EN
Bones, even after their growth has been completed, react to both external and internal factors which include feeding. The process of bone mineralization, including limb bones, is a very important index of the effectiveness and quality of feeding procedures, aswell as a measure of the organism’s health status. Antibiotics, which used to be very popular growth stimulators in feeding, have recently been replaced with natural feed additives, namely herbs. Although the usefulness of herbs has been known for a long time, little information has been found so far concerning their use in animal feeding and effect on the physical parameters and the chemical composition of the bones chickens. The aim of the present work was to determine a potential influence of herbs added to chickens’ diets on the body weight, chosen physical parameters of tibia bones: their weight, length and the content of the basic mineral components of the bone. The experiment was conducted on 210 broiler chickens of the Ross 308 line, divided into seven feeding groups: the control group (I – a mixture containing an antibiotic) and six experimental ones (II – hops, III – lime, IV – lemon balm, V – pansy, VI – peppermint, VII – nettle). In the bone samples, their weight, length, and the chemical composition of ash: Ca, Mg and P were determined. The results obtained in the present study reveal that an addition of nettle or lemon balm to the mixtures led to an increase in the body weight of broiler chickens. An addition of hops (II) to the mixtures led to a decrease in the length of the bones. An addition of lemon balm, pansy, peppermint or nettle to the mixtures had a negative effect on the level of Mg in the bones.
PL
Kości, nawet po zakończeniu swego wzrostu, reagują na czynniki wewnętrzne i zewnętrzne, do których należy również żywienie. Proces mineralizacji tkanki kostnej, w tym kości kończyn, jest bardzo ważnym wskaźnikiem efektywności i jakości stosowanego żywienia, ale również i miernikiem stanu zdrowotnego organizmu. Antybiotyki, do niedawna popularne w żywieniu stymulatory wzrostu, zaczęto zastępować naturalnymi dodatkami paszowymi, np. ziołami. Mimo że przydatność ziół jest znana od dawna, to w żywieniu zwierząt, jak dotąd, nie ma jednoznacznych informacji na temat ich wpływu na organizm kurcząt oraz parametry fizyczne i skład chemiczny kości. Celem pracy było określenie potencjalnego wpływu dodatku ziół do mieszanek paszowych na masę ciała, wybrane parametry fizyczne kości piszczelowych: masę i długość oraz zawartość podstawowych mineralnych składników koścca. Doświadczenie przeprowadzono na 210 kurczętach brojlerach Ross 308, podzielonych na 7 grup: kontrolną (I – antybiotyk) i 6 doświadczalnych (II – chmiel, III – lipa, IV – melisa, V – bratek, VI – mięta, VII – pokrzywa). Określono masę powietrznie suchą kości piszczelowych, długość całkowitą, a po mineralizacji – zawartość podstawowych składników mineralnych: Ca, Mg i P. Stwierdzono, że wprowadzenie do mieszanek pokrzywy i melisy istotnie zwiększyło masę ciała kurcząt, a dodatek chmielu spowodował skrócenie kości. Zastosowanie dodatku melisy, bratka, mięty i pokrzywy wpłynęło na zmniejszenie koncentracji Mg w kościach.