Flora wątrobowców na murszejącym drewnie i wykrociskach w zbiorowiskach leśnych Karkonoszy (Sudety Zachodnie)

• Autorzy: Staniaszek-Kik M.

Warianty tytułu

EN

Liverworts on decaying wood and tree-fall disturbances in forest communities in the Karkonosze (the Sudetes, SW Poland)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The paper contains a list of 39 liverwort species collected on decaying wood (logs, stumps and snags) and on tree-fall disturbances (root plates, pits and mounds) in forest communities in the Karkonosze. Three of these species are threatened in Poland: Cephalozia catenulata, C. leucantha, Marsupella emarginata and three are partially protected by law: Cephalozia catenulata, Bazzania trilobata i Ptilidium ciliare. The most frequent species in the study area are: Calypogeia integristipula, C. azurea, Cephalozia bicuspidata, Lepidozia reptans, Lophocolea heterophylla, Lophozia ventricosa.

Słowa kluczowe

PL

Polska; Sudety Zachodnie; Karkonosze; flora; watrobowce; Marchantiophyta; wykrociska; zbiorowiska lesne; stanowiska; wykaz stanowisk; wykaz gatunkow; drewno murszejace

EN

Poland; Sudetes Mountains; Karkonosze Mountains; flora; Marchantiophyta; windthrow; forest community; plant locality; locality list; species list; decaying wood

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Botanica Silesiaca
• Rocznik: 2010
• Tom: 05
• Opis fizyczny: s.131-156,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Staniaszek-Kik M.

• Katedra Geobotaniki i Ekologii Roślin, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Łódzki, ul.Banacha 12/16, 90-237 Łodź

