PL
W celu obliczenia wykorzystania zasobów, produktywności i wpływu na środowisko typowej uprawy rzepaku w Wielkopolsce zastosowano metodę emergetyczną. Wybór metody uwarunkowany był zadaniami badawczymi wymagającymi wyrażenie różnych dopływów (wody, nasion, pracy, nawozów i środków ochrony roślin, paliw, towarów i usług) w równoważnej postaci - w ekwiwalentach energii solarnej (seJ) w celu ich wzajemnego porównania. Największy okazał się dopływ emergii ze źródeł nieodnawialnych w postaci nawozów (w szczególności azotu i fosforu), nakładów finansowych i erozji gleby. Przy zastosowaniu modelu opartego na emergii obliczono usługi środowiskowe, które generalnie są pomijane w tradycyjnych bilansach. Wykazano, że tylko 48% dopływu emergii jest dostarczane w wyniku inwestycji finasowych, pozostała część, dostarczona przez środowisko nie jest opłacona. Zrównoważenie środowiskowe uprawy badano na podstawie wskaźników emergetycznych. Wartość emergetycznego współczynnika wydajności EYR = 1,13 wskazuje na niski poziom wydajności uprawy na jednostkę emergii zainwestowanej. Wartość wskaźnika obciążenia środowiska ELR =19 oraz emergetycznego indeksu zrównoważenia ESI = 0,06 wskazują na stres środowiskowy i niewielki poziom zrównoważenia uprawy. Gęstość emergii w produkcie końcowym wynosiła 7,7 E12 seJ·kg-1 a prze- kształcalność τ = 33,5 E4 seJ·J-1. Przeprowadzone badania ujawniły znaczne różnice pomiędzy cenami rynkowymi i środowiskowymi.
EN
Emergy analysis was used in order to quantify the resource use, productivity and environmental impact of the conventional rape cultivation in Wielkopolska. This method was chosen because of its ability to transform different types of inputs (water, seeds, work, fertilizer and plant protecting agents, fuel, goods and services) to a common form - solar energy equivalents (seJ), allowing their mutual comparison. The greatest inputs of emergy were from nonrenewable resources: fertilization (particularly from nitrogen and phosphate), monetary flow and soil erosion. By using an appropriate, emergy based model of the environmental services were calculated, which are generally neglected in the traditional balances. Only 48 % of emergy inflow is delivered by financial investment, while the remaining part in the form of environmental services is free. In order to assess the overall environmental sustainability respective emergy indices were determined. The Emergy Yield Ratio EYR = 1.13 indicates a low level of output per emergy investment unit. The values of Environmental Loading Ratio ELR =19 and Emergy Sustainability Index ESI = 0.06 indicate an environmental stress and low level of cultivar sustainability, respectively. The emergy density for the final product amounted to 7.7 E12 seJ·kg-1 and transformity τ = 33.5 E4 seJ·J-1. These studies revealed a significant difference between market and environmental prices.