranged between 0.2-6.1% of TOC. The percentage of WEOC in covers containing composted sewage sludge was 2-3 times higher than in covers prepared without it. The significant variability of TOC as well as WEOC content along cover depth was noticed. Our results confirmed the necessity of determining WEOC if composted sewage sludge is going to be used as soil amedment.