PL
Celem badań było określenie wpływu różnych sposobów pielęgnacji roślin i poziomu nawożenia azotem na plony ziarna i białka surowego oraz wartość biologiczną białka ziarna pszenżyta jarego odmiany Wanad. Przedmiotem badań było ziarno, pochodzące z 2 lat badań (2004-2005), prowadzonych w ramach ścisłego eksperymentu polowego. Doświadczenie realizowano metodą podbloków losowanych, z dwoma czynnikami, w czterech powtórzeniach, na glebie zaliczonej do klasy bonitacyjnej IVa i IVb, kompleksu żytniego dobrego, w Zakładzie Dydaktyczno-Doświadczalnym w Tomaszkowie k/Olsztyna, należącym do UWM w Olsztynie. Czynnik pierwszy stanowiły sposoby pielęgnacji roślin: 1. Obiekt kontrolny - bez pielęgnacji; 2. Bronowanie 2x; 3. Herbicyd Mustang 306 SE; 4. Bronowanie + Mustang 306 SE. Czynnikiem drugim były sposoby nawożenia azotem (120 kg N·ha-1): a) obiekt kontrolny - bez azotu; b) nawożenie: 60 kg N·ha-1 przedsiewnie, 60 kg N·ha-1 w fazie strzelania w źdźbło; c) 60 kg N·ha-1 przedsiewnie, 25 kg N·ha-1 w fazie krzewienia oraz 35 kg N·ha-1 w fazie strzelania w źdźbło; d) jak na obiekcie „c”, ale drugą część azotu (25 kg N·ha-1) stosowano dolistnie o stężeniu mocznika 18,1% (8,33% N). Sposób pielęgnacji roślin nie miał wpływu na zawartość białka ogólnego w ziarnie pszenżyta jarego, natomiast nawożenie azotem zwiększało zawartość tego składnika, bez istotnego zróżnicowania w zależności od sposobu jego aplikacji. Sposób pielęgnacji roślin nie wywierał wpływu na ogólną zawartość aminokwasów egzogennych, ale zmniejszał zawartość lizyny. Zastosowanie herbicydu oraz bronowania i herbicydu, powodowało istotny wzrost sumy aminokwasów endogennych. Nawożenie azotem nie różnicowało ilości aminokwasów egzogennych, ale wpływało na istotny wzrost sumy aminokwasów endogennych, głównie prolaminy, glutaminy i seryny. Badane czynniki doświadczenia nie miały wpływu na wartość zintegrowanego wskaźnika aminokwasów egzogennych (EAAI). Aminokwasem ograniczającym wartość odżywczą białka ziarna pszenżyta jarego była izoleucyna, a następnymi w kolejności metionina i lizyna.
EN
The aim of the study was to determine the influence of different cultivation and nitrogen fertilization quality on the yields of grain and raw protein as well as biological value of Wanad cultivar spring triticale grain. The grain originated from 2 years of studies (2004-2005) conducted in a closed field experiment was the object of study. The experiment was carried out according to a random sub-block method with two factors in four repetitions on the soil classified as fertility class IVa and IVb of good rye complex at the Educational-Experimental Farm in Tomaszkowo near Olsztyn belonging to the University of Warmia and Mazury in Olsztyn. Plant cultivation methods formed the first factor: 1. Control lot - no cultivation; 2. Harrowing 2x; 3. Mustang 306 SE herbicide; 4. Harrowing + Mustang 306 SE. Nitrogen fertilisation was the second factor (120 kg N·ha-1): a) control lot - no nitrogen; b) fertilisation: 60 kg N·ha-1 prior to sowing, 60 kg N·ha-1 during the stem elongation phase; c) 60 kg N·ha-1 prior to sowing, 25 kg N·ha-1 during tillering stage and 35 kg N·ha-1 during the stem elongation phase; d) as in case „c”, but the second nitrogen dose (25 kg N·ha-1) was applied on leaves at urea concentration of 18.1% (8.33% N). Plant cultivation operations did not have any influence on the total protein content in spring triticale grain while nitrogen fertilisation increased its content without elear differentiation among the application methods. Cultivation operations did not have any influence on the total sum of exogenous amino acids but they decreased the content of lysine. The herbicide as well as harrowing and herbicide caused a significant increase in the sum of endogenous amino acids. Nitrogen fertilisation did not diversify the quantity of exogenous amino acids but caused a significant increase of the sum of endogenous amino acid, mainly prolamine, glutamine and serine. The tested experimental factors did not influence the value of the exogenous amino acids index (EAAI). Isoleucine was the amino acid decreasing the nutritive value of spring triticale grain protein followed by methionine and lysine.