PL
Na przykładzie pięciu rzek ze zlewni Wieprza przedstawiono zakres przekształceń, zwłaszcza w zakresie warunków transportu wody i rumowiska. Podano skróconą charakterystykę dolnych odcinków rzek Tyśmienicy, Bystrzycy, Ciemięgi, Żółkiewki i Gorajeca z uwzględnieniem wyników przeglądów dokonanych w latach 2009 i 2010. Wykazano znaczącą różnicę pomiędzy odcinkami rzek objętymi a nieobjętymi regulacją. Odcinki uregulowane były w znacznej mierze pozbawione roślinności brzegowej. Zaniechanie konserwacji koryt umożliwiło stopniowy powrót roślinności brzegowej. Zwierciadło wody w korytach uregulowanych zazwyczaj nie jest zacienione. Sprzyja to rozwojowi roślinności dennej. Następuje wegetacyjne podniesienie zwierciadła i okresowe utrudnienie transportu wody. W podsumowaniu stwierdzono, że ostateczna ocena stanu funkcjonalnego rzek nie jest prosta. Stan koryt nie jest dramatyczny, ale coraz bardziej widoczne są wieloletnie zaniedbania czy zaniechania w eksploatacji i konserwacji, nie tylko rzek, ale i dolin.
EN
Scope of transformation, especially in range of water and debris transportation was presented on the example of five rivers of Wieprz river basin. Short description of down cross-sections of the following rivers: Tyśmienica, Bystrzyca, Ciemięga, Źółkiewka, Gorajec river with respect of the results of review done in 2009 and 2010 were given. Significant differences between regulated and not regulated river cross-sections have been shown. Regulated cross-sections were far more removed from bank vegetation. Abandonment of trough conservation made possible of bank vegetation return. Water surface in through usually is not shaded. It favours development of bottom vegetation, and in consequence vegetative lifting of water surface and periodical make difficult for water transport. In summing up it was stated that final appreciation of functional status of rivers is not simple. Troughs status is not dramatic, but more and more visible are many years neglecting and abandoning in exploration and conservation not only rivers but valleys.