PL
W doświadczeniu wazonowym określono wpływ nawożenia świeżymi i kompostowanymi osadami ściekowymi z Siedlec i Łukowa, z dodatkiem CaO i popiołu z węgla brunatnego na zawartość potasu i sodu oraz na proporcje ilościowe pierwiastków jedno- i dwuwartościowych w roślinach testowych, uprawianych na glebie lekkiej (pglp) o odczynie bardzo kwaśnym. Rośliny nawożone osadami ściekowymi i obornikiem z dodatkiem CaO i popiołu z węgla brunatnego zawierały najczęściej więcej potasu, a mniej sodu, w porównaniu z roślinami nawożonymi tymi materiałami organicznymi bez dodatków. Zawartość potasu i sodu w roślinach nawożonych osadami ściekowymi była mniejsza niż w roślinach nawożonych obornikiem. Rodzaj osadu ściekowego użytego do nawożenia nie zróżnicował zawartości potasu i sodu w biomasie kukurydzy i słonecznika. Rośliny testowe nawożone kompostowanymi osadami ściekowymi i obornikiem zawierały więcej potasu, a mniej sodu, w porównaniu z roślinami nawożonymi tymi substancjami w postaci świeżej. Wpływ dodatku tlenku wapnia i popiołu z węgla brunatnego na wartości badanych cech biomasy roślin testowych był zbliżony. Kukurydza nawożona osadami ściekowymi bez dodatków i z dodatkiem CaO i popiołu z węgla brunatnego oraz potasem w formie nawozów mineralnych zawierała w I roku uprawy optymalne, z punktu widzenia wartości paszowej, stosunki (Na+K) : (Ca+Mg). Zapewnienie optymalnych stosunków (Na+K) : (Ca+Mg) w roślinach uprawianych w kolejnych latach po wprowadzeniu osadów i ich mieszanin do gleby, a także w roślinach następczych, uprawianych w międzyplonie wymaga stosowania uzupełniającego, zbilansowanego nawożenia N, P, K, Ca i Mg.
EN
The influence of fertilization with fresh and composted sewage sludge with the addition of CaO and brown coal ash on the content of potassium and sodium as well as on quantitative proportions of one - and bivalent chemical elements in the maize dry matter and sunflower was investigated. Plants fertilized with sewage sludge and farmyard manure with the addition of CaO and brown coal ash contained most often more potassium and less sodium as compared with plants fertilized with those organic substances without the additions. Plants harvested from objects fertilized with sewage sludge contained less potassium and sodium than plants from objects fertilized with farmyard manure. The type sewage sludge used for fertilization did not differentiate the content of potassium and sodium in the maize and sunflower biomass. Tested plants fertilized with composted sewage sludge and manure contained more potassium, and less sodium, as compared with plants fertilized with these substances in the fresh form. The influence of the addition of calcium oxide and brown coal ash on the value of studied features of the test plant biomass was similar. Maize fertilized with sewage sludge with and without additions of CaO and brown coal ash as well as potassium in the form of mineral fertilizers contained in first year of cultivation the optimum, from the point of view of fodder, ratio (K+Na) : (Ca+Mg). Ensuring the optimum (K+Na) : (Ca + Mg) ratio in plants cultivation in the successive years after the introduction of sewage sludges and their mixtures into the soil required the application of the supplementary bilanced fertilization with N, P, K, Ca and Mg.