Bibliografia

• BALCERKIEWICZ S., RZEPKA D. 1996. Roślinność epiksyliczna jako efekt konsekwentnej ochrony ścisłej w rezerwacie „Pod Dziadem” w Wielkopolskim Parku Narodowym. – Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią ser. B, Botanika 45: 201-213.
• BERDOWSKI W., KOŁA W. 1971. Zbiorowiska mszaków i ich sukcesje w rezerwacie bukowym „Lubsza”, pow. Brzeg. – Acta Univ. Wrat. 134, Pr. Bot. 12: 45-68.
• BUGAJSKI M., NOWIŃSKI S. 1985. Lasy. – W: JAHN A. (red.), Karkonosze Polskie. – Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wyd. PAN, Wrocław, s. 273-290.
• CHLEBICKI A., ŻARNOWIEC J., CIEŚLIŃSKI S., KLAMA H., BUJAKIEWICZ A., ZAŁUSKI T. 1996. Epixylites, lignicolous fungi and their links with different kinds of wood. – W: FALIŃSKI J.B., MUŁENKO W. (red.), Cryptogamous plants in the forest communities of Białowieża National Park. – Phytocoenosis 8 (N.S.), Archivum Geobotanicum 6: 75-110.
• CHURCH J.M., HODGETTS N.G., PRESTON C.D., STEWART N.F. 2001. British red data books mosses and liverworts. – Joint Nature Conservation Committee, Peterborough, 168 ss.
• CORNELISSEN J.H.C., KARSSEMEIJER G.J. 1987. Bryophyte vegetation on spruce stumps in the Haute-Fagnes, Belgium, with special reference to wood decay. – Phytocoenologia 15(4): 485-504.
• CYPERS V. 1924. Beiträge zur Kryptogamenflora des Riesengebirges und seiner Vorlagen. – Lotos 72: 1-15.
• DANIELEWICZ W., RAJ A., ZIENTARSKI J. 2002. Ekosystemy leśne Karkonoskiego Parku Narodowego. – Karkonoski Park Narodowy, Wyd. Agencja Fotograficzno-Wydawnicza „Mazury”, Jelenia Góra-Olsztyn, 96 ss.
• EUROPEAN COMMITTEE FOR CONSERVATION OF BRYOPHYTES 1995. Red data book of European bryophytes. – ECCB, Trondheim, 291 ss.
• FABISZEWSKI J. 1985. Szata roślinna. – W: JAHN A. (red.), Karkonosze Polskie. – Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wyd. PAN, Wrocław, s. 191-235.
• FUDALI E. 1999. Mszaki siedlisk epiksylicznych Puszczy Bukowej - porównanie rezerwatów i lasów gospodarczych. – Przegląd Przyrodniczy 10(3-4): 49-58.
• GUSTAFSSON L., FISKESJÖ A., HALLINGBÄCK T., INGELÖG T., PETTERSSON B. 1992. Semi-natural deciduous broadleaved woods in southern Sweden - habitat factors of importance to same bryophyte species. – Biological Conservation 59: 175-181.
• GUSTAFSSON L., HALLINGBÄCK T. 1988. Bryophyte flora and vegetation of managed and virgin coniferous forests in South-West Sweden. – Biological Conservation 44: 283-300.
• HACKIEWICZ-DUBOWSKA M. 1936. Roślinność gnijących pni puszczy Białowieskiej. Sprawozdania z posiedzeń Towarzystwa Naukowego Warszawskiego 29: 1-34.
• HALLINGBÄCK T., HODGETTS N. 2000. Mosses, liverworts and hornworts. Status survey and conservation action plan for bryophytes. – IUCN/SSC Bryophyte Specialist Group, IUCN, Gland & Cambridge, 106 ss.
• HEILMANN-CLAUSEN J., AUDE E., CHRISTENSEN M. 2005. Cryptogam communities on decaying deciduous wood - does tree species diversity matter? – Biodiversity and Conservation 14: 2061-2078.
• HERBEN T., SÖDERSTRÖM L. 1992. Which habitat parameters are most important for the persistence of a bryophyte species on patchy, temporary substrates? – Biological Conservation 59: 121-126.
• HUMPHREY J.W., DAVEY S., PEACE A.J., FERRIS R., HARDING K. 2002. Lichens and bryophyte communities of planted and semi-natural forests in Britain: the influence of site type, stand structure and deadwood. – Biological Conservation 107: 165-180.
• JANSOVÁ I., SOLDÁN Z. 2006. The habitat factors that affect the composition of bryophyte and lichen communities on fallen logs. – Preslia 78: 67-86.
• JONSSON B.G. 1990. Treefall disturbance - a factor structuring vegetation in boreal spruce forests. – W: KRAHULEC F., AGNEW A.D.Q., AGNEW S., WILLEMS J.H. (red.), Spatial processes in plant communities. – SBP Academic Publisher, The Hague, s. 89-98.
• JONSSON B.G., DYNESIUS M. 1993. Uprooting in boreal spruce forests: long-term variation in disturbance rate. – Can. J. For. Res. 23: 2383-2388.
