Wykorzystanie form dzikich w hodowli traw oraz możliwość reintrodukcji gatunków marginalnych

• Autorzy: Martyniak D. , Martyniak J.

Warianty tytułu

EN

Utilization of wild genotypes in grass breeding and reintroduction of margin species

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badania pozwoliły na ustalenie lokalizacji pochodzenia materiałów wyjściowych polskich odmian traw, wyhodowanych wyłącznie z dzikich ekotypów. Stanowiły one aż 44% wszystkich odmian wyhodowanych w XX wieku w Polsce. Z pozostałych odmian krajowych ponad połowa również częściowo pochodzi z ekotypów, których geny znalazły się w ich składzie bezpośrednio lub pośrednio z wcześniejszych odmian. Ustalono i naniesiono na mapie sześć regionów i czternaście konkretnych miejscowości, z których pochodziły dzikie genotypy tworzące dawne odmiany, głównie kostrzew, wiechlin i życic. Wyznaczenie tych terenów może być wykorzystane również obecnie do eksploracji ekspedycyjnych w celu pozyskania wartościowych, dzikich genotypów traw. Dokonano również próby reintrodukcji ośmiu gatunków traw marginalnych, wycofanych wcześniej z polskiego rejestru oraz wstępnej hodowli z ekotypów czterech nowych gatunków dzikich o charakterze proekologicznym, w celu zwiększenia bioróżnorodności siedlisk łąkowych. W obu grupach gatunków uzyskano pozytywne wyniki odtwarzania i generatywnego rozmnażania niemal wszystkich badanych form. Pewne utrudnienie w technologii ich nasiennictwa stanowi osypywanie się nasion, występujące u połowy gatunków oraz niska zdolność kiełkowania, zwłaszcza u Puccinellia distans i Phalaris arundinacea.

EN

The main aim of the work was establishing of origin of initial materials of Polish varieties of grasses, which were selected exclusively from wild ecotypes. These materials included up to 44% of all varieties, selected in the 20th century. Among the remaining domestic varieties more than half originated partially from ecotypes. These ecotypes had genes that were selected from earlier known varieties. Main 6 regions and 14 locations were established, from which wild genotypes originated, mainly the varieties of fescues, ryegrasses and mead grasses. These regions can be used for exploration to obtain valuable wild genotypes of grasses. The second aim was a trail of reconstruction of 8 marginal species of grasses which were cancelled from Polish register and „initial breeding” from ecotypes of four new wild species. These species have proecological features, that are important for increasing biodiversity of meadow postural habitats. Positive results of both the reconstruction and generative reproduction were obtained for both groups. The problem of seed shedding (for half of species) and low germination capability was found, especially for Puccinellia distans and Phalaris arundinacea species.

Słowa kluczowe

PL

ekotypy; gatunki marginalne; hodowla roslin; odmiany krajowe; reintrodukcja; rosliny dziko rosnace; roznorodnosc biologiczna; trawy

EN

ecotype; marginal species; plant cultivation; domestic cultivar; reintroduction; wild plant; biodiversity; grass

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2010
• Tom: 555
• Opis fizyczny: s.537-549,rys.,tab.,wykr.,bibliogr.

Twórcy

autor

Martyniak D.

• Pracownia Traw Pozapaszowych i Roślin Energetycznych, Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin - Państwowy Instytut Badawczy w Radzikowie, 05-870 Błonie

autor

Martyniak J.

Bibliografia

• Bruszewski I. 1968. Trawy pastewne i gazonowe, w: Charakterystyka odmian roślin uprawnych. PWRiL, Warszawa: 310-365.
• Brzywczy-Kunińska Z., Rutkowska B. 1969. Kolekcja gatunków traw i ich ekotypów przydatnych do zadarniania terenów specjalnych. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 90: 55-58.
• Falkowski M. (red.). 1982. Trawy polskie. PWRiL: 75-430.
• Frey L. 2000. Trawy niezwyciężone. Łąk. w Pol. 3: 9-20.
• Frey L. 2002. Polska księga traw. Instytut Botaniki im. Szafera, PAN, Kraków: 55-74.
• Katalog 1929. Katalog oryginalnych odmian roślin uprawnych zarejestrowanych w Sekcji Centralnej ds. Nasiennictwa. Warszawa: 17-24.
• Kozłowski S. 2008. Marian Falkowski - Portret Profesora. Wydawnictwo UP w Poznaniu: 77-84.
• Martyniak D., Martyniak J., Żurek G. 2009. Ochrona bioróżnorodności obszarów wiejskich a reintrodukcja gatunków traw marginalnych. I Kongres Nauk Rolniczych. Materiały konferencyjne, Puławy, 14-15 V 2009: 225-228.
• Martyniak D., Prończuk S. 2004. Ocena i stopień wykorzystania kolekcji ekotypów kostrzewy czerwonej w hodowli nowych odmian gazonowych. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 497: 449-545.
• Martyniak J. 2000. Odmiany roślin motylkowatych drobnonasiennych i traw uprawiane w Polsce do roku 1999. IHAR, Radzików: 29-78.
• Martyniak J. 2003. Trawy, w: Historia hodowli i nasiennictwa na ziemiach polskich. Pod red. J. Krzymuskiego. Pro Druk Poznań: 172-188, 341-360.
• Martyniak J., Martyniak D. 2006. Rola polskiego nasiennictwa traw w kształtowaniu pozapaszowych terenów zieleni. Zesz. Nauk. Uniw. Przyrod. we Wrocławiu 545: 175-187.
• Martyniak J., Żyłka D. 1997. Zmienność współczynnika rozmnażania form dzikich i odmian wybranych gatunków traw. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 451: 125-133.
• Rejestr 1955-1964. Rejestr odmian oryginalnych. Formularze Min. Roln. Archiwum COBORU, Słupia Wielka.
• Schmidt J. 2004. Pochodzenie jako czynnik warunkujący zmienność ekotypów życicy trwałej (Lolium perenne L.). Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 497: 569-579.
• Wykaz Odmian 1939. Wykaz odmian wpisanych do Rejestru Odmian Oryginalnych w latach 1938 i 1939. Sekcja Centralna ds. Nasiennictwa, Warszawa: 14-21.
• Żyłka D., Prończuk S. 1998. Zmienność cech morfologicznych i biologicznych ekotypów wiechliny łąkowej wybranych z zasobów genowych IHAR na użytkowanie trawnikowe. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 463: 499-507.