• JONSSON B.G., ESSEN P.-A. 1990. Treefall disturbance maintains high bryophyte diversity in boreal spruce forest. – Journal of Ecology 78: 924-936.
• KARKONOSZE POLSKIE I CZESKIE 2002. Mapa turystyczna. Skala 1:25 000. Wyd. PLAN, Jelenia Góra.
• KLAMA H. 1995. Hepaticopsida. – W: FALIŃSKI J.B., MUŁENKO W. (red.), Cryptogamous Plants in the Forest Communites of Białowieża National Park. – Phytocoenosis 7 (N.S.), Archivum Geobotanicum 4: 63-74.
• KLAMA H. 1996. Wątrobowce Hepaticae Beskidu Żywieckiego-Orawskiego (Karpaty Zachodnie). – Monogr. Bot. 79: 1-144.
• KLAMA H. 2002. Distribution patterns of liverworts (Marchantiopsida) in natural forest communities (Białowieża Primeval Forest, NE Poland). – University of Bielsko-Biała, Bielsko-Biała, XIV+278 ss.
• KLAMA H. 2003. Różnorodność gatunkowa - wątrobowce i glewiki. – W: ANDRZEJEWSKI R., WEIGLE A. (red.), Różnorodność biologiczna Polski. – Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska, s. 49-58.
• KLAMA H. 2004. Zagrożenia i ochrona wątrobowców w Polsce. – Zeszyty Naukowe ATH, Inżynieria Włókiennicza i Ochrona Środowiska 14(5): 62-80.
• KLAMA H. 2006a. Red list of the liverworts and hornworts in Poland. – W: MIREK Z., ZARZYCKI K., WOJEWODA W., SZELĄG Z. (red.), Red list of plants and fungi in Poland. – W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków, s. 21-35.
• KLAMA H. 2006b. Systematic catalogue of Polish liverwort and hornwort taxa. W: SZWEYKOWSKI J. (red.), An annotated checklist of Polish Liverworts and Hornworts. – W. Szafer Institute of Botany PAN, Kraków, s. 83-100.
• KOŁA W. 1972. Rozmieszczenie Wątrobowców w Górach Bialskich. – Prace Opolskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Wydz. III Nauk Przyrodniczych. – PWN, Warszawa-Wrocław, 91 ss.
• KOŁA W., WILCZYŃKA W. 1985. Mszaki. – W: JAHN A. (red.), Karkonosze Polskie. – Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wyd. PAN, Wrocław, s. 257-271.
• LAAKA S. 1992. The threatened epixylic bryophytes in old primeval forests in Finland. – Biological Conservation 59: 151-154.
• LIMPRICHT W. 1930. Die Pflanzenwelt der Schneegruben im Riesengebirge. – Engler’s Bot. Jahr. 63(142): 1-74, Leipzig.
• LŐHMUS P., LŐHMUS A. 2001. Snag and their lichen flora in old Estonian peatland forests. – Annales Botanici Fennici 38: 265-280.
• MACHOWSKA A. 2008. Epixylous organisms on the decaying spruce wood (Picea abies) in the upper forest belt on the Polish part of Karkonosze Mts (Poland). The first results. – W: KOČÁREK P., PLÁŠEK V, MALACHOVÁ K., CIMALOVÁ Š. (red.), Environmental changes and Biological Assessment IV. – Scripta Facultatis Naturalium Universitatis Ostraviensis 186: 143-149, Ostrava.
• MASALSKA A. 1994. Na straży puszczańskich ostępów ...–Parki Narodowe 3: 3-5.
• MATUSZKIEWICZ W., MATUSZKIEWICZ A. 1974. Mapa zbiorowisk roślinnych Karkonoskiego Parku Narodowego. – Ochrona Przyrody 40: 45-109.
• MOCHOLA R. 1992. Klęska ekologiczna i przeciwdziałanie jej skutkom w Karkonoskim Parku Narodowym. – Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody 11(2-3): 39-45.
• MOCHOLA R. 2005. Karkonoski Park Narodowy. – W: MIERZEJEWSKI M. P. (red.), Karkonosze. Przyroda nieożywiona i człowiek. – Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 9-22.
• MUHLE H., LEBLANC F. 1975. Bryophyte and lichen succession on decaying logs. I. Analysis along an evaporational gradient in Eastern Canada. – J. Hattori Bot. Lab. 39: 1-33.
• NEES VON ESENBECK CH. G. 1933-1938. Naturgeschichte der Europäischen Lebermoose 1: 1-348 (1833), 2: 1-500 (1836), 3: 1-594 (1837), 4: 1-540 (1838). Berlin-Breslau.
• PRUSINKIEWICZ W. 1994. Leksykon ekologiczno-gleboznawczy. – Wyd. Naukowe PWN, 79 ss.
• REJMENT-GROCHOWSKA I. 1950. Czynniki ekologiczne i rozmieszczenie geograficzne wątrobowców (Hepaticae) Beskidu Śląskiego. – Prace Biologiczne Śląskie 2: 1-72.
• SAMUELSSON J., GUSTAFSSON L., INGELÖG T. 1994. Dying and dead trees a review of their importance for biodiversity. – Swedish Threatened Species Unit, Uppsala, 109 ss.
• SCHAETZL R.J., BURNS S.F., JOHNSON D.L., SMALL T.W. 1989a. Tree uprooting: review of impact on forest ecology. – Vegetatio 79: 165-176.
• SCHAETZL R.J. , JOHNSON D.L., BURNS S.F., SMALL T.W. 1989b. Tree uprooting: review of terminology, process, and environmental implications. – Can. J. For. Res. 19: 1-11.
• SÖDERSTRÖM L. 1987. Dispersal as a limiting factor for distribution among epixylic bryophytes. – Symposia Biologica Hungarica 35: 475-483.
• SÖDERSTRÖM L. 1988a. Sequence of bryophytes and lichens in relation to substrate variables of decaying coniferous wood in Northern Sweden. – Nord. J. Bot. 8(1): 89-97.
• SÖDERSTRÖM L. 1988b. The occurrence of epixylic bryophyte and lichen species in old natural and a managed forest stand in Northeast Sweden. – Biological Conservation 45: 169-178.
• SÖDERSTRÖM L. 1989. Regional Distribution Patterns of Bryophyte Species on Spruce Logs in Northern Sweden. – The Bryologist 92(3): 349-355.
• STANIASZEK-KIK M. 2008. Wzorce rozmieszczenia wybranych grup fototrofów na murszejącym drewnie i wykrociskach w zbiorowiskach leśnych Karkonoszy. – Zakład Bioróżnorodności i Ochrony Szaty Roślinnej, Instytut Biolgii Roślin, U.Wr., Wrocław. Mscr. pracy doktorskiej, 449 ss.
• SZUKALSKA D. 2007. Plant communities on dead trees in forests of northern slopes of Babia Góra (Beskidy Mts.). – Bogucki Wyd. Naukowe, Poznań, 95 ss.
• SZWEYKOWSKI J. 1953. Mszaki Gór Stołowych. Cz. I. Wątrobowce (Hepaticae). – Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Prace Komisji Biologicznej 14(5): 1-134.
• SZWEYKOWSKI J. 1992. Czerwona lista wątrobowców zagrożonych w Polsce. – W: ZARZYCKI K., WOJEWODA W., HEINRICH Z. (red.), Lista roślin zagrożonych w Polsce. Wyd. 2. – Instytut Botaniki im. W. Szafera, PAN, Kraków, s. 75-78. Œ
• ŚWIERKOSZ K. 1994. Zbiorowiska roślinne Góry Chojnik - eksklawy Karkonoskiego Parku Narodowego. Część I. Zbiorowiska leśne. – Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody 13(2): 17-36.
• ULANOVA N.G. 2000. The effects of windthrow on forests at different spatial scales: a review. – Forest Ecology and Management 135: 155-167.
• URBANEK H. 1969. Udział i rola diagnostyczna mszaków oraz stosunki florystyczno-fitosocjologiczne w przewodnich zespołach roślinnych region łódzkiego i jego pobrzeży. Uniwersytet Łódzki, ŁódźŸ, 253 ss.
• VON OHEIMB G., FRIEDEL A., BERTSCH A., HÄRDTLE W. 2007. The effects of windthrow on plant species richness in a Central European beech forest. – Plant Ecol. 191: 47-65.
• WARNSTORF C. 1908. Vegetationsskitze von Schreiberhau im Riesengebirge. – Verh. d. Ver. f. Prov. Brandenburg 49: 157.
• ŻARNOWIEC J. 1995. Mchy wykrotów w lasach naturalnych niżowej Polski. W: MIREK Z., WÓJCICKI J.J. (red.), Szata roślinna Polski w procesie przemian. – Materiały konferencji i sympozjów 50 Zjazdu Polskiego Towarzystwa Botanicznego, 26.06-01.07.1995, Kraków, s. 487.
• ŻARNOWIEC J, STANIASZEK-KIK M. 2008. Distribution patterns of bryophyte and lichen species richness and diversity in subalpine Norway spruce forests in the Karkonosze Mts (Sudeten, SW Poland). – W: KOČÁREK P., PLÁŠEK V, MALACHOVÁ K., CIMALOVÁ Š. (red.), Environmental changes and Biological Assessment IV. – Scripta Facultatis Naturalium Universitatis Ostraviensis 186: 210-217, Ostrava.
• ŻARNOWIEC J., STANIASZEK-KIK M. 2009a. Wzorce rozmieszczenia bogactwa oraz różnorodności gatunkowej porostów i mszaków w Dentario enneaphyllidis-Fagetum na górze Chojnik (Karkonoski Park Narodowy). Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych 38: 407-416.
• ŻARNOWIEC J., STANIASZEK-KIK M. 2009b. Lichens and plants inhabiting snags in mountain forests of the Karkonosze National Park (Sudetes Mts, SW Poland). Nowellia Bryologica, numéro spécial: 78-90.